JA

Opgetekend door Stijn Tormans

Paul Van Grembergen

‘Eerst en vooral: ik vind niet dat de spelling te pas en te onpas veranderd moet worden. Anderzijds moeten we proberen de taalvastheid van de burgers zo groot mogelijk te maken. Voor mij is het duidelijk: de regels en uitzonderingen op de tussen-n creëren alleen maar verwarring bij de bevolking. Het is een richtlijn die volledig indruist tegen ons taalgevoel. Hoewel de nieuwe spelling al sinds 1995 van kracht is, weten de meeste mensen nog altijd niet wanneer ze een tussen-n moeten gebruiken. Een onderzoek heeft uitgewezen dat zelfs beroepsschrijvers het niet altijd weten. Het kan toch niet dat burgers voortdurend twijfelen aan de spelling van hun eigen taal? Bovendien spreken de meeste mensen de tussen-n niet uit. Er is dus een contradictie tussen de gesproken en de geschreven taal. In het verleden hebben we de ‘ch’ geschrapt in woorden als ‘mensch’ of ‘bosch’. Iedereen zei immers ‘mens’ en ‘bos’. Het lijkt mij verstandig om vandaag de tussen-n te laten vallen.

De voorstanders zeggen: “De eerste generaties jongeren hebben les gekregen over die regel, er zullen in de toekomst minder fouten gemaakt worden.” Wel, we zullen zien. Als over tien jaar iedereen nog altijd dezelfde moeilijkheden ervaart met de spelling van de tussen-n, hoop ik dat men de wijsheid zal hebben om veranderingen door te voeren.

Ik vind het kras hoe sommigen reageren op mijn voorstel. Voor een aantal mensen is het blijkbaar totaal onbespreekbaar. Anderen zeggen: “Spreek niet over die regel, doe gewoon uw zin.” Dat is hypocriet. Als je dat doet, moet je ook de discussie durven aangaan. Anders laat je de taal over aan vrijbuiters.

Voor alle duidelijkheid: het veranderen van deze spellingregel is voor mij niet prioritair. Wel dat er opnieuw gepraat wordt over taal. Dat gebeurt veel te weinig in Vlaanderen en Nederland. Onze taal wordt nog altijd niet bekeken als een publiek goed zoals in Frankrijk of Duitsland. Heel jammer vind ik dat.’

NEE

Frans Daems

‘Als wetenschapper zeg ik: om schrijven en lezen maximaal te ondersteunen, moet de spelling zo consequent mogelijk zijn en ze moet zo dicht mogelijk aanleunen bij de uitspraak, zoals in het Spaans of het Fins. Zo bekeken, is de idee van minister Van Grembergen dus niet dwaas.

Alleen is het niet zo simpel ze te realiseren. Stel dat we de tussenletters (-e of -en) gaan schrijven zoals we spreken. Groningers, West- en Oost-Vlamingen spreken een tussen-n en eind-n wel uit, geregeld ook als die er in de standaardtaal niet is; de andere Vlamingen en Nederlanders spreken ze meestal niet uit. Willen we allemaal verschillend gaan schrijven? Je zou ook de regels van de tussen-n nog meer consequent kunnen maken: géén uitzonderingen meer. De regeling ’95 van de tussen-n is zeker niet perfect, maar in elk geval beter dan vroeger: er waren toen meer uitzonderingen, dan woorden volgens de algemene regel. En zodra je aan de tussen-n sleutelt, gaan ook andere zaken mee veranderen: aaneenschrijven, koppelteken, trema.

In beide gevallen pleeg je een aanslag op het geheugen van de mensen. Uit veel onderzoek weten we dat mensen niet met behulp van regels schrijven; ze schrijven op een geautomatiseerde manier (stukken van) woorden die in hun geheugen liggen opgeslagen. Die woordbeelden in je geheugen verander je niet een-twee-drie. Mijn moeder is na 1946 ‘mensch’ met ‘sch’ blijven schrijven, ook al kende ze de regel. Na ’95 blijven ‘produkt’ met k en pannekoek met -e automatisch uit ons geheugen komen.

Ten slotte, het Comité van Ministers heeft in ’95 en vorig jaar beslist dat de spellingregels níét herzien zouden worden. Als je de spelling dan toch wilt aanpassen, doe het dan meteen voor álle probleemkwesties, grondig, en goed voor veel jaren. Heb de (politieke) moed om in de eerste tijd ontzettend veel tegenwind te incasseren omdat je het spellinggeheugen van veel mensen aantast en hun ergernis opwekt. Weet dat de nieuwe spelling allereerst beter zal zijn voor de generatie die ermee voor het eerst leert schrijven en lezen, en pas later voor de anderen.’

‘De regel over de tussen-n creëert alleen maar verwarring.’

‘Je pleegt een aanslag op het geheugen van mensen.’