De nieuwe golf van geweld in Israël toont aan dat ook Sharons strategie van de harde hand heeft gefaald.
Premier Ariel Sharon was net in Washington om zijn politieke en militaire plannen aan de Amerikanen te verkopen. Gehaast, omdat Washington met een Midden-Oosteninitiatief bezig was dat niet noodzakelijk naar de zin van Sharon is. Wat Sharon wou, voor zover iemand daar iets van weet, was de zaak bevriezen, de Palestijnen een soort autonomie toestaan over een ministaat zonder soevereiniteit in de Gazastrook en een paar stukken Westoever, en dat voor een ‘interimperiode’ van onbepaalde duur. Maar eerst moest de Palestijnse president Yasser Arafat de intifada stopzetten.
Men weet dat Sharon maandag president George W. Bush zou spreken, maar dat de ontmoeting vroeger plaatsvond omdat Sharon zondagavond al naar Israël wou terugkeren. Maandag was nog niet bekend wat daar gezegd was.
In Israël, in de regering en in de legertop, wordt al langer gesproken over de opties Yasser Arafat te liquideren of terug uit Palestina te verjagen, dan wel de structuren van de Palestijnse Autoriteit te vernietigen. Nu klinken die stemmen luider en officiëler dan voorheen. In afwachting heeft de regering de absolute blokkade van de Palestijnse steden bevolen, en is er een verbod voor Palestijnen _ en auto’s met Palestijnse nummerplaten _ om zich op de wegen te bevinden. In Palestina heeft Arafat na de aanslagen de noodtoestand uitgeroepen. Hij heeft bevel gegeven de daders van de aanslagen _ de organisatoren dus _ op te sporen en aan te houden, en verboden dat lieden die niet van de veiligheidsdiensten zijn gewapend op straat komen. Die veiligheidsdiensten zijn begonnen militanten van de radicale Islamitische Jihad te arresteren.
De vraag is niet of dit voor de Israëli’s voldoende zal zijn _ dat zal het niet zijn _, maar hoe ver Arafat dit kan drijven, aangenomen dat hij het dit keer zou durven. De tweede vraag is hoe ver de Amerikanen Sharon zullen laten gaan.
DE MACHT AAN HAMAS?
Traditioneel wordt van Arafat geëist dat hij de radicaal islamistische organisaties Hamas en Islamitische Jihad buiten de wet stelt en hun militanten opspoort en opsluit, en hun structuren ontmantelt. Zoals hij dat na de golf bomaanslagen in 1996 gedaan heeft _ het beste bewijs, zeggen Israëli’s, dat hij het kan. Washington wil in het kader van de ‘antiterrorismeoorlog’ dat hij die twee als ’terroristische’ organisaties veroordeelt. Voor al wie al een tijdje op het conflict zit te kijken, is het intussen duidelijk dat de omstandigheden tussen 1996 en nu totaal veranderd zijn: als Arafat nu probeert wat hij in 1996 deed, zal hij niet alleen mislukken, hij krijgt er ook een burgeroorlog bij. Want in 1996 was het vredesproces na Oslo nog in gang, nu niet meer. De Palestijnen waren niet tevreden over Arafat, maar ze hadden nog hoop op de toekomst, nu zijn ze werkloos en desperaat en ze zijn woedend. De corruptie en de ineptie van het Palestijnse apparaat _ de Palestijnen ter plaatse zal men die niet horen verontschuldigen of goedpraten, maar ze zijn wel grotendeels veroorzaakt of mogelijk gemaakt door de Israëlische bezetting en de afsluiting van de Palestijnse gebieden _ worden nog het best zichtbaar door ze te vergelijken met de efficiëntie en het sérieux van de sociale diensten van Hamas. In 1996 was Arafat met zijn Fatah sterk in Palestina en won hij moeiteloos alle verkiezingen, Hamas was zwak en op de loop. Nu is Hamas naar Palestijnse schatting even sterk als Fatah, en werkt samen met de militante afdelingen daarvan, die Arafat niet meer controleert. De sociologie van Palestina is zozeer verschoven, door de steeds nijpender armoede en het aanhoudende geweld van de bezetting (het geweld is zelfs hier al zo gewoon geworden dat over de vijf Palestijnse kinderen op de Israëlische booby trap van vorige week al niet meer gesproken wordt), dat naar de zelfmoordenaars met de bommen niet meer, zoals vroeger, afkeurend gekeken wordt, maar dat zij aanvaard zijn in de mainstream van de Palestijnse maatschappij. De Palestijnse socioloog en analist Khalil Shikaki zegt dat Hamas nu al deel is van de Palestijnse mainstream, ‘maar geef ze nog een jaar intifada en ze zullen zelf de mainstream zijn’.
WAT NA SHARON?
Is Arafat ogenschijnlijk onvervangbaar voor de Palestijnen, hoe mislukt hij als leider ook is (het refrein: al wie na hem komt, kan alleen maar erger zijn), de vraag is ook hoe de Israëli’s zich uit de nesten gaan werken. Want Sharon heeft nu alle wegen afgesloten voor Palestijnen, gebarricadeerd en omgeploegd, alle Palestijnse steden omsingeld, met bewapende kolonies en met tanks, hij heeft zijn bezettingsleger met scherp laten schieten op kleine jongetjes met stenen _ hij heeft Palestijnse militanten, politici en militaire leiders laten vermoorden door zijn doodseskaders. Hij heeft, in een economie die al maanden in vrije val is, niet alleen de elektronische ingenieurs maar nu ook de druzen opgeroepen om legerdienst te doen. De Israëlische Arabieren zijn bijna in opstand, omdat ze niet alleen als tweederangsburgers behandeld worden in deze vreemde ‘democratie’, maar ook worden bespot en als verraders geschoffeerd. De internationale druk op de regering om eindelijk werk te beginnen maken van dat Mitchell-plan neemt gênante vormen aan, en de regering is niet in staat geweest de impact van het septemberterrorisme in New York in het eigen voordeel uit te buiten. De bomaanslagen van dit weekeinde met hun zinloze doden en verminkten, zijn het bewijs te meer dat ook Sharon met zijn zogenaamde strategie van de harde hand totaal heeft gefaald.
Want waarom die bommen juist nu? Hamas eist de aanslagen van Haifa en Jeruzalem op, als antwoord op de moord door Israël op Hamas-leider Mohammed Abu Hanoud, waardoor een stilzwijgend wapenstilstandsakkoord tussen Hamas en Arafats Fatah weggeblazen werd. Meteen is zo een Amerikaans-Europees vredesinitiatief van de baan, waarin Arafat nog eens een kans kreeg om serieus genomen te worden. Komt dat goed uit voor Hamas, een organisatie die nooit voor een politieke regeling gewonnen werd, maar de vernietiging van de joodse staat beoogt _ en die dus, logischerwijs, ook met Arafat in conflict is? Het zou kunnen dat Sharon voor Hamas en de Islamitische Jihad de best mogelijke vijand is.
En in een ironisch spiegeleffect blijkt dat ook voor hem geen duidelijke opvolging bestaat, en dat wat na hem komt erger dreigt te zullen zijn. Dat zou Benyamin, ‘Bibi’ Netanyahu worden, die met nog stuitender kreten om de macht roept.
Men kan zich afvragen, de macht om wat te doen? De oorlog verklaren aan de Palestijnen hoeft niet meer, dat heeft Shlomo Ben-Ami al gedaan. De Palestijnse Autoriteit liquideren, wat de legertop wil, is alleen maar in schijn een optie, dan zou het leger zelf de bezette gebieden opnieuw moeten gaan besturen, zoals vroeger. Hoe dat te doen, in de gewijzigde omstandigheden? De Palestijnse politie en veiligheidsdiensten vernietigen klinkt goed, tot men zich herinnert dat de samenwerking met die veiligheidsdiensten, tegen het terrorisme, een Israëlische eis is. In een macabere analogie zou men zeggen, de optie van prikkeldraad en miradores kan niet ver meer zijn. In afwachting dat de intelligentie terugkeert, kan generaal Anthony Zinni, die van Bush in Jeruzalem moet blijven tot het vredesproces weer op gang is, misschien beter naar een comfortabel appartement en een kok uitzien.
Sus van Elzen
