Voor een schenkingsovereenkomst moet je naar de notaris om ze in een authentieke akte te laten vastleggen. Dat is de algemene regel. Maar er zijn drie uitzonderingen.
Wanneer twee personen schriftelijk een schenkingsovereenkomst vastleggen, is ze niet geldig. Strikt genomen moeten ze daarvoor naar de notaris. Elke notariële, authentieke akte is bovendien altijd aan registratie onderworpen. Op elke schenking betaal je schenkingsrechten. Toch zijn er mazen in het net.
1. De vermomde of verdoken schenking. Je stelt de overdracht van een eigendom voor als zou ze niet gebeurd zijn door een schenking. Je verkoopt bijvoorbeeld een huis. Hoewel je in de akte van verkoop vermeldt dat de gevraagde prijs is betaald, betaalt de zogenaamde koper in werkelijkheid niets of een lagere prijs. Dit is een vermomde overdracht van eigendom, een verschuiving in één richting. Er moeten registratierechten worden betaald (12,5 procent), maar die zullen lager zijn dan de schenkingsrechten wanneer de begiftigde geen afstammeling is, of wanneer het geschonkene een hoge waarde heeft (meer dan zeven miljoen).
2. De onrechtstreekse schenking. Het gaat om een reële overeenkomst, maar met een ongelijkheid in de prestaties. Je bent bijvoorbeeld kruidenier, maar je stopt met je zaak. Je laat ze over aan je dochter. Zij betaalt het handelsfonds, maar daarmee is ze nog geen eigenaar van het huis waarin zij het handelsfonds zal uitbaten. Je laat ze huishuur betalen. Maar in de plaats van de volle som van bijvoorbeeld 30.000 frank, betaalt ze slechts de helft. De onrechtstreekse schenking bestaat in het verschil tussen de reële waarde van de huur en de overeengekomen waarde. De onrechtstreekse schenking is in dit geval 15.000 frank per maand of 180.000 frank per jaar.
De dochter kan echter ook voorstellen om de zaak over te nemen voor tien miljoen frank, te betalen in schijven van een half miljoen over twintig jaar. Zonder interest. De niet-betaalde interest is een onrechtstreekse schenking. Juridische formaliteiten komen hier niet aan te pas.
Aangezien de aard van schenking juridisch niet de vorm heeft van een regelrechte schenkingsovereenkomst, moet er geen notariële akte van worden opgemaakt. Er kunnen ook geen registratierechten in rekening worden gebracht. Toch is de onrechtstreekse schenking een wettige schenkingsvorm.
Het meest courante geval van deze schenkingsvorm is evenwel een overschrijving van de ene zichtrekening naar de andere. Als de schenker niets invult in de vakjes voor de mededeling op het formulier onderaan zal er geen aanleiding zijn tot heffing van schenkingsrechten.
3. De schenking van hand tot hand. Het bezit van een roerend goed, zoals kasbons, moet letterlijk gaan van hand tot hand en moet meteen worden overgedragen.
Gaby De Moor
