Platenproducer Phil Spector beschouwde zelfs groepen als The Beatles als zijn persoonlijke instrument. Zijn legendarische werkmethode, de ‘wall of sound’, maakte hem onaantastbaar. Tot er vorige week een vrouwenlijk in zijn woonkamer werd gevonden.
Een geniale gek. Zo omschrijven vijanden én vrienden Phil Spector. De ooit zo flamboyante muziekproducent, songwriter, studiomuzikant en platenbaas woont tegenwoordig als een kluizenaar in Alhambra, Californië. Geen roddels meer over seksuele uitspattingen, geen foto’s van vechtpartijen en zelfs geen klachten van bedreigde muzikanten. Tot er vorige week een lijk in zijn gigantische landhuis bleek te liggen. Is Spector dan toch zo gek als iedereen denkt?
Harvey Philip Spector wordt op 26 december 1940 geboren in de New Yorkse wijk The Bronx. De naam ‘Spector’ kreeg zijn joodse grootvader van de Amerikaanse immigratiedienst op Ellis Island ter vervanging van het Russische Spekter. Hoewel Phils ouders het breder hebben dan de meeste migranten in New York stapelen de schulden zich op. In 1949 pleegt vader Benjamin zelfmoord. ‘Hij schaamde zich er te veel voor dat hij zijn gezin niet kon onderhouden’, zeggen de rouwenden. ‘En geestesziekte zit in de familie’, denken ze. Phil neemt zich voor om nooit arm te worden en de gekte op een afstand te houden.
Een paar jaar na de dood van haar man trekt zijn weduwe met haar twee kinderen naar Los Angeles waar ze als naaister aan de slag kan. Phil is dan dertien. Hij is klein en mager voor zijn leeftijd, en niet sportief genoeg om er echt bij te horen. School kan hem toch niet schelen: hij heeft alleen aandacht voor muziek, het enige waar hij zijn leven lang respect voor weet op te brengen. Als hij zijn diploma op zak heeft, weet hij dan ook wat te doen: opnametijd boeken in de Gold Star Studio’s. In ruil voor de nodige veertig dollar neemt hij een muzikale student en een sweet sixteen in zijn bandje op.
Ze noemen zichzelf The Teddy Bears naar een nummer van Elvis Presley, nemen een demo op en krijgen haast meteen een platencontract. Het kan niet op: hun eerste single wordt een hit. Of beter: de B-kant, To know him is to love him, wordt het lijflied van duizenden zwijmelende bakvissen. En dat terwijl de titel eigenlijk verwijst naar de epitaaf op het graf van Spectors vader.
SYMFONIETJES VOOR KINDEREN
The Teddy Bears slagen er niet meer in het succes van hun eerste single te evenaren en de spanningen in de groep lopen steeds hoger op. Voor Spector is de uiteindelijke split haast een opluchting. Dat zijn groepsleden ‘debiele ideeën’ hadden, tot daar aan toe. Maar dat hem producenten werden opgedrongen die dachten dat ze wisten wat goeie muziek was, daar werd hij hoorndol van. En wat doet iemand als Phil Spector dan? Hij wordt gewoon zelf platenproducer.
Via vrienden uit de muziekwereld mag hij her en der een plaat produceren. Ondertussen is hij druk eigen nummers aan het schrijven. Eindelijk heeft hij alle touwtjes in handen. Of toch niet? Spector houdt er niet van afhankelijk te zijn van de goodwill van de platenmaatschappijen en artiesten met wie hij werkt. Dus begint hij een eigen platenlabel: Philles Records. Een zeker narcisme is hem niet vreemd.
The Cristals is de eerste band die hij binnenhaalt. Dat blijkt een goede zet, voor beide partijen: het nummer There’s no other (Like my baby) slaat in als een bom. Het is de eerste, maar zeker niet de laatste in een reeks van hits. Net als The Ronettes, die ook bij de maatschappij tekenden, waren The Cristals een voor die tijd atypische meisjesband door de relatief expliciete songteksten en bij momenten gillende, dwingende stemmen. Zo worden The Ronettes in Then he kissed me gekust ‘ in a way that I’d never been kissed before’. Hóógst ongebruikelijk taalgebruik op de radio aan het begin van de jaren zestig.
Zijn eigen baas is hij al, nu nog een eigen stijl. In een tijd dat platen nogal rudimentair geproduceerd worden door wetenschappers in witte laboratoriumjassen, vult Spector de studio met gitaristen, drummers, pianisten en orkestmuzikanten. Op een bepaald moment werken liefst driehonderd op elkaar gepakte muzikanten aan één nummer mee. Het resultaat van die gelaagde arrangementen, de bombastische ‘ wall of sound’, wordt zijn handelsmerk. Spector zelf noemt het gemaakt achteloos ‘ little symphonies for the kids‘.
Dankzij die meezingers is hij multimiljonair tegen zijn eenentwintigste verjaardag. Auteur Tom Wolfe doet hem daarop de spottende titel van ‘ the first tycoon of teens‘ cadeau. Hoe dan ook, Spector blijft de ene hit na de andere scoren. Of beter: de artiesten die een contract bij Philles Records tekenen, scoren hits. In Spectors ogen zijn ze niet meer dan een instrument, waarmee hij meesterlijke muziek kan maken. In de studio kan hij als een veeleisende, razende tiran tekeergaan. ‘Ach, hij is een controlefreak, een perfectionist’, vergoelijken muzikanten die van een samenwerking dromen. Maar meestal verdwijnt die mantel der liefde meteen als de perfectionist weer eens door het lint gaat. Zoals in 1980, wanneer hij een geweer op The Ramones richt tijdens de opname van hun plaat End of the Century. De jongens deden niet genoeg hun best, vandaar. Spector pijnigt zijn artiesten trouwens niet alleen fysiek: terwijl You lost that loving feeling op nummer één stond in de hitparades, noemt hij the Righteous Brothers in het openbaar ‘middelmatige zangers’.
LEVE DE BRITTEN!
Halverwege de jaren zestig lusten de VS Spectors tienersymfonieën niet meer. Af en toe schrijft of produceert hij nog wel eens een hit, maar de schwung lijkt eruit. In 1966 krijgt hij er genoeg van als River deep, mountain high, dat hij voor Ike & Tina Turner schreef, in de VS flopt terwijl het in het Verenigd Koninkrijk wel inslaat. Razend is hij, dat die stomme Amerikanen zijn meesterwerk niet appreciëren. Hij koopt advertentieruimte om de boodschap ‘ Benedict Arnold was right!’ wereldkundig te maken. Zo had de Amerikaanse generaal het vast niet bedoeld toen hij eeuwen geleden met de Britten meeheulde.
In 1968 trouwt Spector met Veronica ‘Ronnie’ Bennett, de leadzangeres van The Ronettes. Zes jaar lang baart het koppel ophef door verhalen van jaloerse uitbarstingen, gewelddadige ruzies en mishandeling. Wanneer Spector als drugdealer opduikt in de cultfilm Easy Rider zijn de grappen niet van de lucht. Terwijl zijn huwelijk slabakt, lijkt ook zijn carrière in een doodlopende straat te belanden. Het zijn The Beatles die voor een ommekeer zorgen door hem de opnames van Let it be toe te vertrouwen. Als Spector al niet onsterfelijk is, zal hij het dankzij deze plaat ongetwijfeld worden. John Lennon is in de wolken met het resultaat, Paul McCartney veel minder. Tegenstanders vinden Let it be te gladjes, overladen met arrangementen, fake. Eén ding staat vast: ook op het werk van de fab four weet hij zijn stempel te drukken. Zijn relatie met Lennon eindigt trouwens niet bepaald vriendschappelijk. In 1975 moet de lancering van Lennons Rock and Roll worden uitgesteld omdat Spector, weer de producent van dienst, weigert om de opnames af te geven.
Ex-vrouwen die hem van mishandeling beschuldigen, dronken braspartijen, uit de hand gelopen vechtpartijen, ze dragen stuk voor stuk bij tot de legende die Spector al bij leven is. Na een jaar of veertig in de muziekbusiness vindt hij het zelf welletjes, en koopt hij een huis in Alhambra, waar – volgens Spector althans – geen plek te vinden is waar je beter niet kunt komen. Kwestie van de kat niet op het spek te binden. Hij komt alleen nog buiten voor een goed optreden, of om toch nog eens de studio in te duiken, zoals met de veelbelovende Britse band Starsailor.
Alles klopte: de rocker van weleer die zijn wilde haren heeft verloren en onder de Californische zon eindelijk tot rust komt. Alleen vervelend dat vorige week het lijk van de veertigjarige voormalige actrice Lana Clarkson in zijn huis werd gevonden. Net als het vermoedelijke moordwapen. ‘Ik snap het niet: hij leek écht gekalmeerd te zijn’, zegt een vriend in een plaatselijke krant. ‘Phil is goed gek. Daar bestaat geen twijfel over. Maar gevaarlijk gek?’ Phil Spector just lost that loving feeling.
Ann Peuteman
Mishandeling, dronken braspartijen, vechtpartijen, ze dragen stuk voor stuk bij tot de legende die Spector al bij leven is.
