Voert Filip De Man een politieke strijd of een familiestrijd?

De auteur is schrijver en publicist in Brussel.

Toen ik in de jaren zeventig studeerde in Amsterdam was de Haagse Post verplichte literatuur. Het was een progressief weekblad voor de spraakmakende gemeente. Jos De Man was correspondent van de Haagse Post in België. Jos berichtte over rommelende christen-democraten en occulte clubjes in de Belgische politiek. Hij was een ijkpunt voor progressief Vlaanderen.

Dertig jaar later zie ik zijn zoon op televisie: Filip De Man. Filip is als zijn vader, maar dan in de andere richting. Hij is Kamerlid en de rechtsbuiten van het Vlaams Belang. Filip was tegen de naamsverandering van Blok in Belang. Hij hekelt de idealen die zijn vader ooit omhelsde. Hij vindt dat islamieten geen democraten kunnen zijn. Filip is geboren op 11 november 1955, maar geen man van de wapenstilstand. Hij studeerde aan de VUB en heeft een grondige hekel aan religies op zich. Zowel aan islamieten als aan de puriteinse kwezels van het katholicisme.

Ik weet niet hoe de verjaardagen in de familie De Man worden gevierd, maar gezellig lijkt het me niet. Soms kan men zich afvragen of Filip De Man bezig is met een politieke strijd of een familiestrijd. Is hij in de politiek voor zijn idealen of voor het bestrijden van de idealen van zijn vader? Elke keer als ik Filip De Man zie, krijg ik medelijden met Jos De Man. De vader was uiterst links, de zoon is uiterst rechts. Het lijkt wel politieke vadermoord.

Filip De Man zegt dat islamieten geen democraten kunnen zijn. Ik weet niet of Filip in Vilvoorde weleens internationale kranten leest. Als hij dat doet, kan hij zien dat er momenteel een democratische golf door het Midden-Oosten gaat. Het Amerikaanse beleid, dat zeker niet zonder fouten is, heeft desalniettemin tot gevolg dat moslims vrijheid opeisen. In Irak ging 60 procent van de bevolking naar de stembus, en dat zonder stemplicht. Het werkte aanstekelijk. Een grote groep moslims en christenen in Libanon kreeg het voor elkaar dat de Syrische troepen vertrekken. Ze willen ook democratie. In Egypte maken kandidaten zich op voor de presidentsverkiezingen. En zelfs de Palestijnen hebben eerlijke en vrije verkiezingen gehad na de jarenlange eenmansshow van Yasser Arafat. Maar wat zegt Filip: islamieten zijn geen democraten!

De belangrijkste uitdaging voor Europa is ervoor te zorgen dat de islam die zich hier vestigt een ‘euro-islam’ wordt. Dat is een versie van de islam die universele waarden zoals de scheiding van Kerk en Staat, de positie van de vrouw en de vrijheid van meningsuiting laat prevaleren. Europa moet de islam als het ware ‘europeaniseren’. Conservatieve moslims in Saudi-Arabië en de golfstaten zijn daar niet voor. Ze vrezen verwatering van de orthodoxe islam en financieren de bouw van moskeeën in Europa en religieuze verenigingen om die ‘europeanisering’ te voorkomen. De kern van de europeanisering is het primaat van de democratie want de meeste moslims willen vrijheid. Europeaniseren wij de islam of islamiseren conservatieve moslims Europa? Volgens mij is ‘euro-islam’ mogelijk. Volgens Filip De Man niet omdat moslims per definitie geen democraten zijn.

Het optreden van De Man laat zien dat het Vlaams Belang met hem een blok aan het been heeft. Het cordon sanitaire geeft het Belang een sociale en politieke cohesie door de druk van buitenaf. Maar met een scherp mes snijdt men gemakkelijk langs de politieke naden. De top van het Belang wil naar centrumrechts, maar De Man wil uiterst rechts blijven. Alexandra Colen verdedigt de conservatieve waarden, maar de top vindt haar te puriteins. Zij wordt niet toegelaten tot het partijbestuur dat door de top wordt gecoöpteerd. De één strijdt tegen te veel bloot, de ander zet bloot op zijn website. Het Belang is nu dermate groot (zo niet de grootste) dat een ‘cohesieprobleem’ onvermijdelijk wordt. Dat ‘cohesieprobleem’ wordt acuut zodra het Belang in 2006 zou meeregeren in enkele grote steden.

De Man weet dat het Belang kwetsbaar wordt op zijn traditionele nationalistische vleugel naarmate de partij de burgerlijke vleugels van CD&V en VLD opvrijt. Hij wroet in deze spagaat met het diabolische plezier van de provocateur. De partijtop moet hem gedogen, want een afsplitsing zou dodelijk zijn. Als er geen kiesdrempel zou zijn, zou De Man zo een ‘Hersticht Vlaams Blok’ kunnen oprichten.

Voor De Man is politiek de voortzetting van familiestrijd met andere middelen. Zijn vader is gewroken. Filip De Man heeft vier kinderen. Misschien wordt een van hen ooit parlementslid voor de groenen of socialisten, trouwt met een moslim en pleit voor de multiculturele samenleving. Dan zal vader Filip boos zijn en grootvader Jos blij. En dan is de familiecirkel weer rond.

Derk Jan Eppink