De sarcofaag van Simpelveld.
Mijnwerker Andreas Wierts wou in 1930 een terrein bouwklaar maken in Simpelveld bij Heerlen in Nederlands-Limburg. Bij het graven stootte hij op een stenen kist uit de Romeinse tijd. In de kist lag de asse van een vrouw, zoals later bleek, en een aantal kostbare sieraden. Het graf was voorheen geschonden, want een stuk ervan was verdwenen. Waarschijnlijk bevatte het ooit veel meer grafgiften. Maar de kist op zich is een merkwaardig stuk. Het is tot nog toe de enige bekende grafkist uit de Romeinse tijd met beeldhouwwerk aan de binnenkant. Daar wordt namelijk de dame zelf afgebeeld naast haar huis, haar meubelen, huisraad en voorraden. In Limburg hadden ze in 1930 niet de financiële mogelijkheden om “de sarcofaag van Simpelveld” aan te kopen. Het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden kocht die dan maar voor 8500 gulden. Met dit forse bedrag in handen moest Wierts nooit meer de mijn in.
In Leiden wordt de collectie Nederlandse archeologie momenteel herschikt en dat was een mooie gelegenheid om de kist even terug naar Limburg te brengen. In het Bonnefantenmuseum van Maastricht vormt zij het middelpunt van een knappe tentoonstelling rond begrafenisrituelen uit de Romeinse periode en enkele rijke Romeinse graven uit Limburgse bodem. De titel Een huis voor altijd is afgeleid van een Latijnse grafinscriptie: “…haec est domus aeterna…” of “…dit is (ons) eeuwig huis…” en verwijst naar de opvatting dat de doden voor eeuwig verder leven in een andere wereld. Allerlei gebruiksvoorwerpen en wat voedsel konden daar altijd van pas komen, vandaar de talrijke grafgiften.
De expositie was aanleiding voor een nieuw onderzoek (met een internationaal colloquium) van een aantal Limburgse graven. Naast heel wat aardewerk en metalen voorwerpen werden nogal wat gouden voorwerpen gevonden, naast enkele stukken in barnsteen, een grondstof die in Rome evenveel waard was als goud. Verder wordt in de tentoonstelling uitgebreid stilgestaan bij de reusachtige funeraire monumenten die ooit in de buurt van Maastricht opgericht werden. Vele brokstukken ervan werden uit de Maas opgevist. Er liggen waarschijnlijk nog honderden fragmenten op de bodem van de stroom.
Een huis voor altijd. De sarcofaag van Simpelveld en andere rijke Romeinse graven in Zuid-Limburg. Bonnefantenmuseum in Maastricht, tot 31.12.98.
Paul Dossche
