Van Oostrom slaat literaire spijkers met koppen, getuige deze tien sprekende citaten.

Het alleroudste (pre-Nederlandse) woord: het hoogst toepasselijke wada of wad voor een doorwaadbare plaats. Het is als Germaans woord zo vroeg als anno 107 bij Tacitus te vinden.

Aan verschillende woorden tellen de verzamelde woordenboeken van het middeleeuwse Nederlands er 86.000,

en de hedendaagse Van Dale 95.000.

Het zou voor Galbertus (van Brugge) zelf beslist geen zegenrijke troost zijn geweest, laat staan een heilsgedachte, maar niettemin: de redeloze moord op Karel de Goede in 1127 heeft in elk geval de eerste voor ons herkenbare schrijver uit de lage landen voortgebracht.

Het allerbijzonderst zijn de illustraties in het Liber floridus (van Lambert van Sint-Omaars): Het boek is de eerste doorlopend in kleur geïllustreerde encyclopedie ter wereld, tot in Italiaanse uithoeken van internet gevierd als ‘indiscutibilmente (…) la più bella enciclopedia medievale illustrata’. De ware blikvangers zijn de grote illustraties (…), (bijvoorbeeld van) Lambertus zelf (het vroegst bekende Europese zelfportret!).

De kathedraalschool (van Luik) leverde alleen al in de elfde eeuw de latere bisschoppen af van Utrecht, Salzburg en Exeter, en zelfs de in 1057 tot paus gekroonde Stefanus IX (onder de hooggeschoolden van destijds was internationalisering verder voortgeschreden dan hedendaagse academische beleidsmakers durven dromen).

Het meest glorieuze (…) is het feit dat de Vlaamse graaf Filips van de Elzas kort na 1180 opdracht gaf aan niemand minder dan Chrétien de Troyes om de Perceval te dichten. Het zou een warmere plek verdienen in ons cultureel geheugen: de eerste ridderroman over de graal ontstond op instigatie van Vlaanderen.

Haar Visioenenboek (van Hadewijch) is het oudste in een Europese taal en behoort naar algemeen oordeel tot de mooiste werken die de middeleeuwen in dit genre hebben voortgebracht.

Berekend is dat in het decennium 1290-1300 in de lage landen 90 miljoen esterlins werden geslagen, het equivalent van Engelse sterlings, maar tien keer zoveel als in heel Engeland zelf gedurende dezelfde periode.

Der naturen bloeme (van Jacob van Maerlant) is het eerste Nederlandstalige boek in een inmiddels ellenlange reeks: de wondere wereld van vul-maar-in. Of nog anachronistischer: Discovery Channel op perkament.

Opmerkelijk genoeg zijn de twee in Nederland meest gerespecteerde literaire werken, Reynaert en Max Havelaar, beide zowel fel maatschappijkritisch als uitgesproken geestig.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content