Ziet Patrick Janssens het SP-voorzitterschap wel zitten? En ziet de SP Patrick Janssens wel zitten?
Overmorgen beslist reclameman Patrick Janssens of hij de “uitnodiging” van de SP-top om zich kandidaat te stellen voor het voorzitterschap van de partij aanvaardt. Janssens is tot nader order directeur van het reclamebureau VVL/BBDO en in die hoedanigheid schonk hij Vlaanderen zulke klassiekers als de Zet ‘m op-campagne (in opdracht overigens van toenmalig SP-minister Léona Detiège) en het maandenlang de ether teisterende zageliedje van de bank van hier. Hij tekent al jarenlang voor de verkiezingscampagnes van de SP en deed onder meer in 1995 Agusta tijdelijk vergeten met de Unique Selling Proposition dat er iets was dat ouderling en kind bindt: ” Louis Tobback. Uw sociale zekerheid.“.
Voor de SP is de keuze voor Janssens een sprong in zeer diep water. Dit gaat verder dan een Van Miert-operatie. Karel Van Miert mag dan al een nobele onbekende zijn geweest voor de basis toen hij in de voorzitterstoel werd geduwd, hij kwam wel uit het apparaat. Janssens niet. Hij is gewoon lid van de Antwerpse SP die wordt geleid door Guy Peeters, baas van het socialistische ziekenfonds en politiek zeer invloedrijk op de Keizerslaan.
De keuze was beperkt en ze kon niet langer worden uitgesteld. Jarenlang besliste de SP telkens weer “om niet te beslissen”, ook omdat op geen enkel moment één van de drie gedoodverfde kandidaten (Norbert De Batselier, Steve Stevaert en Johan Vande Lanotte) er echt zin in had. De taak was te ondankbaar, want eerst was er Agusta, daarna Dutroux en Sémira Adamu. Op maandag 14 juni werd de macht geruisloos overgedragen aan het duo Johan Vande Lanotte en Steve Stevaert. Samen gingen ze op zoek naar een wonderformule, want zijzelf moesten in de regering en wilden niet al na enkele weken aan een stoelendans beginnen.
Hun analyse was radicaal: hoe sterk de ideeën van de partij ook mogen zijn, hoe onkreukbaar ook het huidige personeel, de SP bleef in de publieke opinie een pestlijder. En omdat bijna elke socialist van enig gewicht met dat bezwaard verleden besmet blijft, werd de spoeling al snel heel dun. Op de achtergrond speelde een tweede analyse mee: tien jaar Binnenlandse Zaken heeft de partij met een rechts imago opgezadeld en ook dat moet nodig worden gecorrigeerd als de partij nog uit het electorale dal wil raken.
Op het einde van de queeste drongen zich twee mogelijkheden op, beide even riskant. Ofwel viel de keuze op een zeer jonge kandidaat in de partij, ofwel op een totale buitenstaander. De eerste optie werd verworpen, omdat niemand te vroeg jong talent wilde verbranden. De keuze viel dan op een huurling in plaats van een Icarus. Dat was tegelijkertijd een compromis, want tegen de eerste optie bestond verzet aan de top van de partij, met name bij Freddy Willockx. Die had al geruime tijd zijn buik vol van de roep om “jong, nieuw en schoon” en dreigde met een tegenkandidatuur, zeker als hij uit de regeringsboot zou zijn gevallen.
Stevaert en Vande Lanotte legden hun keuze voor aan Luc Van den Bossche, Vandenbroucke, De Batselier en Willockx. En hoewel iedereen aan de top zich bewust was en is van het onuitgegeven risico, werd het licht op groen gezet. Ook Louis Tobback, die sinds 13 juni geen enkele partijvergadering meer heeft bijgewoond maar wel nog wordt gebeld, knorde dat het goed was. Enkele jaren geleden stelde Tobback Janssens al eens voor om “manager” van de partij te worden, wat de reclameman toen nog weigerde.
Het is aan Stevaert, Vande Lanotte en Janssens zelf om de troepen te overtuigen dat deze operatie het niveau van een reclamestunt overstijgt. Dat Janssens zelf meer is dan een fris gezicht. Meer ook dan een stroman van de SP-ministers. En dat de gang van zaken geen aanfluiting betekent van de lang beloofde interne democratie. Dat laatste ligt zowel gevoelig bij de jonge wolven – ze hebben Tobback er altijd op aangesproken – als in de volkshuizen.
Stevaert en Vande Lanotte hebben de jongeren een aanbod willen doen dat ze bijna niet kunnen weigeren. Janssens heeft een politiek correct links profiel dat de jongeren wellicht kan charmeren. Hij werkte voor Oxfam en maakte Hand in Hand. En ondanks zijn goede verstandhouding met Tobback, heeft hij volgens ingewijden nooit onder stoelen of banken gestoken dat naar zijn smaak de SP “te rechts” werd. Komt daarbij dat Janssens zijn ‘makers’ nu al heeft laten weten dat hij allereerst met de jongeren wil gaan praten. Dat doet hij morgen. Sommige roodgroene SP’ers zijn er zelfs van overtuigd dat met Janssens ook het Sienjaal weer uit de kast zal worden gehaald.
“Laat mij het zo zeggen”, zegt Stevaert. “Diegenen die zich vandaag de vraag stellen of hij wel links genoeg is, zullen nog vinden dat hij te links is. Diegenen die zich afvragen of hij niet te volgzaam zal zijn, zullen hem nog smeken om meer in de pas te lopen. We gaan afzien met Janssens, maar we zullen zeker vooruitgaan.” Gemikt wordt op dertig procent van de stemmen, zijnde een verdubbeling.
Terzijde, het is die motivatie van de SP-top die de CVP koude rillingen bezorgt. Voor de christen-democraten doemt opnieuw het spook van een tweestromenland op, met een liberaal “rechts” blok en een roodgroen “links” blok en niets daartussen. Sommige CVP’ers, zoals Joachim Coens, zijn ervan overtuigd dat de huidige SP-top de partij zo snel mogelijk wil opdoeken om als een feniks in zo’n progressief blok te herrijzen.
Kortom, de jonge socialisten zullen nog wat mopperen over de gevolgde procedure, zonder dat ze pro forma een tegenkandidaat in de ring zullen sturen. Als er weerwerk komt, zal het uit het apparaat zelf komen. Of uit de volkshuizen. Best mogelijk dat de keuze voor een buitenstaander wordt ervaren als “spuwen in het gelaat van de militant”, om de uitdrukking te gebruiken die ooit gebruikt werd door een SP-kopstuk in een totaal andere context. Onder andere Anne Van Lancker stelde deze week voor om van het voorzitterschap een duobaan te maken, met een echte politieke voorzitter naast crisismanager Janssens.
Walter Pauli Filip Rogiers
