“We beledigden onze mensen. We zeiden dat ze racisten waren. Na vier keer geloofden ze het.” Tuur Van Wallendael (SP) over zijn Seefhoek.
Drie weken geleden kondigde Louis Tobback aan dat hij de SP-lijst voor het Vlaams Parlement in Antwerpen kwam versterken. Lijsttrekker Tuur Van Wallendael van zijn kant steunt de Kamerlijst. Op de persconferentie was de gewezen journalist en ombudsman scherp voor zijn partij. De SP was blind voor de veranderingen in zijn Seefhoek.
Toen Tuur een kleine jongen was, was ’t Faboert een welvarende arbeidersbuurt met een rijk verenigingsleven, bruisende cafés en degelijke winkelstraten. Vanaf de jaren zestig begon de leegloop naar Deurne en verder. Later kwamen de migranten – en zij kregen ten onrechte de schuld van alles. De SP blunderde, zei Van Wallendael.
Louis Tobback nuanceerde: alle partijen deelden in de klappen.
Klopt, wist Van Wallendael. Alleen waren er in de Seefhoek traditioneel maar twee sterke partijen: de socialen en de katholieken. Van die twee waren de socialisten veruit de grootste partij. Nu stemt de helft van de Seefhoek voor het Blok.
Tuur Van Wallendael: Er was hier een uitgebreide socialistische buurtwerking met de partij, maar ook een volksdansvereniging, een zwemclub en wat weet ik al niet. Vanaf het midden van de jaren zestig kreeg die werking het moeilijk. We subsidieerden de stadsvlucht en het vrijetijdspatroon van wie bleef, veranderde. Eerst waren de mensen nog lid, maar niet meer geïnteresseerd. Nadien werden ze geen lid meer. Mijn goede vriend de pastoor maakte hetzelfde mee in zijn kerk. Socialisten en katholieken trokken hun structuren terug, bij gebrek aan belangstelling.
Dan kwamen de migranten.
Van Wallendael: Zij vonden hier voor een habbekrats solide woningen. Door de stadsvlucht waren de prijzen ingezakt. Tot ergernis van de middenstanders, die hun zaak niet meer verkocht kregen. Dat was na een leven van keihard werk het verschil tussen een dik en een klein pensioen. Die mensen voelden zich bedrogen.
Volgens u luisterde de SP te weinig naar de klachten uit de buurt.
Van Wallendael: Het op zich al moeilijke mengsel van autochtone ouderen en marginalen werd geconfronteerd met Turken met een andere cultuur en een godsdienst die ze veel intenser beleefden. De eerste generatie Turken had niet de minste kennis van ons stedelijk leven. Hier werd altijd veel op straat geleefd, maar niemand gebruikte bijvoorbeeld zijn straat als garage. Sluitingsdagen of -uren kennen ze niet – tot mijn groot genoegen overigens, want we kunnen bij de Turkse winkel altijd terecht. Maar dat wrong onmiddellijk in de buurt. Dat waren geen spectaculaire geschillen, die waren best oplosbaar.
Na decennia van stadsvlucht poogt de buurt vandaag opnieuw jonge mensen aan te trekken.
Van Wallendael: Dat lukt ook, maar te traag. We botsen daar op een ander probleem: de verloederde uitgangsbuurt aan het De Coninckplein. Een aantal kroegen draait op het dealen van drugs en lokt een bijzonder ongezellige kleine criminaliteit uit. Hier waren altijd al drie hoerenstraatjes, maar de prostituees waren tot op zekere hoogte opgenomen in het sociaal weefsel. Niet dat ze op het communiefeestje van uw dochter werden uitgenodigd, maar ze gingen hier wel naar de kapper en kochten hier hun klederen. Dat is voorbij. De prostitutie werd agressiever met de komst van de West-Afrikaanse hoertjes. Ze evolueerde van een normaal sociaal verschijnsel naar een kanker. Als we jonge gezinnen willen aantrekken om hier huizen op te knappen, moeten die hoeren weg. Patsy Sörensen (Agalev) denkt daar natuurlijk anders over. Maar ons Leontien (burgemeester Leona Detiège, SP) is wél overtuigd. Er zijn al straten aangepakt en tegen 2001 moet de tippelprostitutie verdwijnen. Dat is erg voor de dames die geen overlast berokkenen. Maar aan de andere kant mogen veertig madammen hun wil niet opleggen aan een wijk van dertigduizend man. Zij mogen niet beletten dat hier gezinnen met kinderen komen.
De SP had deze wijk opgegeven?
Van Wallendael: We zagen de verandering niet, zagen niet dat er problemen groeiden tussen Belgen en vreemdelingen. We hadden veel sympathie voor de gekleurde medemens, vooral ook omdat het arbeiders en dus goei waren. We voerden tenslotte dezelfde strijd. Maar na twee, drie jaar wist de hele Seefhoek dat er problemen waren. De eerste keer dat ik met zo’n probleem werd geconfronteerd, was toen een toezichter van een sociale woning mij een appartement toonde waar in het midden van de woonkamer een vuur was gemaakt om het eten te roosteren. Toen had mijn nikkel moeten vallen. Maar neen, we vonden dat we daar begrip voor moesten opbrengen. Dat die toezichter al aan het einde van zijn begrip was, hadden we niet door.
De partij ving de signalen niet op?
Van Wallendael: Wie op dat ogenblik bij de Antwerpse SP de lakens uitdeelde, was doof aan die kant. Onze mandatarissen deden het zo al zeventig jaar, wat zouden ze luisteren of veranderen? Alles werd gerationaliseerd. Van: in andere steden in het buitenland wonen zoveel meer vreemdelingen.
Of zoals de vorige burgemeester, Bob Cools (SP), zei: de criminaliteit ligt hoger in New York.
Van Wallendael:Cools heeft gelijk. De criminaliteit is groter in Charleroi. Alleen: daar heeft de Seefhoek geen boodschap aan. In plaats van te luisteren naar reële noden, scholden wij onze kameraden uit voor racist. We deden dat één keer, twee keer, drie keer. De vierde keer geloofde die mens dat en zei: dan ben ik maar een racist. We hebben onze mensen beledigd. Mensen die in de Spaanse burgeroorlog vochten en tijdens de Tweede Wereldoorlog anderen hielpen onderduiken, zijn geen fascisten. Maar we wilden hun echte problemen niet zien, we sloten ons af van onze eigen achterban en bewezen tegelijk veel Turken en Marokkanen een slechte dienst. Voor de enen werden ze een beschermde kaste, voor de anderen de uitgesproken vijand.
Hoe kan u de politieke situatie in Antwerpen keren?
Van Wallendael: Ik zie geen andere oplossing dan huis per huis, man per man en vrouw per vrouw de mensen te overtuigen. We kunnen de mensen doen inzien dat het Blok walgelijke dingen voorstaat. Maar het zal moeite en tijd kosten, want intussen maakte het Blok van de Seefhoek een pissige, nijdige buurt. Met zijn gif maakte het Blok vele mensen tot kleine, ontevreden kankeraars die zelf het heft niet meer in handen willen nemen.
Die mensen verwachten ook wat van de politieke partijen.
Van Wallendael: De CVP is hier opnieuw goed bezig. Wij werken hard en hebben het geluk dat hier nog een parlementslid woont. Wij hebben met onze groep intussen beslist: we doen het hier zelf. We vonden bij de politie mensen die op onze lijn zitten. Onze adjunct-commissaris wil er al eens met de grove borstel doorgaan.
Het is toch geen type Johan Demol?
Van Wallendael:(Lacht) Neen, gelukkig niet. Maar voorlopig moeten we streng optreden. Anders verkankert de buurt. Paul Pataer moet maar even in Gent blijven. Hij mag over drie jaar komen kijken.
Bizar toch: een SP-parlementslid die zegt, wij doen het met deze buurt zelf. Uw partij bestuurt deze stad al bijna tachtig jaar.
Van Wallendael: De SP liet zijn leden achter, van wie ik er een was. Nu beseft ook Leona dat we het roer moeten omgooien. Maar niet de hele Antwerpse SP aanvaardt dat. We hebben nog altijd veel uitermate lieve en charmante jongens en meisjes die nog van oordeel zijn dat het baldadige gedrag van jongeren het rechtstreekse gevolg is van een weigering van een Marokkaan in een dancing. Pas op, dat speelt mee. Maar we lossen dat niet op met wetgeving, wel met instrumenten als het Sociaal Impulsfonds (SIF). We moeten daar dan wel goed mee omspringen. Veel progressieven roepen dat de basis moet worden geconsulteerd. Maar dan wel op één voorwaarde: dat de basis zegt wat die progressieven al in hun hoofd hadden. Dat is mijn grootste ontgoocheling, dat de linkse vleugel van de SP hetzelfde zegt als Agalev, zonder nadenken. Payoke is zonder twijfel erg democratisch, maar als ons buurtcongres vindt dat de prostitutie weg moet, dan vindt ze dat toch maar zus en zo.
U zegt dat de SP veel geluk heeft dat hier nog een parlementslid woont. Misschien heeft de SP ook meer mensen nodig die de taal van de basis spreken.
Van Wallendael: De SP heeft in Antwerpen helaas ook mensen die alleen de taal spreken. Dus, euh…
Dan hebben we het over de kwaliteit van het politiek personeel in het stadhuis.
Van Wallendael: Het is niet gemakkelijk. Hoe dan ook is de belangrijkste stap gezet: de SP erkent het probleem en werkt aan het herstel. Maar te traag.
Welke kiezer kan u nog bereiken?
Van Wallendael: Veel ouderen verfoeien straatgeweld, maar ook het geweld van het Blok dat hard op tafel slaat. Die mensen liggen niet te wachten op rappe gastjes met snelle autootjes. We moeten hen een meer geordende maatschappij bieden. Laten we minder dwaze reglementen maken, maar ze verdomme wel toepassen. Gebeurt er een gewelddelict, dan volgt er een straf. We moeten rekening houden met de omstandigheden, niet elke veroordeelde moet levenslang krijgen en er moeten al evenmin handen worden afgehakt. Maar zoals het nu gaat, draait het verkeerd. Als er specifieke problemen zijn met onze Marokkaanse medeburgers, dan moeten we specifieke maatregelen nemen. Volgens de politie leeft een groep van twee- à driehonderd man – niet meer – als vogelvrijverklaarden. Dat kan een maatschappij niet verdragen. Dat is niet alles. We moeten iedereen weer de mogelijkheid geven om rustig en aangenaam in de stad te leven door meer groen te brengen en de verkrotting harder aan te pakken, zoals Steve Stevaert deed in Hasselt. Wijzelf telden in deze buurt negentig krotten in privé-handen. Met kleine sociale-woningbouwprojecten kunnen we hier prachtige dingen doen, want deze buurt heeft mogelijkheden zat.
Peter Renard
