De Europese Centrale Bank verhoogt de rente, maar niet te bruusk. Omdat de ECB zelf nog driftig naar de juiste richting zoekt.

In het Bankiersbargoens klinkt het niet zo duidelijk als leken het wel zouden willen, maar alles lijkt erop te wijzen dat de Europese Centrale Bank (ECB) op 1 december 2005 de basisrente met een kwart procent zal verhogen. De basisrente staat in Europa al sinds 5 juni 2003 op een historisch lage 2 procent. Maar voorzitter Jean-Claude Trichet van de ECB vertelde er op de bankiersconferentie al meteen bij dat de verhoging niet per se de eerste in een hele reeks wordt, zoals in de Verenigde Staten, waar de Federal Reserve de rente sinds juni 2005 al twaalf keer heeft opgetrokken, van 1 procent naar vier procent. De aarzeling toont op schrijnende wijze aan dat de ECB het spoor een beetje bijster is.

Laten we wel wezen: er zijn evenveel argumenten om de rente niet te verhogen als om dat wel te doen. Als de basisrente stijgt, worden de afbetalingen duurder voor woningen waarop een hypotheeklening met variabele rente rust. Maar tegelijkertijd vermeerdert de rentestijging de koopkracht van de euro, doet ze de inflatie niet ontsporen en doorprikt ze de prijzenbubbels die de vastgoedmarkt gijzelen in Nederland, Ierland en Spanje. Bovendien beknot een beslissing van de ECB de ruimte van de banken die, zoals Centea vorige week, op eigen houtje hun langetermijnrente willen verhogen.

Maar de vraag blijft: waarom die renteverhoging? Bronnen binnen de ECB zullen u vertellen dat ze de snel wassende inflatie (2,5 procent in 2005) moet indijken – statutair de eerste taak van de ECB. Ze zullen zeggen dat ze de ongebreidelde groei van de geldhoeveelheid (9 procent per jaar) moeten afremmen, en dat hogere rente institutionele beleggers en verstrekkers van risicokapitaal beloont, en dus de economie aanzwengelt. Maar ze vertellen er niet bij dat de kerninflatie, exclusief de stijging van de olieprijzen, nog altijd onder het zeer aanvaardbare anderhalve procent zit.

Dit onderstreept alleen maar dat de nakende renteverhoging geen doordachte maatregel is voor de lange termijn, het bewijst dat de ECB op twee gedachten hinkt. Omdat de ECB alle beslissingen bij consensus neemt, weet ze niet goed of ze de meer behoudsgezinde Duitse school moet volgen, die vreest dat renteverhogingen het vertrouwen zullen ondermijnen, of mee moet stappen in de gedachtegang van een groep die met hogere rentes wil streven naar een grotere economische groei en een lagere inflatie. Het gevolg is dat de kloof met de VS nog een beetje dieper wordt: terwijl de Federal Reserve bij monde van zijn sterke leiders de politiek van George W. Bush in zijn monetaire beleid vertaalt, twijfelt Europa voortdurend tussen de Franse en Duitse belangen en die van de rest van Europa. Daardoor blijft de verwachte renteverhoging helaas steken in het vakje van de armzalige zoethoudertjes, terwijl ze juist een Europese visie hoort uit te drukken.

Frank Demets

De renteverhoging bewijst dat de ECB op twee gedachten hinkt.