Zonder de steun van voormalig coalitiepartner MR gaat het FDF dit jaar een moeilijke verkiezingscampagne tegemoet. Maar voorzitter Olivier Maingain heeft er vertrouwen in, want het communautaire thema – zijn handelsmerk – is nog altijd springlevend. ‘We moeten elke vorm van institutionele chantage onmogelijk maken. Dat kan alleen door een partij zoals de N-VA na de verkiezingen buitenspel te zetten.’
Als er één politiek slachtoffer moet worden aangeduid van de zesde staatshervorming, dan misschien toch het FDF van Olivier Maingain. De radicaal francofone partij, die ijvert voor de rechten van de Brusselaars en de Franstaligen in de Vlaamse Rand, moet voortaan zien te overleven met een voor alle verkiezingen gesplitste kieskring Brussel-Halle-Vilvoorde. Sinds de breuk met kartelpartner MR – een gevolg van het door het FDF niet gesmaakte akkoord over de splitsing van B-H-V – is het FDF bovendien financieel drooggelegd. Tot overmaat van ramp maakte Damien Thiéry, waarnemend burgemeester van Linkebeek en een van de drie resterende federale FDF-volksvertegenwoordigers, in de kerstvakantie onverwacht zijn overstap naar de MR bekend. Het communautaire extremisme van voorzitter Maingain zou het FDF in een doodlopend straatje hebben gemanoeuvreerd.
‘Welnee’, zegt de charmante maar immer strijdbare partijvoorzitter, gezeten in de grote vergaderzaal van zijn gemeentehuis in Sint-Lambrechts-Woluwe. ‘Het FDF heeft in het verleden verscheidene communautaire compromissen gesloten. Bovendien liep Damien Thiéry als mandataris uit de Vlaamse Rand voorop in het verzet tegen de splitsing van B-H-V. Lees zijn verklaringen uit die tijd er maar op na. Hij ging heftiger tekeer dan ikzelf. Uitgerekend Thiéry vond dat we met de MR moesten breken. De partij is hem daarin gevolgd.’
Een van de lichtpuntjes voor het FDF is de persoonlijke populariteit van zijn voorzitter. Bij de vorige federale verkiezingen liet Olivier Maingain in Brussel-Hallle-Vilvoorde concurrenten als Laurette Onkelinx (PS) en Joëlle Milquet (CDH) ver achter zich. En bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen behaalde Maingain in zijn Sint-Lambrechts-Woluwe vlot een absolute meerderheid.
En dan zijn er nog de gunstige peilingen in Brussel. Het FDF schommelt rond de 12 procent, en zou zo de op twee na grootste Franstalige partij in Brussel worden, na de PS en de MR, maar vóór het CDH en Ecolo. ‘We trekken nogal wat mensen aan die vroeger voor de MR stemden’, zegt Maingain. ‘De uitgesproken sympathie voor de N-VA van MR-kopstukken als Didier Reynders, Alain Destexhe of Jean-Luc Crucke stuit de traditionele liberale basis in Brussel tegen de borst.’
De splitsing van B-H-V zal het FDF in de Kamer wel een zetel kosten.
Olivier Maingain: Precies, en dat verklaart waarom Damien Thiéry naar de MR is gaan lonken. Hij zou dat beter eerlijk toegeven.
Denkt u dat andere FDF’ers zijn voorbeeld zullen volgen?
Maingain: Tot dusver heb ik geen aanwijzingen in die zin. Maar Damien Thiéry heeft zijn overstap naar de MR, waarover maanden is onderhandeld, tot de laatste minuut verborgen weten te houden. Wat laat zien dat in de politiek jammer genoeg alles mogelijk is. Ik heb het nieuws via Belga vernomen – een van de hatelijkste momenten uit mijn politieke carrière.
Volgens uw oude strijdmakker ziet u alle Vlamingen in de grond als fascisten. Is dat zo?
Maingain: Kom nou. Dat zijn groteske uitspraken van een man die niet goed weet hoe hij zijn overstap publiekelijk moet rechtvaardigen. Ik heb nota bene zelf Vlaamse wortels. In mijn gemeente ben ik een voorbeeld van tolerantie, tegenover alle bevolkingsgroepen, maar tegenover de Vlamingen nog het meest. Respect opbrengen voor de rechten van minderheden is juist mijn politieke kompas. Als Vlamingen die in Wallonië wonen morgen eigen culturele verenigingen of administratieve documenten in het Nederlands vragen, ben ik de eerste om ze te steunen.
Nog volgens Thiéry is uw compromisloze houding koren op de molen van de N-VA.
Maingain: Alsof ikzelf of mijn partij ook maar enige invloed zouden hebben op de publieke opinie in Vlaanderen of op de score van de N-VA. Wat een onzin. Maar ik ben een federalist, geen confederalist of separatist, en daardoor de antipode van Bart De Wever.
Ik sta ideologisch lijnrecht tegenover de N-VA, net zoals tegenover alle andere nationalisten in Europa. Ik bestrijd Vlaams-nationalisten dus niet omdat het Vlamingen zijn, wel omdat het nationalisme diametraal tegengesteld is aan mijn Europese, federale overtuigingen. Nationalisten houden er namelijk niet van dat Europa zich met hun interne aangelegenheden komt mengen.
De N-VA bepleit nu een vorm van confederalisme en geen separatisme meer. Een stap vooruit?
Maingain: Allerminst. Het confederalisme is gewoon het voorvertrek van het separatisme. Het is een manier om de lusten van het separatisme te verwerven zonder de lasten te hoeven dragen. De N-VA wil een Belgische façade voor de internationale gemeenschap en de Europese instellingen en om enige invloed in Brussel te behouden. Maar voor het overige wordt België helemaal uitgekleed.
Maar waar bent u eigenlijk bang voor? Geen enkele Franstalige partij zal toch over dat confederalisme willen onderhandelen met de N-VA?
Maingain: Bij de Waalse PS zitten overtuigde regionalisten die niet zullen weigeren om over nieuwe stappen richting confederalisme te praten. Ook bij de MR zijn er nogal wat die dat willen overwegen. Ik ben er dus lang niet zeker van dat de Franstaligen de N-VA na de verkiezingen het hoofd zullen bieden. In ruil voor de tijdelijke illusie van de macht zijn Franstalige politici best bereid om zware toegevingen te doen en de belangen van de Brusselaars en de Walen te verkwanselen. Want dat de N-VA de solidariteit in dit land wil opblazen, staat buiten kijf. Maar de MR heeft wel oren naar dit soort keihard, ultraliberaal economisch programma. Dat is ook een van de redenen waarom wij met de MR gebroken hebben. Het conflict was niet louter institutioneel.
Uw partij zit sinds de breuk met de MR wel op zwart zaad.
Maingain: Dat klopt, we krijgen geen publieke financiering meer, dus we houden het bijzonder sober.
Hoe gaat u uw verkiezingscampagne financieren?
Maingain: We beschikken over een kleine financiële reserve, al is dat niets in vergelijking met de miljoenen die andere politieke partijen in kas hebben. Verder doen we een beroep op giften. Nogal wat partijleden storten kleine bijdragen en op die manier hopen we het nodige geld te verzamelen, al komen we waarschijnlijk niet eens aan één miljoen euro voor de hele verkiezingscampagne. Maar het FDF is een partij die altijd op kleine voet heeft moeten leven. Desondanks hebben we vaak mooie verkiezingsresultaten geboekt.
Het worden uw eerste federale verkiezingen met een volledig gesplitste kieskring B-H-V. U kunt met andere woorden geen stemmen meer gaan ronselen in de Vlaamse Rand rond Brussel.
Maingain: In de zes faciliteitengemeenten nog wel, hoor. Bovendien: bij de federale verkiezingen van 2010 behaalde ik in Brussel-Halle-Vilvoorde bijna 63.000 stemmen, waarvan meer dan 52.000 binnen de grenzen van het Brussels Gewest. De overige 10.000 kwamen uit Vlaams-Brabant. Wie denkt dat het FDF alleen stemmen behaalt in de Rand, vergist zich.
In Brussel krijgt u concurrentie van uw voormalige bondgenoot Didier Reynders, die de ambitie heeft Brussels minister-president te worden.
Maingain: Als Didier Reynders zo graag Brussels minister-president wil worden, waarom laat hij zich dan niet verkiezen op een lijst voor het Brussels Parlement? Reynders trekt in Brussel de lijst voor de Kamer. Dat getuigt van weinig respect voor de instellingen.
Weet u, Reynders en de anderen voeren hanengevechten namens hun respectieve partijen, maar ik zie hun plannen voor Brussel niet. Het FDF kent Brussel door en door en weet wat er moet gebeuren. De echte vraag is niet of de PS dan wel de MR na de verkiezingen de eerste viool mag spelen, wel waar ze met Brussel naartoe willen. Maar de kiezers moeten beseffen dat Brussel straks met ernstige financiële problemen wordt geconfronteerd. De zesde staatshervorming zal Brussel nog verarmen.
Hoezo? Brussel krijgt dankzij de zesde staatshervorming toch net nieuwe inkomsten?
Maingain: Dat is een misvatting. De overdracht van bevoegdheden zal Brussel uiteindelijk meer kosten dan dat de zogenaamde herfinanciering Brussel oplevert. Die hele staatshervorming is in feite een verdoken bezuinigingsprogramma, en iedereen zal dat in zijn portemonnee voelen. Neem de kinderbijslag. Brussel kent een pijlsnelle demografische groei, er wordt veel meer verhoogde kinderbijslag uitgekeerd dan in de andere gewesten, en meer jongeren doen er na hun achttiende hogere studies.
En dus is de huidige kinderbijslag in Brussel niet houdbaar?
Maingain: Zo is het. Na de verkiezingen komt er een loodzware discussie over de hoogte van de kinderbijslag. De partijen die over de staatshervorming hebben onderhandeld, hebben altijd beweerd dat er aan de kinderbijslag niet zou worden geraakt. Maar we zullen niet anders kunnen dan de kinderbijslag te hervormen, lees: verminderen. Ik zeg dat liever eerlijk vóór de verkiezingen. Maar ik zeg er ook bij dat het niet onze schuld is, wel van degenen die de zesde staatshervorming hebben bedacht.
Ook in het stelsel van de dienstencheques zullen we in Brussel niet dezelfde voordelen kunnen behouden, gewoonweg omdat Brussel daar het geld niet voor heeft. De bewering dat de zesde staatshervorming de belangen van de burgers dient, is de grootste politieke leugen van deze regeerperiode.
De N-VA zou na de verkiezingen in Brussel de grootste Vlaamse partij kunnen worden. Maar volgens u moet de N-VA in een cordon sanitaire. Er mag onder geen beding mee worden samengewerkt.
Maingain: Dat lijkt me logisch. Het confederalisme van de N-VA is de ontkenning van het bestaan van het Brussels Gewest. Wie Brussel zijn bestaansrecht ontzegt, kan toch geen aanspraak maken op het bestuur ervan? De andere Vlaamse partijen in het Brussels Parlement zullen na de verkiezingen dus blijk moeten geven van veel wijsheid. We moeten namelijk elke vorm van institutionele chantage onmogelijk maken. Dat kan alleen door een partij zoals de N-VA na de verkiezingen buitenspel te zetten.
Wat dacht u eigenlijk toen u de plannen van de N-VA voor Brussel hoorde?
Maingain: Dat die N-VA’ers werkelijk niets van Brussel afweten. Geen enkele Brusselaar wil dat er tussen Brusselaars wordt gediscrimineerd op basis van taal. Geen enkele Brusselaar wil de invoering van een subnationaliteit. Stel je voor dat de N-VA verschillende sociale stelsels zou invoeren in Antwerpen, maar dan op grond van de afkomst of de huidskleur van de Antwerpenaren. Hoe absurd zou dat zijn?
Denkt u dat het communautaire thema nog een prominente rol zal spelen in de verkiezingscampagne?
Maingain: Uiteraard. We kunnen toch niet negeren wat er in het noorden van het land gebeurt? Wanneer ik Stefaan De Clerck in uw blad hoor pleiten voor het herstel van het kartel en zelfs een fusie van CD&V en N-VA, omdat het Vlaams-nationalisme nu eenmaal tot het DNA van de CD&V behoort, dan denk ik bij mezelf dat we daar toch nog lang niet klaar mee zijn. (lacht) De middelpuntvliedende krachten blijven onverminderd hun werk doen. Nu weer dat positief confederalisme van de CD&V. Men moet mij eens uitleggen wat het precies inhoudt, maar de richting ervan lijkt me duidelijk.
Het valt voor een partij als het FDF maar te hopen dat het communautaire een thema wordt, niet?
Maingain: Helemaal niet, wij hebben ook degelijke voorstellen voor de economie. Maar wij willen de kiezer niet misleiden door de indruk te wekken dat het institutionele er niet meer toe doet. Iedereen weet dat dit een steeds terugkerend debat is.
Een belangrijk politiek feit in 2014 wordt ook dat we sneller regionale regeringen zullen hebben dan een federale regering. Voor sommige partijen is het regionale niveau nu eenmaal belangrijker. Als de CD&V en de N-VA in Vlaanderen samen een meerderheid behalen, is de Vlaamse regering in één nacht beklonken. De vorming van die federale regering dreigt vervolgens een slopende onderhandeling te worden tussen verschillend samengestelde gewestregeringen, veeleer dan het resultaat van een echt federaal onderhandelingsproces. En dan begint het institutionele zwaartepunt zich pas echt te verplaatsen – het begin van het confederalisme.
Is er de laatste tijd dan geen opflakkering van een soort belgitude, rondom de Rode Duivels bijvoorbeeld?
Maingain: Aan de oppervlakte misschien een beetje en dat doet me plezier. Maar dat verandert uiteindelijk geen sikkepit aan de fundamentele stromingen in dit land. Als er echt sprake was van toenemende belgitude, waarom moest die zesde staatshervorming er dan zo nodig komen? Dan hadden we alleen maar hoeven te wachten op de goede resultaten van het Belgische elftal, niet?
U blijft uw reputatie van communautaire onruststoker gestand doen. Nu weer heeft uw gemeente geld vrijgemaakt voor een website die Franstaligen in de Vlaamse Rand, wier ‘fundamentele rechten door de Vlaamse overheid met voeten worden getreden’, wegwijs moet maken in de Vlaamse administratie.
Maingain: Et alors? Als een zuiver informatieve website al niet meer mag!
De middelen die u daarvoor gebruikt zijn afkomstig uit het budget van de Vlaamse schepen van Sint-Lambrechts-Woluwe.
Maingain: Brusselse gemeenten die een Nederlandstalige schepen in hun college opnemen, krijgen een extra dotatie. Maar nergens staat geschreven dat dit geld aan de Vlaamse gemeenschap moet worden toegewezen! De Vlamingen komen in mijn gemeente trouwens niets tekort. De activiteiten van de Vlaamse gemeenschap worden royaal gesubsidieerd: het cultureel centrum, de bibliotheek, de Nederlandstalige scholen. Dus leg mij eens uit waarom wij de inwoners van onze buurgemeente Zaventem, met een vergelijkbaar samengestelde bevolking als Sint-Lambrechts-Woluwe, niet zouden mogen helpen? Het gaat gewoon om vertalingen van administratieve documenten die wij hebben verzameld. Die vertalingen gebeuren door onlinevertaaldiensten – gemakkelijk, snel en goedkoop – in op z’n minst 40 talen, dus niet alleen in het Frans. En dat veroorzaakt een schandaal? Mon dieu, wat een schande. Wat een aanslag op de territoriale integriteit van Vlaanderen.
En toch. U gaat steeds weer op zoek naar nieuwe communautaire conflictstof, want dat is uw handelsfonds, niet?
Maingain: Helemaal niet. Ik probeer de Vlamingen gewoon duidelijk te maken dat ze dringend eens de Europese realiteit moeten aanvaarden. Europa betekent: grenzen die weg- vallen, talen die vrij circuleren, en het einde van achterhaalde opvattingen in verband met taal en territorialiteit. Voilà.
Maar de splitsing van B-H-V is juist een bevestiging van het territorialiteitsbeginsel. Voert het FDF geen achterhoedegevechten?
Maingain: Al dertig jaar lang zegt men mij dat het FDF zal verdwijnen. En elke keer winnen we kiezers.
U hebt een zoon, Fabian, die politiek actief is. Zal die ooit in de voetsporen van zijn vader treden?
Maingain: Dat denk ik niet. Hij zit weliswaar in de Brusselse gemeenteraad, maar hij staat niet te springen voor een baan als partijvoorzitter. Ik zou het hem in elk geval met klem afraden.
Waarom precies?
Maingain: Je privéleven heeft er heel zwaar onder te lijden. Sommige mensen denken dat partijvoorzitter zijn weinig om het lijf heeft. Dat klopt niet. Er komen heel veel verplichtingen bij kijken, je moet afdelingen bezoeken, het moreel van de troepen hoog houden. Ik doe dat bovendien allemaal onbezoldigd. In sommige partijen worden voorzitters betaald zoals een minister, maar bij het FDF zijn partijvoorzitters altijd vrijwilligers. Ik haal geen enkel materieel voordeel uit mijn functie. Ik neem mijn eigen auto als ik onze afdelingen in Wallonië ga bezoeken, en als ik een rondje geef, doe ik dat met mijn eigen geld.
DOOR HAN RENARD, FOTO’S FRANKY VERDICKT
‘Die hele staatshervorming is een verdoken bezuinigingsprogramma en iedereen zal dat in zijn portemonnee voelen.’
