DOOR FRANS VERLEYEN

NATUURLIJK MAG DIE MAN NAAR OXFORD, ook al moeten we hem een jaar parlementaire wedde meegeven zonder dat hij er in Brussel iets voor doet. SP-fractieleider Frank Vandenbroucke kreeg nogal wat boze brieven op zijn dak toen bekend was geraakt dat hij ons vierentwintig maanden zal verlaten om aan de conservatieve, acht eeuwen oude Britse universiteit te gaan bijstuderen. Hij zal er in residence verblijven, zoals nog een veertigtal andere Belgen momenteel doen. Afgezien van de vraag of hij zijn kiezers niet tijdig had moeten inlichten, is dat zijn goed recht en de kritiek op zijn academische sabbat in een van de 39 Oxford-colleges misplaatst.

Hij wil zich daar, omgeven door een prachtige en rustgevende architectuur, gaan toespitsen op de sociale zekerheid in moderne welvaartsstaten. Ook zijn thema is dus goed gekozen, want het begint de Europese politieke systemen te ontredderen. Bovendien kent hij er al iets van, zoals blijkt uit een van zijn publicaties : ?Over Dromen en Mensen?. Dat Socialistische Standpunt werd destijds uitgegeven bij het katholieke Davidsfonds, ook al een nieuwigheid. Ze krijgen er in Oxford een niet alledaagse pupil bij, iemand die trouwens al veel heeft meegemaakt.

Hij staat bekend als een ideologisch nogal koortsige, rusteloze missionaris met wie moeilijk te debatteren valt. Een aantal collega’s brengen respect op voor zijn dossierkennis, maar zelden genegenheid. In zijn drang om de verbinding te leggen tussen gelijkheid, vrijheid en ethiek het socialisme van ?de goede samenleving? ontwaart hij rond zich en met een wat verdachte gretigheid veel ellende en sukkelende levens tegenover allerlei onrecht zoals ?de almacht van de patroons? die hun rijkdom misbruiken of hun ?luxueuze etentjes? en dure pleziervaarten op de Middellandse Zee bij de belastingdienst in rekening brengen.

In zijn borst huizen twee zielen : die van een cijferende sociale filosoof en planoloog naast die van een soort eigentijdse pater Damiaan, strijd leverend tegen de sociaal-economische melaatsheid. De grote vijand is uiteraard het neoliberalisme dat op pagina 65 simpelweg ?de wet van de jungle en het recht van de sterkste? heet te prediken. Zelf noemt hij zich ?zo radicaal voor de vrijheid dat we ze ook radicaal willen verdelen.? En dat is uiteraard onzin.

Elders schrijft hij veel onweerlegbaar juiste en mooie gedachten neer. ?Onderwijs verplicht maken is vanzelfsprekend geworden, maar de inhoud ervan is minder neutraal en meer normatief dan wij soms beseffen : goed zijn met je hoofd wordt meer op prijs gesteld dan goed zijn met je handen, kennen blijkt beter te zijn dan kunnen, piano beter dan accordeon. Het stimuleren van vrijheid en het respect voor die vrijheid staan voortdurend op gespannen voet met elkaar.? Wie kan zoiets tegenspreken ?

Maar de sociale zekerheid vormt dus het merg van zijn betoog. Daarin zitten veel uitgangspunten en argumenten die hij in Oxford dringend zal moeten bijsturen. Uiteraard is hij erg gehecht aan veel belastingen of sociale premies en kant hij zich, bijvoorbeeld, tegen de (nog slechts zeer beperkte) fiscale voordelen die de burger krijgt bij de aankoop van sommige beursaandelen : het door de toenmalige PVV gepredikte maar verfoeilijke ?volkskapitalisme? voor de zogenaamd ?creatieve, ondernemende mens? die in de jaren tachtig ?in? was. Terwijl de gewezen partijvoorzitter dat smalend opmerkte, was zijn eigen Agusta-zwendel al volop bezig en de rooms-rode coalitie net begonnen met een grootscheepse maar uiterst onheldere privatisering ten gunste van vooral het Franse grootkapitaal.

Frank Vandenbroucke komt vaak over als een tragische priester in een verkeerde kerk. Zijn pleidooi voor de liefdevolle opname en integratie van migranten (?is het mogelijk voor of tegen mensen te zijn, kunnen wij over mensen praten als politieke koopwaar ??) klinkt zonder meer ontroerend. De lezer weet echter niet meer waar zijn hoofd staat wanneer hij dat hoofdstuk vergelijkt met het concrete en nogal norse beleid van SP-minister Johan Vande Lanotte. Die akelige botsing tussen het bijna etherische ideeëngoed van onze toekomstige man in Oxford en de reële socialistische machtsuitoefening, komt op bijna elke bladzijde voor.

De openbare schuld en daarom ook de fiscale druk is te hoog. De verzorgingsstaat wordt door de bevolking waargenomen als een anonieme, koude machine. Gelijkheid van startkansen volstaat niet om een rechtvaardige wereld te maken. Rentenieren brengt meer op dan werken. Wie ?spelregels? zegt, zegt ?overheid.? Op acht jaar tijd steeg de omvang van de sociale bijdragen met 36 en de uitkeringen slechts met 6 procent. Bijna vier Belgische gezinnen op vijf ontvangen één of meer vormen van maatschappelijke steun. Tal van pensioentjes zijn schandelijk schamel. De sociale zekerheid behandelt mensen met eenzelfde probleem vaak zeer uiteenlopend. Voor werknemers bestaan niet minder dan 33 kinderbijslagfondsen. Mutualiteiten moeten hun rol herzien en opnieuw verdedigers van de patiënten worden.

Al die en nog veel andere beweringen komen van SP’er Frank Vandenbroucke. Vreemd genoeg heeft hij het nooit over de oorzaken van de onbillijke of scheef gegroeide toestanden die hij signaleert. Dat is te wijten aan de argeloosheid van zijn socialisme. Hij wenst niet te zien dat in een aantal Europese staten, zeker in België, de sociale bescherming van de samenleving een dure en zichzelf handhavende bedrijfstak is geworden, zoals de hem overkoepelende politiek trouwens. Er zijn inderdaad 33 kassen voor gezinstoeslag, omdat die halfpublieke instellingen óók graag bloeien en groeien. Daarom verantwoorden ze hun bestaan door, bijvoorbeeld, het inroepen van ideologische of confessionele tradities.

ALS ZIELEHERDER VAN DE SOLIDARITEIT vertoeft Frank in een wereld zonder Vlaams-Waalse transfers, zonder misbruiken of penningmeesters, met belangeloze bureaucratieën naast talloze nobele professionelen van de herverdeling, kuis en vrij van zonde of administratieve dwaling. Zijn universum is alleszins veel fatsoenlijker dan het, in zijn geest, door niets of niemand gehinderde monopoliekapitaal. In Oxford schijnen ze op zulke kenners gesteld te zijn.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content