Hubert van Humbeeck

Het land was op dat moment het toneel van grote politieke chaos. Vlamingen en Franstaligen stonden met getrokken messen tegenover elkaar. De werkloosheid was uitzichtloos hoog en het begrotingstekort was onder het hilarische bewind van Guy Mathot ontploft. De regering van Mark Eyskens viel omdat ministers van de Parti Socialiste zowaar in staking waren gegaan.

De knappe campagne leverde de PVV winst op en ze vormde met de CVP de regering-Martens V. De liberaal Willy De Clercq moest als minister van Financiën de beloofde belastingverlaging doorvoeren. Hij werd aan het hoofd van de PVV trouwens opgevolgd door een piepjonge Verhofstadt, die daarmee zijn eerste grote mandaat pakte. Maar de crisis liet zich niet zomaar bedwingen en de belastingen gingen niet omlaag _ wel integendeel, zo bleek ten slotte. Een Leuvense studie wees later uit dat belastingen met liberalen in de regering vrijwel altijd stijgen. Hoe vreemd dat misschien ook mag klinken.

De gedachte aan het wedervaren van Martens V kwam vorige week op, bij de opstekende storm over de belastingverlaging die paars-groen bij wet heeft vastgelegd en gebetonneerd. Toch bonden de groenen de kat de bel aan. Als de begroting er dan toch zo beroerd aan toe is, opperden ze nog voorzichtig, waarom dan de beloofde belastingverlaging niet opnieuw bekijken. Het was een prik op een gevoelige plek. Karel De Gucht reageerde furieus. Dat de voorgenomen tweede lastenverlaging voor het bedrijfsleven werd geschrapt, kost hem bij zijn achterban sowieso al heel wat gezichtsverlies.

In het oplopende dispuut tussen blauw en groen, kwam rood sussend tussenbeide: er kon natuurlijk geen sprake van zijn om afspraken terug te schroeven. De gevolgen van de paniekreactie van een groot deel van het bedrijfsleven na 11 september zijn desastreus. Het land kan net zo’n reactie van de regering missen als kiespijn. In een gesprek met Het Laatste Nieuws liet begrotingsminister Johan Vande Lanotte fijntjes weten dat er vanzelfsprekend niet op gemaakte akkoorden wordt teruggekomen _ slecht signaal! _, maar dat er afgezien daarvan toch ergens geld zal moeten worden gevonden.

Het is vaak ook een kwestie van semantiek. De belastingen zijn namelijk al op verschillende plaatsen gestegen: gemeenten rekenen in veel gevallen hogere opcentiemen aan om de factuur van de lamentabele politiehervorming te betalen. De federale overheid kijkt daar gemakshalve naast, maar in de portemonnee van de mensen maakt dat geen verschil.

Op doorreis in Brussel, vroeg Guy Verhofstadt zich af waar we hier in godsnaam mee bezig zijn. Hij moest in het parlement vragen beantwoorden over uitspraken van zijn communicatiedeskundige en het gekibbel in zijn coalitie. De premier bezoekt in goed tien dagen tijd veertien hoofdsteden. Het is nu eenmaal de gewoonte dat Europese voorzitters in de voorbereiding van een topbijeenkomst bij hun collega’s-regeringsleiders op de koffie gaan. Zou dat soort van bijna protocollaire momenten in deze tijden van hoogtechnologie niet beter en rustiger op een andere manier kunnen worden georganiseerd?

Maar om op de vraag van de premier te antwoorden: we zijn bezig met fluiten in het donker. Het is handenwringend, bang afwachten hoe groot de schade is die 2001 heeft aangericht. De eerste minister hoeft wel niet meer vol te houden dat zijn regering alles onder controle heeft. Iedereen weet ondertussen toch dat het niet zo is.

Behalve misschien voor het ego van Verhofstadt is dat op zichzelf ook geen ramp. Zolang paars-groen straks in januari, als het Europese circus voorbij is, maar voor een keer één lijn trekt om de kar weer op de sporen te krijgen. Als dat niet gebeurt, mag worden gevreesd voor een chaos waarbij zelfs die van 1981 verbleekt.