Van 9 januari af loopt op TV2 een serie over de jaren zeventig. Dertien weken lang, iedere don- derdagavond. Nostalgie of toch meer dan dat ?

De jaren zestig zijn een begrip geworden. Dat danken ze grotendeels aan een stijgende welvaart en die meimaand in 1968. L’imagination au pouvoir.

Het volgende decennium blijkt veel meer vervaagd in het geheugen van velen. Na de opwinding van ’68, lijken de jaren zeventig wat dor, monotoon, vreugdeloos. Dat de BRTN ze dan toch opdiept uit haar beeldarchief, is op het eerste gezicht vreemd. Tot je de reeks ziet. Dertien afleveringen, thematisch gerangschikt : vakantie, seks, milieu, gezondheid, de kaalslag in de steden, de economische crisis en zo meer. Stuk voor stuk onderwerpen die toen in de belangstelling kwamen en tot nu doorleven. De jaren tussen 1970 en 1980 vormen wel degelijk een scharnierperiode. Ze zijn het jaar werk dat de ploeg rond producent Erik De Groef eraan spendeerde meer dan waard.

?Twintig jaar creëert de vereiste afstand,? zegt De Groef. ?Je kijkt met voldoende verwondering en het is net niet te lang geleden. We wilden immers vooral laten zien hoe mensen in het Vlaanderen van toen waren, hoe ze leefden. Hoe ze reageerden op gebeurtenissen in eigen land of op voor die tijd schokkende zaken, zoals de olieramp met de Amoco Cadiz, maar ook op de plotseling bereikbaar geworden vakantie in het zonnige Spanje.

We mikken daarbij op de nostalgie van de veertigers die het meemaakten en op jongere mensen van vandaag. De historische context wordt trouwens summier offscreen meegegeven.?

Voor die context staat Edward De Maesschalk borg. Idee en teksten zijn van hem.

De Groef : ?De Maesschalk heeft als historicus uiteraard veel belangstelling voor het bestaande beeldarchief. De BRTN-programma’s uit die jaren zijn onze informatiebron en ons uitgangspunt. Tussen twee haakjes : dergelijke reeksen hebben ook een weinig bekend neveneffect. Elk programma waaruit een fragment wordt gebruikt, wordt tegelijk gerenoveerd. Daardoor raakt beeldmateriaal in de meest optimale toestand bewaard.?

GEEN RARITEITENKABINET

? Anne Stroobants, die de research voor haar rekening nam, bekeek maandenlang programma’s uit die periode. Op grond daarvan zijn de verschillende thema’s vastgelegd. De inbreng van iemand van 26 was trouwens erg verrijkend. Mensen van die leeftijd kijken met grote verbazing naar die tijd. Aan de ene kant dateren veel van de huidige belangrijke thema’s milieu, ruimtelijke ordening uit die periode. Veel nu bekende mensen begonnen toen hun carrière. Aan de andere kant zien ze vooral grappige zaken. Uiterlijke dingen treffen uiteraard het eerst. De manier van kleden, de huisinrichting, de auto’s uit die tijd, het lijkt een eeuwigheid geleden. Toch zit daar ook een gevaar in : we wilden er ook geen rariteitenkabinet van maken.?

En dat is het zeker niet geworden. Veertigers (en ouderen) zullen veel zaken maar al te goed herkennen : de zwartwitbeelden van sommige programma’s, de nog niet gemengde jeugdbewegingen waarin iedereen in uniform liep. De veel tragere manier van filmen. De humor uit die tijd werd nog in sketches gegoten.

Feiten keren terug in het geheugen : de bruin-beige tinten van interieurs, de posters van David Hamilton. Sommige zaken bleven onveranderd : de piepjonge Paul Jambers was al hoofdpersonage in zijn eigen reportages. De toen gebouwde bungalowparken zijn nog niet afgebroken en Vlaamse hits hebben nu nog afgrijselijke teksten.

Herkenning en herinnering worden handig ondervangen. In elke aflevering komt een bekende en een onbekende Vlaming aan het woord. De onbekende werd in de jaren zeventig ooit opgevoerd als hoofdpersonage van een programma. Zoals boer Roger Maes, die niet op vakantie wou. Op vraag van Panorama trok hij met gezin en camera’s een dagje naar de Vlaamse kust. ?Opgekleed? zoals dat in die jaren heette. Maar niet onder de indruk van de Noordzee. Roger Maes is nooit meer teruggekeerd naar de kust. Te druk, niks voor hem.

De bekende Vlaming legt voor de kijker (bewust of onbewust) een verband met die tijd. De jonge Jef Geeraerts, die met zijn romans over Kongo en seks een schokgolf door Vlaanderen joeg, mag nu haperend als altijd als bejaarde versierder voor de honderdste keer zijn mening over liefde en seks inspreken. Luc Versteylen is nog met milieu begaan en Johan Verminnen blijft Brussel bezingen.

De programmamakers slaagden erin om een goed beeld te geven van een decennium dat voortdurend schommelde tussen droom en realisme, tussen utopie en nuchterheid. Net zomin als de verbeelding in 1968 aan de macht was gekomen, kon en mocht niet alles in de jaren zeventig. Dromen werden maar al te snel door de realiteit ingehaald.

M.V.

De Jaren ’70, elke donderdag op TV2 om 21 uur 30.

De jaren zeventig : een dagje naar zee, in zondagse kleren.