De sociale partners vinden dat de regering te weinig rekening met hen houdt. Dat moet tot een kortsluiting leiden.
Luc Cortebeeck is ermee begonnen. Aan tafel met enkele journalisten in het New Epsom op de Brusselse Lambermontlaan, spuide de ACV-voorzitter zijn gram over de regering. ‘Het is geen werken met paars-groen.’ Zette het Siciliaanse restaurant hem tot zulke strijdlust aan? ‘Vraag het aan de andere sociale partners. Wij kunnen moeilijk bevestigen dat de regering ons ernstig neemt.’
Dat klopt. ‘De regering heeft de gebruiksaanwijzing voor het sociaal overleg niet gelezen’, bevestigt Tony Vandeputte van het Verbond van Belgische Ondernemingen. Zijn collega Kris Peeters op de zelfstandigenvereniging NCMV spreekt hem niet tegen. Eenzelfde gevoelen leeft bij het ABVV maar blijft veeleer binnenskamers, want de vakministers zijn socialisten.
Guy Verhofstadt en zijn ploeg zaten al maanden in het zadel vooraleer zij eraan dachten de vertegenwoordigers van de werkgevers en van de werknemers op de koffie te vragen. Dat wachten waren de sociale partners niet gewoon. Jean-Luc Dehaene (CVP) was niet altijd even begripvol, maar hij overlegde en maakte afspraken en feliciteerde de partners voor hun centraal akkoord. Nu vloog Guy Verhofstadt naar de Europese top in Lissabon om er aan de welvaartsstaat te timmeren, zonder daar één woord over te wisselen met de bouwers ervan: de ondernemingen en de werknemers. Hij liet de opgeroepen sociale partners in zijn kabinet zitten wachten, omdat een persconferentie zwaarder weegt dan het sociaal overleg.
Kinderziekten nog, of is dat het sociale masterplan van paars-groen? De sociale partners klinken unisono over de oorzaken van het non-overleg. Weliswaar zijn de liberale coalitiepartners niet gesteld op sociale ontevredenheid, maar met sociaal overleg zijn zij niet vertrouwd – al vergeet premier Verhofstadt maar al te graag dat hij in zijn oude burgermanifesten de uitschakeling van het sociaal middenveld aankondigde. De socialisten leveren de vakministers, geen gemakkelijke lui. De superdeskundige minister van Sociale Zaken Frank Vandenbroucke doceert politiek als een professor, maar de waarheid van de aula is daarom niet altijd de waarheid van de werkvloer. Zijn collega Johan Vande Lanotte van Begroting wil vooral meer armslag. De sociale partners hadden al last met sommige eigenzinnige trekjes van Miet Smet (CVP), de huidige minister van Werkgelegenheid Laurette Onkelinx ervaren zij als autoritair en dirigistisch.
FIJNER NETWERK VOOR OVERLEG
De groenen zijn nog de kwaadsten niet. De christelijke vakbond kan bij Agalev terecht, nu zijn bevoorrechte partner CVP in de oppositie zit. Gilbert De Swert, hoofd van de ACV-studiedienst, zit als expert van Agalev in de interkabinettenwerkgroep financiële participatie. Maar de groenen kennen de vakbonden niet goed en ze houden van algemene vergaderingen. ‘Ze betrekken Jan en alleman bij hun overleg’, klaagt gedelegeerd bestuurder Kris Peeters van de zelfstandigenvereniging.
Dat is trouwens een nieuwe (internationale) trend : het belang van de civil society. De sociale partners heten daarin een product van de industriële maatschappij. De kennismaatschappij heeft een fijner netwerk voor overleg nodig. Zo eisen niet-gouvernementele organisaties, bezig met mobiliteit, ecologie, gezin of kind hun plaats op in het overleg.
Een aantal ministers heeft geen of weinig contact met het sociale veld. Sommigen cultiveren dat, zij kanten zich zelfs tegen wat zij bestempelen als de ‘konkelfoezelarij’ in de sociale overlegorganen. Als gevolg van het gebrek aan overleg verliep de bouw van het jongerenstartbanenplan dramatisch, kwam de regeling voor de loonkostenverlaging veel te laat en viel een tweede verlaging van de lage lonen uit de lucht.
Volgens Kris Peeters wil het Verhofstadt-team nog wel informatie uitwisselen, maar niet zoals in het verleden akkoorden met de sociale partners sluiten. ‘De prioriteit van de politiek luidt dat’. ‘In deze regering mag elke minister scoren’, aldus Luc Cortebeeck. ‘Wij lezen voortdurend nieuwe plannen in de kranten, waarover wij niet geïnformeerd zijn. De regering wil het zelf doen, de marge voor de centrale onderhandelingen versmalt. Zij kan het dan vergeten dat wij ons bekommeren om de loonmatiging.’ Zijn onderhandelingspartner Tony Vandeputte beaamt: ‘Ons vierpuntenakkoord las de regering als een interessant advies. Zo werkt dat niet. De regering komt met de actieve welvaartsstaat op ons terrein. De conclusies van Lissabon zijn materie voor het centraal akkoord. Als daar geen serieus sociaal overleg over mogelijk is, komt het tussen de regering en de sociale partners tot een kortsluiting.’
G.D.
