De Kroonraad van Knack bestaat uit Mark Eyskens, Paul Muys, Jacques Rogge, Erik Suy, Monika Van Paemel en Etienne Vermeersch.
Mijnheer Rogge, de bombardementen tegen de Serviërs zijn begonnen. Heeft de Navo het recht buiten het eigen grondgebied te interveniëren?
Jacques Rogge: Volgens mij wel, maar of dat op een doelmatige manier gebeurt, is een andere vraag. Ik deel niet de mening van mijn gewaardeerde Kroonraadcollega Eric Suy, die kijkt door de bril van de jurist en de Navo-aanval afkeurt op basis van handvesten en verdragsregels. Die mogen niet de enige norm zijn, nood breekt soms wet. Bij etnische zuiveringen als in Kosovo moet je interveniëren. Je kan niet blijven wachten op de toestemming van de Verenigde Naties, zolang die zichzelf verlammen door het absurde vetorecht van de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad.
De Navo loopt vooruit op haar eigen nieuwe doelstellingen, die pas in april officieel worden aangenomen.
Rogge: Dat is ook logisch. De rol van de regionale allianties – zoals Navo, Arabische Liga, Organisatie voor Afrikaanse Eenheid en andere – is om voor vrede en stabiliteit te zorgen in het gebied waarin ze actief zijn. Dat impliceert dat ze geen genocide, en geen grove schending van de mensenrechten dulden aan de andere kant van de grens. Ik sta dus achter de beslissing van de Navo om in Kosovo in te grijpen. Maar ik betwijfel of haar strategie geschikt is om de humanitaire doelstellingen te bereiken.
De Albanese Kosovaren worden er alvast niet beter van.
Rogge: De Navo houdt het bij bombardementen, in eerste instantie zonder veel risico voor eigen mensen en materieel. Maar de Serviërs zitten verspreid op het terrein, en doen het omgekeerde van wat hun aanvaller beoogt. Het overwicht van de Navo-luchtmacht is verpletterend, maar zolang er geen grondtroepen zijn, lost dat het probleem niet op. Je kan geen jaar aan een stuk bombarderen. Dat is het verschil met de Golfoorlog, waar eerst gedurende een paar weken alle militaire installaties werden platgegooid, en vervolgens een grondleger van meer dan een half miljoen manschappen de Irakezen ver op hun eigen grondgebied terugdrong. Met airstrikes alleen win je geen oorlog, je moet grondtroepen hebben. Maar binnen de Navo zijn weinigen bereid het leven van hun militairen op het spel te zetten. Ook de Amerikanen niet, want hun publieke opinie begrijpt niet wat voor vitale belangen de VS in de Balkan hebben. Ik stel me vragen over de reële motivatie van de Navo. Hebben ze zo vaak gedreigd met geweld dat ze het voor hun geloofwaardigheid ook een keer moeten uitvoeren? Of gebruiken ze humanitaire bedoelingen als alibi om de vluchtelingenstromen uit Oost-Europa een halt toe te roepen?
Wat zal de Navo doen als Milosevic niet toegeeft?
Rogge: Ik vraag me af of ze daar zelf het antwoord op hebben. De Serviërs zijn een taai volk. Milosevic zou wel eens de grote winnaar kunnen worden van dit conflict. Hij wint aan populariteit en wordt het symbool van de Servische soevereiniteit. De OVSE-waarnemers zijn uit Kosovo vertrokken, wat de Serviërs de vrije hand geeft om het UCK te vernietigen en de burgerbevolking uit te drijven. En de steun van Rusland wordt opnieuw groter. De Balkansolidariteit in het algemeen groeit, wat je bijvoorbeeld merkt in Griekenland, lid van de Navo, maar net zo goed begripvol voor de Serviërs.
Misschien heeft Milosevic de bombardementen nodig om zonder veel gezichtsverlies toegevingen te kunnen doen.
Rogge: Die hypothese is niet uitgesloten, maar ik twijfel eraan. Navo-secretaris-generaal Javier Solana eiste na een paar dagen enkel nog dat het Servische leger zijn moordpartijen in Kosovo stopt. De aanvaarding van het akkoord van Rambouillet was al naar de achtergrond verdrongen, een afzwakking van de eisen van Richard Holbrooke. Voor de Navo zou het bij een Pyrrusoverwinning kunnen blijven.
Er zijn betogingen in Macedonië, en de Navo heeft Joegoslavische Migs neergehaald boven Bosnië. Zal het conflict uitdeinen?
Rogge: Dat denk ik niet, precies omdat zowel in Macedonië als in Bosnië wel grondtroepen aanwezig zijn. In Macedonië zitten dertigduizend soldaten van de Navo en de OVSE, en in Bosnië opereert de Sfor. Die confrontatie zal Milosevic niet durven aangaan. Vooral niet omdat hij dan op drie vier fronten een oorlog moet voeren. Dat is zelfmoord. De enige oplossing ten gronde zit in een hertekening van de grenzen: een deel van Kosovo wordt bij Albanië ingelijfd, een ander bij Servië.
Servië behoudt dan wel het rijkere noorden.
Rogge: Dat klopt, maar voor de Servische nationale trots is dat een magere troost. Toch lijkt het me de enig mogelijke uitweg. Ik denk dat op langere termijn hetzelfde zal gebeuren met Bosnië: de Republika Srpska bij Servië, en de Federatie van moslims en Kroaten bij Kroatië, met garanties voor de minderheden zoals de moslims. Ik heb het hier al vaker beweerd: men heeft op de conferentie van Londen voor Kosovo, net als op de conferentie van Berlijn voor Afrika, grenzen vastgelegd die geen rekening hielden met religieuze en etnische verschillen. Daarvoor betaal je altijd de tol.
Wat wordt de rol van Rusland in dit conflict?
Rogge: Hooguit wat diplomatieke druk uitoefenen op de Serviërs. De stevige verklaringen van de eerste dagen zijn zeer snel ingetrokken. Rusland kan vandaag geen vuist maken. Het is economisch afhankelijk van een nieuwe grote lening van het Internationaal Monetair Fonds, waarin de Amerikanen de grote donateur zijn, en waarvan voorzitter Michel Camdessus op een wel zeer gelukkig moment naar Moskou kwam. Rusland heeft dat geld nodig, en het Westen heeft alle belang om het te geven, anders gaat het zelf een financiële crisis tegemoet. Verder is het Russische leger in volle hervorming en op dit moment niet bij machte een groot internationaal conflict uit te vechten. En het politieke gezag in Moskou is bijzonder zwak. Rusland kan militair en qua bevoorrading de Serviërs een beetje helpen, maar voor de rest zal het vooral bij lippendienst aan Milosevic blijven.
Russische nationalisten en communisten kunnen deze crisis aangrijpen om hun posities te versterken, ook met het oog op de presidentsverkiezingen van volgend jaar.
Rogge: De modale Rus wil dat zijn loon en zijn pensioen worden uitbetaald, en dat de straatcriminaliteit wordt aangepakt. Hij zal stemmen op wie hem dat het best en het geloofwaardigst garandeert. Het herwinnen van de nationale fierheid van Rusland blijft ook belangrijk, maar pas in derde instantie.
Op de extra Europese top van regeringsleiders in Berlijn is een akkoord over de nieuwe Commissievoorzitter en over de financiën doorgedrukt.
Rogge: Ik denk dat iedereen het eens kan zijn met Romano Prodi als Commissievoorzitter. Hij heeft Italië in korte tijd vanuit de chaos tot in de EMU geleid, wat weinigen hem zouden nadoen. Het Europees Parlement zal wellicht wat tegenpruttelen omdat de huidge Commissie, en dus ook Edith Cresson, aanblijft tot augustus. Maar het Parlement zal de Commissie niet blokkeren. Daarvoor ontbreekt de tijd, het Parlement is zelf uittredend.
De manier waarop de Commissievoorzitter wordt aangeduid, strookt niet met onze democratische pincipes.
Rogge: Er bestaat geen democratisch en federaal Europa. De Europese Unie is een alliantie van staten die hun nationaal belang op de eerste, en het gemeenschappelijk belang pas op de tweede, plaats stellen. Dat zal zo blijven, en functioneert al bij al niet slecht, voor een gemeenschap met zoveel verschillende talen en culturen. Die ene smeltkroes die ze in de Verenigde Staten hebben gevormd, zullen wij hier nooit krijgen. En een Europa van de regio’s is zeker een utopie. Met de nieuwe leden erbij, zullen er meer dan driehonderd regio’s zijn in de EU, dat is volstrekt onwerkbaar. De EU blijft een Europa van de naties, die nooit zullen dulden dat een supranationale macht hun soevereiniteit aantast.
Het compromis over de financiën en de landbouwpolitiek lijkt wel door Jean-Luc Dehaene geschreven.
Rogge: Dat heb ik ook even gedacht. Het akkoord dat de ministers van Landbouw zo moeizaam bereikt hadden, is totaal achterhaald. Er zijn de Europese verkiezingen in juni, in sommige landen zijn er ook nationale verkiezingen, ik kan mij niet ontdoen van de gedachte dat men de kool en de geit heeft willen sparen, en gezocht heeft naar een neutraal en kleurloos compromis. Mogelijk heeft men opportunistisch gedacht: op het eind van het jaar moet er onderhandeld worden met de Wereld Handelsorganisatie, en die zal dan wel zaken opleggen die wij zelf niet durven doorvoeren. Aan de structurele bijdragen van elk land is ook een beetje geprutst, maar de fundamentele doelstelling is niet bereikt. Men wou besparen om geld vrij te krijgen voor de kosten van de uitbreiding, dat is niet gelukt. Ik vrees dat die uitbreiding, zonder dat men het durft zeggen, op de lange baan is geschoven. De kandidaten zijn ook bij lange na niet klaar.
Een brand in de tunnel onder de Mont Blanc heeft voor een inferno gezorgd.
Rogge: Die tunnel is niet meer opgewassen tegen het drukke verkeer van vandaag. Dat slibt dicht, we hebben het ook in eigen land weer ondervonden met de monsterfiles rond Brussel. We evolueren noodgedwongen naar een toestand waarbij het vrachtverkeer alleen ’s nachts mag rijden. Voorlopig gebruiken we het wegennet maar de helft van de tijd. Het is economische nonsens geworden om de bevoorrading en het vervoer van het bedrijfsleven overdag te laten verlopen. Je ziet die scheiding ook in het luchtverkeer: het passagiersvervoer gebeurt overdag, en de cargo’s vliegen ’s nachts. Tot wanhoop van wie rond een vliegveld woont.
Een betere spreiding van bedrijven en diensten kan een beetje helpen. Bekijk het verschil tussen de inplanting van de Europese diensten in Brussel, pal in het stadscentrum, en in Luxemburg, buiten de stad in de buurt van het vliegveld. Verder kan je werken aan een verbetering van het spoorverkeer en de scheepvaart, je kan carpooling aanprijzen, maar dat alles zal het probleem niet oplossen. Net zo min als het verkeer duurder maken door tolrijden of hogere benzineprijzen. Dat brengt meer geld in het laatje, maar ontlast het verkeer niet. De mensen zullen die hogere prijs betalen en blijven rijden. Het comfort en de snelheid van het autoverkeer zijn te groot in vergelijking met het openbaar vervoer.
De wereldwaterdag van vorige week heeft de aandacht gevestigd op het nijpende tekort aan zuiver en drinkbaar water in de wereld.
Rogge: Een cruciaal probleem in verband met de bevolkingsexplosie. Men heeft altijd gewaarschuwd tegen het gebrek aan voedsel. Maar betere productiemethodes en genetische manipulaties hebben de productiviteit van de landbouw fors doen stijgen. Zelfs een land als India, dat vroeger hongersnood kende, is netto-uitvoerder van landbouwproducten geworden. Maar de hoeveelheid bruikbaar water is een constante, die men vooralsnog niet kunstmatig kan opdrijven. Daarvoor zijn de ontziltingstechnieken te duur en niet genoeg ontwikkeld. Als de bevolking blijft stijgen, zijn dringend maatregelen tegen watervervuiling nodig. Water wordt inderdaad een strategische grondstof. Ik kom, in het vooruitzicht van de Olympische Spelen in Sydney, vaak in Australië. Het heeft mij getroffen dat men zo weinig immigratie toelaat in een zo onmetelijk groot land. De reden daarvoor is dat ze net genoeg water hebben voor hun achttien miljoen inwoners. En in het Midden-Oosten dreigt er oorlog over dammen op Tigris en Eufraat. Dat zijn al twee voorbeelden.
JACQUES ROGGE
Koen Meulenaere
