Landbouwminister Karel Pinxten trok naar Hongarije op verken- ning. Geraakt het Europees landbouwbeleid echt uit evenwicht, als de Unie met kandidaten uit het Oosten wordt uitgebreid ?
EEN BERICHT UIT BOEDAPEST
HONGARIJE wachtte niet op het ophalen van het IJzeren Gordijn om zich naar westers model te hervormen. Al voor 1989 kiemde er de vrijemarkteconomie. Het verkommerde Boedapest maakte zich op om ?het Parijs van Centraal- en Oost-Europa? te worden. Het land van de Donau en de poesta heette snel de meestbelovende economie van het voormalige Oostblok.
Economen voorspellen dat aan de oostkant van de Europese Unie de nieuwe economische tijgers worden geboren. Dat kan zijn, maar Hongarije en de meeste Hongaren stellen het verre van goed. Het stabiliseringsprogramma dat het ?paars kabinet? van socialisten en liberalen vorig jaar opstartte, kan nog een bescheiden economische groei waarborgen anderhalf procent of het laagste van de ex-Oostbloklanden. Maar de inflatie blijft met bijna 25 procent huiveringwekkend hoog. De werkloosheid stijgt almaar en de salarissen dalen effectief, zodat de koopkracht sterk vermindert. In Boedapest zijn de bouw- en restauratiewerken stilgevallen.
Vroeger werkten de communistische apparatsjiks de bezoeker op de zenuwen, nu zijn het de zakenlui uit de privé-sector die arrogant met hun rijkdom lopen te paraderen. Veelal gaat het overigens om dezelfde personen. De partijkaders die zich in de bureaucratie wisten overeind te houden, kunnen nu het makkelijkst op de vrije markt overleven. Die voerden zij trouwens zelf in, vaak voor eigen gebruik. Ze beschikten over voorkennis, relaties en geld op vermoedelijk buitenlandse rekeningen. (Liechtenstein is voor Hongaren een populaire financiële haven). De verarmende bevolking die van de welvaartsstaat droomde, zit met een kil kapitalisme opgezadeld. Zelfs in de ministeries vallen daarover ongeruste commentaren te beluisteren.
FOIE GRAS.
Het lidmaatschap van de Europese Unie zal al die problemen oplossen. De Hongaren hebben namelijk een nieuwe droom, ze voelen zich Europeaan. In Boedapest rijden meer auto’s met de Europese blauwgele sterrensticker dan in Europa’s hoofdstad Brussel. ?Na 1100 jaar in het centrum van Europa te hebben geleefd, geloof ik niet dat wij zo barbaars zijn dat we niet tot Europa kunnen behoren,? betoogt een bedrijfsleider. President Arpad Göncz, die dezer dagen in Brussel is, zoekt alvast steun voor het Hongaarse lidmaatschap van de EU.
Niet alleen Hongarije wil tot de Europese Unie toetreden. Tien Centraal- en Oost-Europese Staten staan op de kandidatenlijst de Tien in het Europese jargon. (Van Turkije, Cyprus en Malta valt nog weinig te horen en nog minder van Noorwegen en Zwitserland).
De Belgische minister van Landbouw Karel Pinxten (CVP) trok alvast naar Hongarije op verkenning. Zijn eerste bezoek aan Oost-Europa, andere volgen. Hij wil op de Europese landbouwraad niet alleen op grond van papieren beslissen, maar ook met kennis van zaken, opgedaan ter plekke. Maar wat heeft een Belgisch landbouwminister met de uitbreiding van de EU te maken ? Niet weinig, landbouw is een hoofdbekommernis in het Europees beleid en slorpt de helft van de EU-begroting op.
Karel Pinxten : ?Die uitbreiding van de Unie staat in de sterren geschreven. Jarenlang heeft Europa gewerkt om het IJzeren Gordijn op te halen. Dat is onverwacht snel gebeurd. Het EU-lidmaatschap van de vroegere Oostbloklanden is de logische, volgende stap.? Maar de landbouwminister staat ?voorzichtig wantrouwend? tegenover de uitbreiding met de oostelijke buren. Niet alleen de Zuid-Europese landen als Portugal, Spanje en Italië delen dus het voorbehoud ten aanzien van de toetreding van die typische landbouwlanden. Dat zijn concurrenten en straks snoepen ze ook mee van de structuurfondsen waaruit vooral het zwakkere deel van de Unie geld put. Ook andere staten, onder meer Frankrijk, zijn niet op die landbouwconcurrentie gesteld. ?Alsof twee camions foie gras de Franse economie kunnen ontredderen,? commentarieert een Hongaars agrospecialist.
Piet Daemen, de Belgische landbouwraad op de ambassade in Wenen die ook Hongarije en zijn buren in zijn ressort heeft, weet het te meten. ?In Hongarije beloopt de landbouwproductie nu slechts een zeventig procent van wat voor de privatisering werd voortgebracht. Gebrek aan kapitaal is het grootste probleem. Daardoor is het gebruik van kunstmeststoffen en bestrijdingsmiddelen gedaald tot zo’n laag niveau, met niet alleen een zwakke productie maar zelfs bodemuitputting voor gevolg. Niettemin, voor de communistische collectivisering van na de Tweede Wereldoorlog was Hongarije (samen met Oekraïne en Roemenië) de graanschuur van Europa. Het land beschikt over potentialiteiten.?
ONDRAAGBAAR.
Vlaanderen ondersteunt alleszins de Hongaarse landbouw. In het raam van een samenwerkingsakkoord 1995-1996, dat minister-president Luc Van den Brande (CVP) vorig jaar in Boedapest plechtig ondertekende, biedt het bijstand aan onder andere de verbetering van grasland, melkkwaliteit, vee- en varkensbestand en straks start het met hulp in de pluimveesector en de groenten- en fruitteelt. Menig Vlaams (Belgisch) bedrijf pikt een graantje mee van dit samenwerkingsakkoord. Dat is onvermijdelijk. De Europese Unie zet met haar associatieakkoord ook meer af in Hongarije dan ze van daar invoert.
Minister Pinxten kwam onder de indruk van de landbouwmogelijkheden van het land. De productie is zwak, maar groeit. De landbouwbedrijven zijn groter dan in Europa en hebben, ondanks de privatisering, de neiging te groeien. Op de agrarische beurs Omék in Gödöllö, in de schaduw van de gereputeerde landbouwfaculteit, kon hij vaststellen dat de agroalimentaire industrie een spectaculaire modernisering beleefde, vooral via buitenlandse investeringen. Bovendien, de Hongaren hebben de neiging hun prestaties zwakker voor te stellen dan ze in werkelijkheid zijn. Om niemand bang te maken.
De landbouwministers van de Tien zitten enkele keren per jaar mee aan op de EU-landbouwraad. Dat schept een uitbreidingsdynamiek, maar tevens een disproportie tussen verwachtingen en mogelijkheden. De Europese Unie tracht het enthousiasme van de oostburen enigszins af te remmen. Pinxten : ?België moet vermijden dat het in de toekomst nog nadrukkelijker een Europese netto-betaler wordt, dat het veel meer aan de Unie bijdraagt dan het ervan ontvangt.? Dat risico is reëel, de Europese Commissie berekende dat de toetreding van de Tien 350 tot 470 miljard frank op de landbouwbegroting kan kosten. ?Dat kan Europa niet dragen. De landbouwbegroting staat al onder druk.?
HUIVER VOOR DE MAFFIA.
De verwachting is dat een zestal maanden na het einde van de Europese Intergouvernementele Conferentie, ergens in 1998 dus, gesprekken over het lidmaatschap van de Tien beginnen. Zegt Pinxten : ?De uitbreiding is natuurlijk een politieke beslissing, waarbij Europa niet alleen de economische criteria weegt, maar ook politieke elementen, zoals democratie en mensenrechten, in rekening brengt.? En het is bekend dat het probleem van de maffia in het voormalige Oostblok, en de fraudebestendigheid van de regeringen en de administratie, niet de kleinste Europese kopzorgen zijn. Waarschijnlijk steekt Europa eerst met de landen van de Visegrad-groep van wal : Polen, Hongarije, Tsjechië en Slovakije.
Haalt de Unie daarmee alleen concurrenten binnen of doet het er ook zijn voordeel mee ? Karel Pinxten : ?Het is ook een probleem van Europese veiligheid, maar dat is een ander dossier. Met de Tien haalt Europa honderd miljoen consumenten binnen, bijna een derde van zijn huidige bevolking. We moeten dat niet onderschatten. Kijk hoe snel de multinationals hier neerstreken, niet uit menslievendheid maar omdat ze winst roken. Bovendien denken de Europeanen nog altijd in termen van landbouwoverschotten, boterbergen en melkplassen. Terwijl de landbouw de komende jaren naar schaarste evolueert.? Welkom dan maar ?
Guido Despiegelaere
Vlaanderen steunt in Hongarije onder meer de verbetering van het grasland, van de melkkwaliteit en van het vee- en varkensbestand.
Landbouwminister Karel Pinxten staat voorzichtig wantrouwend ten aanzien van de uitbreiding van de Europese Unie.
In Boedapest zijn de bouw- en restauratiewerken stilgevallen.
