Rechters leggen steeds vaker een alcoholslot op. Volgens een schatting van Vias institute zouden er tegen eind 2019 ongeveer 500 bestuurders met zo’n slot rondrijden in België. Wij vonden twee mensen die erover wilden getuigen. Anoniem, want het taboe is groot. ‘Het is pijnlijk als je op een parking wilt vertrekken en een andere bestuurder lang moet wachten, omdat jij eerst nog moet blazen.’
Sinds 1 juli 2018 wordt het alcoholslot veel vaker opgelegd door rechters, vertelt Stef Willems van Vias institute. ‘Bestuurders die binnen de drie jaar twee keer betrapt worden met minstens 1,2 promille in het bloed, krijgen het zonder uitzondering. Bestuurders die worden betrapt met 1,8 promille krijgen het in principe ook, maar bij een goede motivering kan de rechter daar nog van afzien. Uiteraard kunnen rechters het ook nog opleggen in andere omstandigheden.’ Dat ex-Vlaams Parlementsvoorzitter Kris Van Dijck (N-VA) begin september géén alcoholslot kreeg, ook al had hij een ongeval veroorzaakt terwijl hij 1,42 promille alcohol in het bloed had, wekte bij veel mensen, onder wie onze getuigen, wrevel.
Ook Willems ziet veel frustratie bij bestuurders die wel een alcoholslot krijgen. ‘Zij volgen verplicht een begeleidingsprogramma bij Vias. Dat is belangrijk om de aanvankelijke weerstand weg te nemen. Als we uitleggen waarom dat slot er is en wat de voordelen zijn – je kunt blijven werken en hebt tenminste de zekerheid dat je nooit meer dronken zult rijden – komt er meestal wel begrip.’
Op de hoge kostprijs is er wel kritiek. Wie één jaar met een alcoholslot moet rijden, betaalt ruim 4000 euro. ‘Dat is aanzienlijk, maar je moet je ook de mogelijke gevolgen van géén alcoholslot in aanmerking nemen’, vindt Willems. ‘Wat is een mensenleven waard? Bovendien kun je met zo’n slot nog gaan werken, dus heb je wel inkomsten. En door een nieuw pakket Europese maatregelen zal elke nieuwe auto vanaf 2022 een soort universele stekker hebben waardoor het alcoholslot veel gemakkelijker en wellicht goedkoper geïnstalleerd kan worden.’
COLETTE (62)
‘Ik ben altijd een sociale drinker geweest, maar ik kende mijn grens. Tot ik in 2012 een gastric bypass kreeg (een maagverkleining waarbij het spijsverteringskanaal wordt omgeleid, nvdr). Ineens kon ik na twee glazen niet meer stoppen. De alcoholiste was geboren. In enkele jaren tijd heb ik drie ongevallen gehad. Twee daarvan op het traject van mijn stamcafé naar huis, amper vijf kilometer. Op dat moment besefte ik dat ik hulp nodig had. Ik ben naar de zelfhulpgroep AA gestapt: dat was mijn redding. En toen ik me voor de derde keer voor de rechtbank moest verantwoorden, heb ik zelf een alcoholslot voorgesteld, tot verbazing van het hof.’
‘In het begin was het wennen. Iedereen denkt dat je één keer moet blazen, bij vertrek. Dan zou je kunnen “valsspelen” en iemand anders laten blazen. Maar in werkelijkheid moet je ook tijdens je rit nog verschillende keren blazen, op onverwachte momenten. Ik ga geregeld naar zee en dan gebeurt het toch vijf à zes keer. Dat blazen zelf vergt trouwens wel wat oefening: het is vrij intens, en je moet nadien ook de lucht weer naar binnen zuigen. Als je op de parking van de supermarkt staat en snel naar huis wilt, is het soms vloeken als het niet meteen lukt. Maar intussen ben ik het wel gewend. Meer nog: als mijn straf na twee jaar stopt, blijft het alcoholslot in mijn auto. Er zal nooit meer dronken mee gereden worden.’
‘Financieel is het een zware dobber, maar met een afbetalingsplan lukt het wel. Ik zie het als een noodzakelijke investering. Bij een ongeval zijn er ook veel kosten, om van eventuele slachtoffers nog te zwijgen. Ik wil zeker niet vervallen in misplaatst zelfbeklag. Wat mij betreft zou elke auto een alcoholslot mogen hebben. Mensen betalen zo veel voor nutteloze opties, maar zo’n slot wordt niet eens aangeboden. Het zou zo’n krachtig antwoord zijn op iedereen die al iemand heeft verloren door een dronken bestuurder. Vroeger droegen we geen gordels, nu is dat een gewoonte. Waarom dan niet even blazen voor je vertrekt? Dat voelt heel veilig.’
HELENA (34)
‘In 2017 moest ik voor de rechtbank verschijnen omdat ik voor de vierde keer betrapt was op dronken rijden. Mijn advocaat belde me de dag voor de zitting met het idee om te pleiten voor een alcoholslot. Hij dacht dat het maar voor één jaar zou zijn, dat de kostprijs zou meevallen en dat ik dan geen rijverbod zou krijgen. Een foute inschatting: ik kreeg een rijverbod van drie maanden, drie jaar alcoholslot, een boete én alle herstelexamens. Nu ben ik wel blij met dat alcoholslot. Ik ben geen gevaar meer op de weg en hoef nooit meer bang te zijn voor nieuwe feiten.’
‘In het begin dronk ik soms nog een beetje. Zo kwam ik één keer zelfs ’s ochtends in de problemen. Ik had het de avond tevoren te bont gemaakt en had nog een te hoog promillage. Ik heb toen mijn werkgever moeten bellen om te zeggen dat mijn auto niet wilde starten – wat niet eens gelogen was. Maar vijf maanden geleden heb ik de klik gemaakt: sindsdien drink ik geen druppel meer.’
‘Mijn naaste omgeving weet het en steunt me. Maar het is best pijnlijk als je ergens op een parking wilt vertrekken en een andere bestuurder lang moet wachten, omdat jij eerst nog moet blazen. Het blijft een taboe. Daarnaast zijn er heel wat praktische nadelen. Toen mijn auto stuk ging, moest ik snel-snel een tweedehandsauto kopen omdat ik met geen enkele andere auto mag rijden. En het kostte ook best veel om het alcoholslot te laten verplaatsen. Ook het verplichte, dure begeleidingsprogramma is teleurstellend: ik word amper opgevolgd. Gelukkig ga ik op eigen initiatief naar een psycholoog, maar voor veel anderen zal dat toch een gemis zijn.’
‘De financiële druk blijft het grootste pijnpunt. Veel mensen kunnen zo’n slot niet betalen en kiezen dus voor een rijverbod. Maar houden ze zich daar ook aan? De enige manier om al die dodelijke ongelukken te vermijden, is het alcoholslot verplichten in élke auto.’
Colette en Helena zijn schuilnamen.
