Maar de terreur is sluw. …

Maar de terreur is sluw. Als het waar is wat de Amerikaanse veiligheidsdiensten beweren, wordt een mens sneller een medeplichtige van de terreur dan hij wel denkt. Wie op tv de verklaringen van Osama Bin Laden of diens handlangers aanhoort, is misschien ongewild getuige van daarin verborgen, gecodeerde boodschappen. Of wie een beeldje over het internet doorstuurt, verspreidt mogelijks ook daaraan gekleefde geheime instructies voor ‘slapende’ terroristen. Wat dat laatste betreft, omvangrijke tests op het internetverkeer hebben nog geen enkel dergelijk meegesmokkeld bestand aan het licht gebracht.

Paranoïa?

Alla, een mens kan niet voorzichtig genoeg zijn. De verdenkingen tegen de publieke uitspraken van Bin Laden hebben ertoe geleid dat de grote Amerikaanse networks, CNN op kop, die nooit meer rechtstreeks of integraal uitzenden. Niet dat daar veel anders dan haatdragende vuilspuiterij uit te vernemen valt, maar dat is een ander verhaal. Het resultaat is wel dat een stem in het kapittel wordt gesmoord, al is dat dan die van de opperterrorist.

Wat dan weer een andere zaak oproept. Het Amerikaanse leger heeft voor een ontzaglijk bedrag het alleenrecht op commerciële satellietfoto’s van Afghanistan gekocht. Niet om die voor zijn operaties te gebruiken (zelf heeft het veel beter spul), maar om te beletten dat met name de media ze zouden kunnen kopen. Want op die foto’s is goed genoeg te zien wat de echte resultaten zijn van de bombardementen op Afghanistan _ collateral damage vast inbegrepen.

De bangmakerij heeft dus twee kanten en wordt zowel door de terreur als de contraterreur uitgelokt. Het valt bijvoorbeeld nog altijd te bezien waar de antraxhysterie nu precies vandaan komt. Van terroristen? Niet zeker. Maar bange mensen zijn tot veel bereid. Dus: ja, de media moeten aan zelfcensuur doen, ja, de overheid mag het internet- en e-mailverkeer controleren. (Al is dat laatste nogal hypothetisch; het Echelon-netwerk, dat door de geheime diensten van de Angelsaksische landen is opgezet, doet dat nu al zonder eerst beleefd te vragen of het mag.)

In de drang naar veiligheid lijken zelfs elementaire burgerrechten als het recht op privacy of het briefgeheim als een luxe te worden beschouwd die niemand zich in tijden van terreur nog kan permitteren. Zelfs het rechtssysteem wordt erdoor aangetast, de ethische gronden daarvan inbegrepen. Over een maand moet de EU maatregelen presenteren over een gezamenlijke juridische aanpak van de terreur. Is dringend nodig, inderdaad.

Een eerste vraag is evenwel hoe terreur juridisch zal worden gedefinieerd _ een moeilijkere zaak dan op het eerste gezicht lijkt. Maar een land als België zal ervoor ook sacrosancte principes moeten opgeven. Bijvoorbeeld dat het geen eigen ingezetenen aan het buitenland uitlevert, of dat het geen verdachten overdraagt aan landen die de doodstraf uitvoeren _ zoals de VS. Dat dit alles geruisloos, zonder enig publiek debat zijn beslag krijgt, is hoogst eigenaardig. Zit de schrik er dan zo diep in?

Marc Reynebeau