De Nieuwe Wereld van de Grieken.
“Am meisten war mir um die zwei Widder von Erz zu tun…”. Zo noteerde Johann Wolfgang Goethe op 11 april 1787 tijdens zijn “Italienische Reise”. Hij was nog eens naar het Koninklijk Paleis van Palermo getrokken om er, vooral, die twee “rammen van brons” te zien. Hij kon er niet genoeg van krijgen. Een van die rammen staat nu in het uitstalraam van het Römisch-Germanisches Museum in Keulen, waar een imposante tentoonstelling gewijd is aan de “Nieuwe wereld” van de Grieken. (Niet zo imposant echter als de eerste versie die in 1996 ingericht was in het Palazzo Grassi in Venetië, en die naar Mexico-stad verder reisde).
Met die Nieuwe wereld wordt het zuiden van Italië en Sicilië bedoeld, want daar gingen Griekse kolonisten zich vestigen vanaf de achtste eeuw voor Christus. Die migratie gebeurde in verschillende golven, waarbij telkens de basis gelegd werd van steden als Agrigento, Syracuse of Catania. De Grieken brachten niet enkel hun dagelijkse gewoonten en gebruiken mee naar Zuid-Italië, maar ook de hogere uitingen van hun cultuur. Toch kreeg die Griekse cultuur in de laars van Italië wel eigen trekjes, al was het maar omdat grondstoffen zoals marmer niet voorhanden waren.
In de tentoonstelling zijn dan ook weinig marmeren beelden te zien en de stukken die er wel zijn, werden waarschijnlijk ingevoerd. Klei was wel voorhanden, vandaar ook de vele koppen, beeldjes en siertegels in terracotta. Vandaar ook een aantal “Griekse vazen” met roodzwart decor. Die vazen werden ter plaatse vervaardigd, maar kunnen de vergelijking met de Attische vazen niet doorstaan. Dat is trouwens een algemene indruk die bijblijft. De kunstwerken in aardewerk, brons en marmer zijn duidelijk van mindere kwaliteit en ietwat volkser dan de werkstukken uit de grote klassieke periode van de Griekse cultuur.
Toch zijn ze merkwaardig, alleen al omdat ze de link leggen tussen die cultuur en die van de Romeinen, die vanaf de tweede eeuw voor Christus het gebied gingen besturen. Plato verbleef ook enkele keren in de streek. Hij was niet te spreken over het “vrolijke leven” dat hij er aantrof, “waar iedereen tweemaal per dag zijn buikje vol at en niemand alleen sliep”. Dat was er voor hem toch te veel aan.
Die neue Welt der Griechen. Antike Kunst aus Unteritalien und Sizilien. In het Römisch-Germanisches Museum in Keulen. Tot 23.8.
Paul Dossche
