Gesprek met tegenstemmer Fernand Herman.
Voor Fernand Herman (PSC) is het Europees Parlement een tweede thuis. Hij zetelt er onafgebroken sinds 1979 en hoewel hij de leeftijdsgrens bijna bereikt, behoort hij er tot de meest actieve en gewaardeerde parlementsleden. Ook voor de voormalige minister van Economische Zaken waren de gebeurtenissen en de crisis van vorige week du jamais vu.
Fernand Herman: Er is een totale breuk tussen de wettelijke regeling van de collectieve verantwoordelijkheid van de Commissie en haar reëel gedrag. Ze functioneert niet langer als een college en iedereen doet in feite zijn zin. Het is niet langer een team, ook al omdat voorzitter Jacques Santer een zwakke figuur is. De nationale staten verkiezen natuurlijk een zwakke Commissie die ze kunnen commanderen.
Was het anders onder Jacques Delors?
Herman: Het klopt dat Delors vele regeringen irriteerde. Hij had een enorm prestige en iedereen die in zijn buurt kwam, stond in de schaduw. Ik was er getuige van hoe Margaret Thatcher van kleur veranderde toen ze in Luxemburg Delors op de cover van Time opmerkte met de kop The new star of Europe. Voor haar was dat meer dan een affront. Dat is de reden waarom Jean-Luc Dehaene (CVP) in Corfu werd gewraakt. De regeringsleiders vreesden dat hij in de voetsporen van Delors zou treden. Zo kwam men bij Santer terecht, een verdienstelijk man maar geen chef.
Nam de greep van de nationale regeringen op de commissarissen toe?
Herman: Het is een publiek geheim dat iemand als Manuel Marin onder premier Felipe Gonzalez elke dag naar Madrid belde om te weten wat hij moest doen. De commissarissen hebben er zich nochtans toe verbonden onafhankelijk op te treden. Karel Van Miert is een uitzondering. Als Dehaene, Jacques Chirac of Tony Blair hem boos opbellen omdat hij weer eens op gevoelige nationale tenen trapt, geeft hij geen krimp. Ik ken weinig commissarissen die hem dat nadoen. Betekenisvol is dat de belangrijkste ambtenaren momenteel niet door de Commissie, maar wel door de diplomaten van de nationale staten worden benoemd, zodat ieder land bij de verdeling van de belangrijke posten aan zijn trekken komt.
Met alle gevolgen van dien voor de kwaliteit van het ambtenarenkorps.
Herman: Alleszins. De uitbreiding van de Unie had bovendien tot gevolg dat de aanwervings- en promotienormen aanzienlijk verlaagd werden. Sommigen maakten carrière, alleen omdat ze Griek of Portugees waren. Ik vond het ook ongehoord dat de reorganisatie van de Commissie aan Erkki Liikanen werd toevertrouwd. Hij had geen ervaring, alleen vooroordelen. Hoewel de raad en het Parlement de Commissie steeds nieuwe opdrachten verleende, hield Liikanen aan een strikte personeelsstop vast en het Parlement was zo dwaas om dat te slikken. Je kunt Europa niet met 30.000 ambtenaren besturen. Als ik hier in 1979 toekwam, bedroeg het budget 1000 miljard frank, vandaag gaat het om 3600 miljard en toch is het personeelsbestand nauwelijks toegenomen. Dat is absurd.
Heeft Paul Van Buitenen gelijk?
Herman: Over de inhoud van zijn beschuldigingen kan ik niet oordelen. Daarom vragen we een raad van wijzen om het dossier uit te vlooien. Als die midden maart tot de conclusie komt dat Edith Cresson zware fouten beging, moet zij ontslag nemen. Daarover is iedereen het nu eens.
U verkoos dat Cresson nu reeds opstapte.
Herman: Volgens de politieke cultuur van het zuiden neem je pas ontslag als bewezen is dat je in de fout ging. In het noorden stap je al op wanneer je in opspraak komt en niet meer normaal kunt functioneren. Cresson had daar geen oren naar en Santer durfde haar niet aan de deur zetten, bijgevolg komt er een raad van wijzen. Dat is alleszins beter dan een atoombom, waarbij de hele Commissie verdwijnt. Gegeven de heel belangrijke beslissingen die we nu moeten nemen, was dat onverantwoord geweest. Er zijn er te veel in het Parlement die daar geen rekening mee houden en alleen bloed willen zien vloeien.
De macht van dit Parlement is aanzienlijk groter dan in 1979.
Herman: Dat is evident, alleen moet het die macht constructief gebruiken. Essentieel is dat het beleid verandert. De toezeggingen van Santer gaan in die richting en zijn het resultaat van de krachtproef.
Is dit parlement niet te groot en te heterogeen om goed te functioneren?
Herman: Nee, het probleem is veeleer dat het zijn macht nog onvoldoende beheerst. Het reageert nog te veel als een wereldgeweten dat al het onrecht op de planeet moet aanklagen. We spreken ons gemakkelijker over de grote, abstracte principes uit dan over concrete beleidsvragen.
Paul Goossens
