Steeds meer Vlaamse bladen en kranten pakken uit met columns van vrouwen die heel expliciet over seks schrijven. Jonge vrouwen zijn zich van hun seksuele macht bewust, en dat zullen we geweten hebben.
Ze zijn zo oud als de bijbel. Femmes fatales, vrouwen die hun seksualiteit in de strijd gooien en mannen rond hun vinger winden. Delila, Batseba, de vrouw van Potifar en de andere schandaalmeisjes van het Oude Testament staken niet onder stoelen of banken dat ze van mannen hielden, en van seks. Delila is eigenlijk de eerste vamp die naam waardig, al is ze vooral een mythisch sekssymbool omdat ze haar geliefde Samson heel elegant de spreekwoordelijke afgrond in duwde. Ze speelde een bijrolletje in de bijbel, om te laten zien hoe slecht verdorven vrouwen wel zijn. Maar vandaag zien meisjes die haar verhaal in de godsdienstles lezen Delila vooral als een Madonna, en we bedoelen niet de Moeder Gods. De Amerikaanse Elizabeth Wurtzel noemt Delila in haar boek Bitch zelfs een aantrekkelijk rolmodel: ‘Als de auteur van de bijbel de mogelijkheid wilde verzinnen van een vrouw die zo verleidelijk is dat ze een man ten val kan brengen, en dat wilde propageren als iets nastrevenswaardigs, dan is hij daar goed in geslaagd.’
Het idee dat vrouwen mannen door middel van seks ten val brengen, heeft duizenden jaren bestaan en is zelfs vandaag niet helemaal uitgeroeid. ‘De vrouw die vrijelijk gebruikmaakt van haar bekoorlijkheid, het blijft een verontrustende soort’, schreef Simone de Beauvoir in 1949 in De tweede sekse. En er is nog niet zo gek veel veranderd. Vrouwen hébben seksuele macht en ze zijn zich daar tegenwoordig nog van bewust ook. Al is het meestal niet meteen hun bedoeling om hun geliefde te vernietigen. Tenzij ze Lorena Bobbitt heten en een schaar binnen handbereik hebben.
De meeste jonge vrouwen willen vooral genieten, van zichzelf, van seks, van mannen. In de Verenigde Staten zagen ze de bui jaren geleden al hangen toen het zogenaamde neem me-feminisme er opgang maakte en een massa tienermeisjes een familiepak condooms deed inslaan. Courtney Love, de weduwe van Kurt Cobain en zangeres van Hole, schreeuwde ‘I want to be the girl with the most cake’ en Elizabeth Wurtzel schreef Bitch, een geschiedenis van manipulatief vrouwelijk gedrag. Girlpower was geboren. Daarna kwamen er series over warmbloedige vrouwen als Ally McBeal, Veronica’s Closet en – een stap verder – Sex in the City, die politieseries aflosten aan de top van de kijkcijferlijsten. Momenteel zijn de Verenigde Staten in de ban van Cake, een vrouwenbeweging die de strijd aanbindt met de heersende visie op vrouwelijke seksualiteit. Ze beweren te spreken in naam van een nieuwe generatie jonge vrouwen die geen boodschap meer heeft aan traditionele feministische opvattingen. Dus voeren ze dat feminisme eigenhandig ‘een stap verder’. Méér en betere seks dus. Want Cake wil bewijzen – God mag weten waarom – dat vrouwen op het vlak van seksualiteit even agressief en krachtig kunnen zijn als mannen. ‘Ook vrouwen kunnen van porno genieten of vol lust stripteasenummers bekijken’, zegt voorzitster Melinda Gallaghar. Maar dan wel porno of seksnummers die ‘op vrouwen zijn afgestemd’.
ALLEN VOOR VROUWEN
Ook bij ons trekken steeds meer vrouwen met hun seksualiteit in de aanslag de straat op. Penelope heeft geen zin meer om wevend op haar Odysseus te wachten. Ze wil flirten, vrijen, zich vrij voelen. En als ze een creatief botje in haar warme lijf heeft, schrijft of zingt ze daar ook over. Natuurlijk is dat niets nieuws. Auteurs als Mireille Cottenjé, Anja Meulenbelt, Lydia Rood, Tessa De Loo, Connie Palmen en Kristien Hemmerechts schreven jaren geleden al over seks en doen dat zelfs behoorlijk expliciet. Maar zij beschreven een stevige vrijpartij als deel van een relatie waarin hun heldinnen zich volledig verliezen of als symbool van hun vrijgevochten visie. Het bleven meestal eenzame stemmen in een broeierige woestijn. Terwijl de Nederlandstalige literatuur verder relatief kuis blijft – wat sommige krantenmensen ook van Marcella Baetes Kasterbant mogen beweren -, maken een aantal Vlaamse columnistes hun pen tegenwoordig vol overtuiging tot fallussymbool. Beschouwingen over de zo hippe seriële monogamie, plastische beschrijvingen van de daad vanuit alle mogelijke camerastandpunten, en vertrouwde pleidooien voor wat mannelijk begrip gulpen uit de columns van onder meer Amélie O. in Mao, van Emma D’Arcy in Bonanza en vooral van Mieke Debruyne in De Standaard Magazine. Opzettelijk de goegemeente schokkend? Grijnzend van genot op een kier staande deuren intrappend? Misschien, maar ook onvermijdelijk aangezien seks in de ogen van sommige vrouwen de laatste echte hindernis op de weg naar gelijkwaardigheid is – dames dus die zich niet hoeven af te vragen hoe ze de huur zullen betalen of de volgende klap kunnen ontwijken. Niet dat de wereld klaar is voor hun onbeschaamde schrijfsels. De Standaard verloor bijvoorbeeld meer abonnees door de publicatie van Debruynes column Pijpmond dan door het afschaffen van het AVV-VVK-logo.
Wie een beetje uit zijn of haar doppen kijkt, ziet dat veel jonge vrouwen zich vandaag inderdaad van hun seksuele en emotionele macht bewust zijn. Ze hebben ingezien dat ze zich niet langer in mantelpakjes hoeven te hijsen en verwerpen de morele plicht om de mannelijke weg naar de top te volgen, om verplicht carrière te maken. ‘We zijn ons bewust van onze vrouwelijke macht die we kunnen gebruiken, misbruiken of uitbuiten’, zegt columniste Mieke Debruyne. Woorden die menig feministe de wenkbrauwen doen fronsen. Feminisme is voor veel tieners en jonge twintigers dan ook een vies woord geworden. Al erkennen ze wel dat de vrouwenbeweging heel wat bereikt heeft, als ze er tenminste kunnen opkomen. Heu, vrouwenstemrecht zeker? Recht op abortus? Zoiets, ja. ‘We hebben ons van het juk van het feminisme ontdaan’, aldus Debruyne. ‘Ik ontken het belang ervan niet, integendeel. Zij hebben gevochten zodat wij vandaag van ons vrouw-zijn kunnen genieten.’ Maar het feminisme is volgens veel jonge vrouwen uit de hand gelopen. Dus willen tieners en twintigers zich niet langer krampachtig inspannen om vooral niet aan het clichébeeld van de vrouw te beantwoorden. Ze eisen het recht op om vrouwelijk te zijn.
‘Daar is niets mis mee’, zegt Sandra Galbusera, voorzitster van het feministische Vrouwen Overleg Komitee (VOK). ‘Maar er zijn nog heel wat feministische strijdpunten, ongelijkwaardigheid die vaak onderhuids aanwezig is. Jonge vrouwen, die nog studeren of aan het begin van hun volwassen leven staan, beweren soms dat het feminisme niet meer nodig is. Maar dan gaan ze samenwonen en merken ze dat ze toch moeten kiezen tussen hun gezin en werk, dat ze meer op hun principes moeten staan dan hun man of vriend.’
GENIETEN VERPLICHT
Flirten is voor veel meisjes en jonge vrouwen een deel van de dagelijkse sociale omgang. En het streelt hun ego. Mieke Debruyne: ‘Veel mensen hebben hun gewone leven en daarnáást seks. Maar seks is een deel van ons leven. Het zit in alles: hoe je loopt, praat, groenten koopt… Voor jonge vrouwen is dat heel normaal, zij staan daar niet meer bij stil.’ De vrouw is zelfbewuster geworden en beschouwt haar seksualiteit als een geïntegreerd deel van haar bestaan. Ze is de meesteres van haar eigen verlangens. Volgens Frida Bogaerts, een seksuologe verbonden aan het Universitair Ziekenhuis Sint-Rafaël in Leuven, is dat echter wishful thinking. ‘Ik geloof niet dat de jonge vrouwen vandaag hun seksualiteit al verworven hebben, er al mee in het reine zijn. Dat kan ook niet, daar moet tijd overgaan, veel tijd. Hun vaak agressieve en combattieve gedrag is volgens mij een reactie, een manier om zich te manifesteren, om zich af te zetten tegen de vorige generaties’, zegt ze.
Dat lijkt allemaal wel logisch, want de vrouwelijke seksualiteit werd zo’n 5000 jaar lang onderdrukt. Geen genot, alleen kindjes maken. Pas in de twintigste eeuw kwam daar verandering in. In de eerste plaats natuurlijk door de ontwikkeling van veilige anticonceptie. ‘De pil heeft vrouwen heel veel vrijheid gegeven, maar ook de enorme opdracht om met hun seksualiteit te leren omgaan’, aldus Bogaerts. Toen oorlogen mannen massaal naar het een of andere front dreven en vrouwen naar de werkvloer, ontstond langzamerhand het besef dat ook die laatsten hun mannetje kunnen staan. En seks werd standje per standje uit de taboesfeer gehaald. De wetenschap toonde aan dat ook vrouwen van seks kunnen genieten – hoe kwámen ze erbij?
Er werden sekstherapieën ontwikkeld, de al dan niet populaire media gooiden zich massaal op het onderwerp en er werd een enorme last op vrouwelijke schouders gedropt: iedereen móét genieten. Met als resultaat mannen die in bed zweten en zwoegen om hun partner toch maar vijf orgasmes na elkaar te kunnen bezorgen. En vrouwen lezen in allerlei boekjes dat ze met volle teugen moet seksen, en denken dus dat ze abnormaal zijn als ze even geen zin hebben. Bogaerts: ‘Het idee dat een vrouw vooral coïtus en een orgasme wil, gaat voorbij aan het feit dat ze in de eerste plaats naar contact verlangt. Die seks moet ingebed zitten in gevoelens.’ Een draak van een cliché, maar niemand die het wil ontkennen. ‘Ja, we hebben zin in seks. Maar meestal alleen met iemand die we kennen en vertrouwen. Als een vrouw wil vrijen, dan zijn er maar een paar mannen die in aanmerking komen. Vandaar dat zoveel vrouwen iemand hebben met wie ze het af en toe doen, zonder dat er sprake is van een relatie’, zegt Mieke Debruyne. ‘Als een vrouw beslist dat ze een bepaalde man wil, kan ze die meestal ook gewoon krijgen. En dat wéét ze.’ Vrouwen zitten echter vast in een beeld dat hen van alle kanten naar het hoofd wordt geslingerd: zoveel mogelijk lust zonder belemmering of verantwoordelijkheid. Of beter: het mannelijke stereotiep van de jager.
En jagen doen ze, vooral jonge meisjes die zonder blikken of blozen een gezond mannelijk exemplaar in hun bed lokken. ‘Vrouwelijke macht loopt soms uit de hand. Als ik jonge meisjes van achttien of twintig jaar in een café bezig zie, valt me op hoe agressief ze zijn. Soms behandelen ze jongens echt als een lustobject. Dat vind ik eigenlijk wel fascinerend en amusant’, zegt Mieke Debruyne. Als verbod inderdaad genot creëert, kijken we tegen vreselijk saaie tijden aan.
Groeperingen als Cake, jonge flirtzieke meisjes en hete columns hebben alvast één verdienste: ze breken de taboes verder af. ‘Extremen zijn vaak nodig om allerlei wegen te bereiden’, zegt Sandra Galbusera. En net zoals de feministen in wijde tuinbroeken ooit bh-verbrandend lieten zien dat ze evenveel waard waren als mannen, overdonderen sommige vrouwen de wereld nu met hun seksualiteit. Het VOK denkt er zelfs aan om relaties en seksualiteit tot het thema van een van de volgende jaarlijkse vrouwendagen te maken. ‘Er is behoefte aan informatie’, aldus Galbusera. ‘Zo wordt er nog steeds amper over het vrouwelijke orgasme gepraat. Als we de media mogen geloven, is dat iets vanzelfsprekends geworden, maar in de praktijk blijkt dat er nog veel vrouwen zijn die nog nooit zijn klaargekomen. Seksualiteit is zeker niet het enige overblijvende strijdpunt van het feminisme. Voor een vrouw die mishandeld wordt, is het zelfs het laatste van haar zorgen. Maar feminisme is een dynamisch gegeven en moet met de maatschappij mee evolueren.’ Het wordt nog wat met die vrouwenbeweging.
BLOTE NAVELS
Of schoonheid nu een mythe is of niet, de cultus van het uiterlijk houdt vrouwen vandaag meer bezig dan ooit. Strakke broeken, blote navels en aansluitende truitjes bepalen het tijdsbeeld. ‘Wij schamen ons niet meer omdat we mooi zijn. We durven het zelfs te benadrukken’, aldus Debruyne. Ben je dan niet inconsequent als vrouw omdat je graag sexy gekleed bent? ‘Laat ze maar vrouwelijke kleren dragen en hun vrouw-zijn etaleren. Daar is toch niets mis mee?’ aldus Galbusera. ‘Die korte rokjes en zomerjurkjes maken het straatbeeld toch mooier? Want mannen zien er vaak zo saai uit, omdat ze aan dat pak met das gebonden zijn. Ik zou graag zien dat zij zich ook wat verleidelijker of frivoler kleedden.’
Jarenlang gezeur over ongewenste intimiteiten, seksistische opmerkingen en het lustobject-etiket, en dan een strak lapje stof aantrekken. Waar is de logica? Mieke Debruyne: ‘Wij kunnen zelf kiezen om al dan niet een lustobject te zijn. We durven te genieten van het feit dat we er goed uitzien. Het kan leuk zijn om goedkeurende mannenblikken te voelen, al is dat op andere momenten ook irritant.’ Volgens Frida Bogaerts wijst dat veeleer op onzekerheid. ‘Wie rustig en zelfverzekerd is en weet wat ze waard is, zoekt geen bevestiging in gefluit of blikken van een man’, zegt ze. Wat er ook van aan is, mooi zijn vergt tijd en inspanning en komt bovenop een carrière, huishoudelijk werk en de zorg voor kinderen. Dus zijn veel vrouwen op den duur doodmoe. Want ze willen alles zijn. En in de dagelijkse praktijk is de vrouw meestal nog steeds de ziel van het huishouden en draait zij het meest voor de kinderen op. Enerzijds omdat ze vaak niet anders kan, anderzijds omdat ze die dingen gewoon graag doet – al is het tegenwoordig not done om dat in het openbaar te beweren. Debruyne: ‘Het rollenpatroon kan zalig zijn. Ik kan ervan genieten om af te wassen, uitgebreid voor een man te koken en zijn was te doen.’
Vrouwen willen dus seksuele bevrediging en ze willen beschermd worden en kunnen kiezen en alle vrijheden hebben. Ze willen geëmancipeerd zijn en toch op aloude rollenpatronen kunnen terugvallen. Alsof het leven nog niet ingewikkeld genoeg is. Relaties zijn dan ook één grote experimenteerruimte geworden. De meeste vrouwen weten niet wat ze willen, en mannen ook niet. ‘Deze generatie jonge vrouwen is nog opgevoed door moeders die grotendeels traditionele waarden meegaven, en nu worden hen via het televisie- en computerscherm nieuwe waarden opgedrongen’, zegt Frida Bogaerts. Kortom, er woedt een burgeroorlog in hun hoofden en buiken. En als vrouwen het allemaal niet meer weten, dan slaan mannen helemaal tilt. Het kan vandaag niet makkelijk zijn als je met een penis geboren bent. ‘Mannen dachten dat ze wisten wat vrouwen willen. Maar nu blijkt dat een vrouw soms gewoon genomen wil worden. En dus hebben die mannen geen idee meer wat ze moeten doen. Ik vind dat echt lastig voor die mannen’, zegt Mieke Debruyne. Want ze moeten een vrouw vrijlaten, haar op alle vlakken bevredigen, het huishouden doen, huilen, de baby in een buidel op hun buik dragen én ook nog een échte man zijn.
Vrouwen hebben eigen krantenbijlagen, eigen porno en met Mieke Vogels een eigen minister van Gelijke Kansen. Niet meteen veel hoop voor de toekomst dus. Oké, de jonge generaties hebben lef zat. Maar is er eigenlijk iets nieuws onder de zon? Er is meer bloot en een borst wordt een borst genoemd, behalve door Luc Versteylen dan. Maar in wezen beschrijft de Franse Cathérine Millet in het inmiddels beruchte boek La vie sexuelle de Cathérine M. niets wat Anaïs Nin nog niet kon benoemen. Misschien durven vrouwen vandaag gewoon meer te genieten. ‘Het is zó leuk om een vrouw te zijn, ik zou voor geen geld ter wereld willen ruilen’, zegt Mieke Debruyne. Maar ook dat is waarschijnlijk relatief, want mannen hebben nog steeds het meeste geld in handen.
Ann Peuteman
