Gewezen WorldCom-topman Bernie Ebbers is veroordeeld voor fraude. Dat is een belangrijke overwinning in de strijd tegen malafide managers – in de VS dan toch.
Van alle Amerikaanse topmanagers die aan het begin van de 21e eeuw door de mand zijn gevallen, is Bernie Ebbers de eerste die ook echt een veroordeling aan zijn broek krijgt. Ebbers was gedelegeerd bestuurder van het telecombedrijf WorldCom. Volgens een jury in New York is hij een van de hoofdschuldigen in een boekhoudfraude die het bedrijf 11 miljard dollar heeft gekost – en hem dus ook zijn kop.
De Amerikaanse commentatoren zijn het er roerend over eens: de veroordeling van Ebbers is een niet mis te begrijpen waarschuwing voor al die andere CEO’s die de laatste jaren in fraudespiralen verstrikt zijn geraakt. De meesten van hen komen in de volgende maanden voor de rechter. Er is bijvoorbeeld Dennis Kozlowski, de gewezen topman van Tyco International, die nauwelijks enkele huizenblokken van Ebbers’ rechtbank vandaan aan zijn tweede proces is begonnen – het eerste bleef zonder gevolg. Er is Richard Scrushy, de topman van HealtSouth, tegen wie net een proces in Alabama begonnen is. En in januari komen Kenneth Lay en Jeffrey Skilling voor de rechter in Houston, samen met hun chief accounting officer Richard Causey. De drie worden beschuldigd van de massale boekhoudfraude die het Texaanse energiebedrijf Enron naar het bankroet heeft geleid. De commentatoren jubelen. ‘Al die managers moeten het voort- aan beseffen’, schrijven ze: ‘Met de uitvlucht dat ze nergens van af wisten, komen ze niet langer weg.’
Toch hoeven gewezen baas Jan Coene of de gulzigste familieaandeelhouders van het Ieperse weefgetouwenbedrijf Picanol nog niet meteen klamme handen te krijgen. En Jo Lernout, Pol Hauspie, Nico Willaert en Gaston Bastiaens hoeven al evenmin in allerijl hun hele verdedigingsstrategie opnieuw te bekijken. Rechtszaken over financiële fraude worden hier niet voor publieksjury’s uitgevochten, waardoor het oordeel van de publieke opinie minder weegt. Bovendien kan een Belgische rechter nauwelijks een beroep doen op verklikkers. En die spelen nu net een cruciale rol in alle fraudezaken die voor de Amerikaanse rechter komen.
Tegen Ebbers waren er geen materiële bewijzen: géén documenten en evenmin e-mails, want de man gebruikte niet eens elektronische post. Ebbers is veroordeeld op basis van een handvol indirecte bewijzen en het getuigenis van Scott Sullivan, de financieel directeur en naar eigen zeggen de handlanger van de frauderende Ebbers. Drie van zijn vroegere bestuurders getuigen tégen Scrushy in de zaak-HealthSouth, en ook bij Enron zullen het vooral de getuigenissen van klokkenluiders zijn die de toplui aan de fraudes linken. En zo ver zal het in België voorlopig niet komen.
Ons land hééft namelijk geen regeling die klokkenluiders beschermt, laat staan een reglementering die verklikkers strafvermindering zou kunnen geven wanneer ze ingrijpende fraudestructuren helpen bloot te leggen. Waardoor fraudeprocessen in een jarenlang aanslepend, nauwelijks te ontwarren juridisch kluwen dreigen te verzanden, uitvluchten of geen uitvluchten.
Frank Demets
België hééft helemaal geen regeling die klokkenluiders beschermt.
