Als straks een schorre kreet over de besneeuwde hoogvlakten tussen de pieken van de Himalaya weergalmt, hoeft dat niet meteen de verschrikkelijke sneeuwman te zijn. Misschien is het wel Louis Michel. Want bij zijn passage vorige week in Peking nodigde de Chinese regering de vice-premier uit voor een bezoek aan Tibet. Of dat mag, moet hij eerst nog vragen aan zijn Brusselse en Europese collega’s. Want China houdt lelijk huis in Tibet, dat het in 1950 in de volksrepubliek incorporeerde.
Tibet is een diplomatiek contentieux, al draait dat minder om onafhankelijkheid dan om de culturele autonomie. Maar daar moet men bij de Chinezen niet mee aankomen. Ze zijn allergisch voor kritiek op hun binnenlandse kwesties en koesteren zo een eigen idee over de mensenrechten. Michel kent de grenzen van zijn overtuigingskracht, dus kwam het M-woord hem in Peking niet over de lippen.
Op bezoek naar Tibet – naar Chinees Tibet, zullen wij bedoelen.
Want nog in Peking bracht Michel hulde aan Belgiës ‘beste ambassadeur’, zijnde Kuifje, Dingding in het Chinees, nu diens avonturen ook in China verschijnen. Althans officieel, want aan piraatversies van Hergés strip ontbreekt het niet. En in Taiwan is hij al langer thuis. Daar hoort ook het wat sentimentele Kuifje in Tibet bij, volgens velen – behalve ondergetekende – Hergés beste werk. In de nieuwe, legale editie heet dat album Kuifje in Chinees Tibet, opdat duidelijk weze wie het daar in Tibet voor het zeggen heeft.
Dat is wat pijnlijk voor de erven-Hergé, die zich immers openlijk hebben geassocieerd met het Tibetaanse verzet tegen China. Al heeft de van 1960 daterende strip niet bijster veel met Tibet te maken; het verhaal voltrekt zich vooral in Nepal, politieke kwesties blijven onaangeroerd en van Chinezen – of van de Tibetaan-met-de-pet – is al geheel geen sprake. Alleen spelen vriendelijke, wat onwereldse lama’s er een nevenrol in. Deze boeddhistische monniken doken kort vóór Kuifje in Tibet verscheen al op in een andere strip, Vlucht naar de verloren vallei in de bekende Buck Danny-reeks, maar daar figureren ze als wrede, door ‘godsdienstige dweepzucht’ bevangen fanatici. Dat laatste strookt niet met de vreedzame, new-age-achtige wijsheid die de dalai lama, Tibets ‘geestelijke leider’, in het westen meestal wordt toegeschreven. Dat religieuze houdt het wat onschuldig. Ook de Amerikaanse president George Bush noemde hem, om Peking niet te froisseren, een geestelijk leider toen hij hem vorige week op het Witte Huis ontving. Maar de dalai lama, volgens zijn website wel degelijk een ‘staatsman’, heeft alles met politiek te maken, alvast als anticommunistisch symbool. En heeft China de Tibetanen weinig democratie te bieden, het is nog maar de vraag hoe democratisch de religieuze feodaliteit in het Tibet van vóór 1950 dan wel uitviel.
In Tibet dreigen voor Michel dus zowel hamer als aambeeld. Als hij dan maar niet doet zoals zijn ‘beste ambassadeur’ in Hergés zwanenzang Kuifje en de Picaro’s. Die liet de bananenrepubliek San Theodoros van de dictatoriale regen in de corrupte drup belanden en maakte zich vierklauwens uit de voeten.
Marc Reynebeau
