DOOR HUBERT VAN HUMBEECK
DE AANLEIDING WAS natuurlijk maar een voetbalwedstrijd, en de schunnige teksten verschenen slechts in wat in Engeland de tabloïds heten. Boulevardkranten waarvoor niet zozeer de waarheid of de kwaliteit van de gebrachte informatie van belang is, dan wel de hoogte van de oplagecijfers en dan ook echt niet meer dan dat. En die achteraf dan ook terecht worden gebruikt om er fish ’n chips in te verpakken. Dat is tot op zekere hoogte legitieme handel, zolang de miljoenen tabloïdlezers hun dagelijkse lectuur als niet meer dan een stuk verstrooiing beschouwen. The Queen en haar nakomelingschap en andere Londense sterren weten wat het betekent om dagelijks in de schijnwerpers van de Daily Mirror, The Sun en andere Daily Stars te staan.
Het was aan deze kant van het Kanaal alsnog allemaal amusant om volgen. Tot vorige week dus, toen de tabloïds volkomen uit de bol gingen bij de voorbeschouwingen van enkele voetbalwedstrijden in het kader van het Europees kampioenschap voor landenelftallen, dat vorige zondag in Londen eindigde. Vooral toen Engeland in het veld moest tegen Duitsland namen enkele kranten de bal, om in het jargon te blijven, vol op de slof. Er stonden nog net geen Sieg Heils op de covers, of mannen met snorretjes. ?Ach, het was toch niet meer dan een grapje,? suste een uitgever, die voorwendde niets van al die drukte te begrijpen, die het verbale geweld in zijn krant uitlokte. Ernstiger commentatoren putten zich intussen uit om het Engelse publiek er voor alle zekerheid op te wijzen dat Duitsland al vijftig jaar lang een voorbeeldige democratische samenleving is en een bevriende natie. Dat is daar dus nodig.
Maar dat uitgerekend Duitsland en de Duitsers het slachtoffer waren van de serie schimpscheuten kan geen verbazing wekken. Was het immers niet eerste-minister John Major zelf die in de gekke-koeiencrisis oorlogszuchtige taal gebruikte om het Britse verzet tegen de Europese maatregelen kenbaar te maken ? Waarbij vooral het Duitsland van kanselier Helmut Kohl kop van jut was, omdat het de gangmaker zou zijn achter het exportverbod van Engels rundvlees. Eigenlijk hebben de tabloïds niet meer gedaan dan de verklaringen van sommige van hun politici in hun eigen woorden vertaald en toegepast op een voetbalwedstrijd.
Het zou niet de moeite van een reflectie waard zijn, ware het niet dat er recent wel meer van dat soort aanvaringen zijn binnen de Europese Unie, die wijzen op een soort onderhuidse spanning tussen landen die verondersteld worden op vele vlakken ten minste verregaand met elkaar samen te werken.
Er was onlangs die kleine enquête, waaruit bleek dat de burgers in een meerderheid van de landen van de Europese Unie eigenlijk liever minder Europa zien dan wel meer. En dat niet alleen in Euro-kritische lidstaten zoals Groot-Brittannië of Denemarken, maar ook in oude kernstaten zoals Nederland en Duitsland. Ook in België was het maar kantje boord met de Europese liefde.
Wat meer is, niet alleen dooft het vuur, de landen onderling kibbelen soms zo fel dat het lijkt dat de hele idee van een integratie hun ontplooiing in de weg staat. De Nederlandse liberaal Frits Bolkestein mompelde al zoiets. Heeft het ermee te maken dat de aanstaande muntunie veel landen dwingt om een heel onprettige politiek te voeren ? Er doen zich in ieder geval ineens een reeks weinig plezierige incidenten voor tussen landen die zich opmaken om nog meer dan nu het geval is in één geheel op te gaan.
Dat geeft blijkbaar een soort onderlinge concurrentie, waarbij het minste geringste wordt aangegrepen om de ander te kapittelen. Ook al past die gewoon zijn eigen wetten toe en de internationale verdragen die zijn onderschreven. Denk aan de Baskische vluchtelingen die zich hier melden. Dat de behandeling van die mensen perfect volgens de Belgische wet verloopt, is voor Madrid geen reden tot terughoudendheid. Als een Engelse dame in Brussel door de Belgische grenspolitie wordt teruggestuurd omdat ze zonder identiteitspapieren reist, staat heel Londen op zijn kop. Alsof dat niet het normale voorschrift is, aangezien Groot-Brittannië het Schengen-verdrag niet heeft ondertekend. In een officieel Frans rapport werd Nederland zonder meer een narco-staat genoemd en op die manier op één lijn geplaatst met, zeg maar, Colombia.
HET LIJKT ALSOF de Europese mensen op dit moment hoe langs zo minder allemaal Brüder worden, zoals de officiële hymne van de EU op tekst van Schiller wil (over dat lied van Beethoven ontstond in Engeland overigens ook een rel : het klonk te Duits). Eén oorzaak daarvan kan zijn dat de EU, ?Brussel? voor alle lidstaten behalve België, een administratieve moloch zonder gezicht is geworden, die er alleen lijkt te zijn om te regelen en te verbieden. Dan blijkt altijd in negatieve zin hoeveel bevoegdheden die machine heeft verworven.
Een andere oorzaak kan zijn dat er geen duidelijke overeenstemming meer is over de doelstellingen. Een aantal landen wil opgaan in een monetaire unie. Andere landen willen dat niet, wringen tegen en trekken de constructie scheef. En wie mee wil in de EMU moet aan zo’n strenge normen voldoen, dat er ook bij ons straks weer zal belast worden en in uitkeringen gesneden in naam van het heilige Maastricht. Niemand betwist nog dat die maatregelen nodig zijn. Maar wie even niet heeft opgelet, is het spoor in die economische geheimtaal al lang bijster. En blijft achter met de bittere gedachte dat zijn zo al aangevreten inkomen weer een beetje kleiner is geworden.
De Unie wordt zo in de perceptie iets dat alleen geld kost. De Europese droom wordt op die manier vaak veeleer een nachtmerrie. Iets waar je zo weinig mogelijk mee te maken wil hebben. En als iemand als John Major ?Brussel? dan ook voortdurend als pispaal gebruikt om z’n eigen politieke leven te rekken, wordt het mogelijk dat er her en der weer figuurlijk naar medeburgers wordt gespuwd. Nu was het misschien nog een grapje. Maar dan een waarbij het lachen je snel vergaat. Waar is toch al dat geld naartoe, dat de Unie uittrekt om de Europese gedachte te verspreiden ? Het zou nuttig kunnen worden besteed.
Frans Verleyen is met vakantie.
