De Commissie-Dutroux zette de regering, het parlement en het gerecht meer dan één pad in de korf. Iedereen moet nu handelen.

Het commissieverslag is een magnum opus geworden, dat al wie begaan is met de rechtsstaat moet lezen. De uitgever die deze ruim driehonderd bladzijden met inbegrip van de bijlagen publiceert, moet echter niet proberen de veelal loodzware tekst leesbaarder te maken. Tot het verslag van de onderzoekscommissie- Dutroux vorige maandagavond unaniem werd goedgekeurd, zijn immers bepaalde formuleringen nog bediscussieerd en gewijzigd. En niet alleen omdat de verslaggevers Renaat Landuyt (SP) en Nathalie de T’Serclaes (PSC) noch dezelfde bril, noch dezelfde pen hanteerden. Vooral omdat individueel verantwoordelijken bij naam worden genoemd en structureel vergaande ingrepen worden voorgesteld. Een groot aantal daarvan mogen dan al tijdens het voorbije decennium besproken, in het jongste regeerakkoord beloofd en door justitieminister Stefaan De Clerck (CVP) zelfs opgestart zijn.

De Commissie-Dutroux zet alles nog eens op een rij. In die optiek bieden het verslag en het debat erover dit land een allerlaatste kans om politie en justitie op betere sporen te zetten. Want als in de komende jaren nog herhaald naar dit commissieverslag zal verwezen worden, dan zal het zeker gaan over de voorgestelde herstructurering van de politiediensten en de beoogde revitalisering van het gerecht, waarbij niet alleen het slachtoffer maar al wie op de dader(s) jaagt meer aandacht moet krijgen.

MEGAFUSIE BIJ POLITIEDIENSTEN

Toen professor Brice De Ruyver, die aan de Gentse Universiteit de onderzoeksgroep ?Drugsbeleid-Strafrechtelijk Beleid-Internationale Criminaliteit? leidt, door de Commissie-Dutroux als deskundige werd aangetrokken, mocht vermoed worden dat zijn inbreng niet vrijblijvend zou zijn. Dat bewees hij onlangs nog met zijn syntheseverslag als deskundige in de Werkgroep-Drugs van de Kamer en voordien als expert in de parlementaire onderzoekscommissie-Mensenhandel en de daarbij aansluitende én stilaan geslaagde herstructurering van het Gentse politiekorps : aan de zijde van burgemeester Frank Beke (SP) tegen de aloude SP-apparatsjiks in. Niemand hoefde dan ook verrast te zijn dat De Ruyver dit keer aan de zijde van voorzitter Marc Verwilghen (VLD) van de Commissie-Dutroux tijdens de eindsessie in Corsendonck uitpakte met een gedesemd voorstel om nu het politielandschap in heel België te herverkavelen. Zoals Verwilghen in bijgaand interview duidelijk maakt, werkte De Ruyvers voorstel als een katalysator en hebben de vertegenwoordigers van alle partijen hun eigen voorstellen daar uiteindelijk op afgestemd.

Politiek houdt dit in dat minister De Clerck niet langer moet proberen zogeheten consensusnota’s en omzendbrieven rond te sturen om de Gerechtelijke Politie en de rijkswacht willens nillens te doen samenwerken, terwijl hun onderlinge vijandigheid nog nooit zo groot was. Dit betekent ook dat de Commissie voor een Efficiëntere Politiestructuur, die sinds januari in opdracht van de regering omzeggens elke week onder het voorzitterschap van raadsheer Luc Huybrechts van het Hof van Cassatie samenkomt, mag inpakken. Nu ze, uitgerekend deze week, een tussentijds verslag klaar heeft.

De Commissie-Huybrechts is niet verder geraakt dan de schets van vier mogelijke modellen om het politielandschap te hertekenen. De Commissie-Verwilghen daarentegen heeft een verregaande politieke consensus bereikt, die aansluit bij een van die modellen. Het voorstel van het zogeheten ?gemeenschappelijk vakbondsfront van politiediensten en magistratuur? van 8 april ten spijt. Toen werd voorgesteld om de BOB van de rijkswacht met de Gerechtelijke Politie bij de parketten (GPP) tot één federale criminele politie samen te smelten en zowel de rijkswacht als de gemeentepolitie ?in de eerste lijn? te behouden. Intussen hadden de vertegenwoordigers van alle politieke partijen in de Commissie-Verwilghen al geopteerd voor een heel ander model. Daarbij moet de GPP er niet langer aan denken de BOB op te slorpen en zodoende een tweedelijnspolitie uit te bouwen.

Om voorgoed een einde te stellen aan de moordende politieoorlog, wil de parlementaire onderzoekscommissie de rijkswacht en alle andere politiediensten zo vlug mogelijk in één korps onderbrengen dat voldoet aan criteria, een rechtsstaat waardig. Op lokaal vlak behouden de burgemeesters en de gemeenten hun autonomie, zij het dat er voor de basispolitiezorg verder binnen de Interpolitiezones (IPZ) gewerkt wordt en dat de gerechtelijke arrondissementen de geografische entiteiten blijven voor de opdrachten van gerechtelijke politie.

BARONIEEN EN VADSIGE KONINGEN

Op federaal niveau wordt enerzijds een operationele politiesteundienst opgericht en anderzijds een federale recherche met gespecialiseerde eenheden : al naar gelang van het soort criminaliteit dat moet bestreden worden en de middelen die daarbij nodig zijn. Zo werd onlangs trouwens het Hoog Comité van Toezicht al bij de GPP ondergebracht. In het algemeen zullen deze recherche-eenheden onder het permanent gezag staan van (een groter) aantal federale magistraten. Casuïstisch werken de recherche-eenheden zoals nu onder het gezag en de leiding van de bevoegde parketmagistraat of onderzoeksrechter. De Commissie dringt er trouwens op aan dat parketmagistraten en onderzoeksrechters hun verantwoordelijkheden bij het omschrijven en uitvoeren van het vervolgings- en opsporingsbeleid meer ter harte zouden nemen. En dat ze daartoe de nodige middelen, mogelijkheden en begeleiding zouden krijgen.

Ooit zal de wet op het politieambt wellicht toch moeten gewijzigd worden, waar althans sprake is van het hiërarchisch gezag over de politiediensten en het recht hen door middel van vorderingen in te zetten. Maar dat is een zorg voor later. In afwachting van de megafusie van de politiediensten, die gauw enkele miljarden zal kosten, zijn enkele voorbereidende maatregelen nodig. De GPP zal gereorganiseerd worden ?derwijze dat het korps op zeer korte termijn kan omgevormd worden tot een hiërarchisch geheel onder gezag en leiding van een daartoe gemandateerd commissaris-generaal.?

De dagen van de GPP-brigades die zich als baronieën gedragen, zijn dus geteld. Net zoals de dagen van de commissaris-generaal cum suis, die zich als vadsige koningen gedragen, en die van het Vast Comité van Toezicht op de Politiediensten, het druk besproken Comité-P. Al had dit zichzelf al twee jaar onder toezicht moeten plaatsen.

REVALUATIE IS NODIG

En dan zijn er de aanbevelingen om zeven jaar na de conclusies van de parlementaire Onderzoekscommissie ter Bestrijding van het Banditisme en Terrorisme ook eens werk te maken van ?de nieuwe uitdagingen? waar het gerecht even lang als de politie voor staat.

De zogeheten audit, de doorlichting van het gerechtelijk apparaat waar de SP sinds jaar en dag op aandringt, zal er nu eindelijk komen. Zo zal onderzocht worden hoe groot de werklast op de hoven en de rechtbanken wel is en hoe die beter kan verwerkt worden. Daarna zullen ongetwijfeld bijkomende mensen en middelen nodig zijn : ?Er is dus een revaluatie nodig en die moet gebeuren volgens de elementaire principes van de staathuishoudkunde, met name het gebruik van de schaarse middelen voor de meest uiteenlopende behoeften.?

De magistratuur zal echter geen cadeaus krijgen ; daar zijn volgens de commissie, zeker in Wallonië en Brussel, trouwens weinig redenen toe. Evenals in het regeerakkoord wordt daarom aangedrongen op een grotere responsabilisering van de korpsoversten, mede door meer interne en externe controle. Voorts worden reeds eerder gedane voorstellen herhaald. Belangrijk is dat zal geprobeerd worden om ?de segmentering in de strafrechtsbedeling? in menig opzicht en op verschillende echelons weg te werken de formule is van professor De Ruyver. Dit impliceert trouwens zowel een grotere aandacht voor het slachtoffer als voor de dader van wie de strafuitvoering voortaan aan strafuitvoeringsrechtbanken én de psychosociale begeleiding niet langer aan de Commissies Bescherming Maatschappij zal toevertrouwd worden. Want waar dit soort begeleiding goed voor is, hebben zowel Marc Dutroux als Patrick Derochette bewezen en minstens vijf jonge meisjes met de dood bekocht.

Frank De Moor

De Commissie-Dutroux leverde onder het voorzitterschap van Marc Verwilghen een magnum opus af. foto KN16IL-0121

Het voorstel van professor De Ruyver om in overleg met commissievoorzitter Verwilghen het politielandschap te hertekenen, werkte als een katalysator.

De Brusselse procureur des konings Dejemeppe krijgt te horen dat hij niet voldoet aan de vereisten om zijn korps te leiden.

Commissaris-generaal De Vroom van de Gerechtelijke Politie heeft er een potje van gemaakt.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content