Ook in het zeer katholieke Ierland is abortus nu niet meer in alle gevallen strafbaar. De nieuwe wet verdeelt de Ierse politiek en samenleving.

‘Pro life? That’s a lie. You don’t care and let them die.’

De eindeloos herhaalde litanie van enkele tientallen oerkatholieke demonstranten galmde over het plein voor Leinster House, waar de twee kamers van het Ierse parlement vergaderden. Binnen begonnen de parlementsleden op 10 juli aan hun marathonzitting over de allereerste wijziging van de abortuswet in Ierland. Buiten dreunde de lijkbiddersstem van een priester op de achtergrond eentonig de rozenkrans af. In een zijstraat betoogden voorstanders van een vrijere wet op zwangerschapsafbreking. Bij het tumult voor het hek van het gebouw haalde Aengus Ó Snodaigh van de republikeinse partij Sinn Féin de schouders op. ‘Dit is een achterhoedegevecht. De dagen van de onfeilbare kerk zijn geteld.’ Bij het tellen van de stemmen blijkt achteraf ook dat de teerlingen allang waren geworpen.

Riskant moment

Toch was er ook grote zorg. Eerste minister (taoiseach) Enda Kenny koos een riskant moment voor de stemming. Het Europees voorzitterschap van Ierland was net met succes afgerond en zijn minister voor Europese Zaken en uitgesproken rivale Lucinda Creighton oogstte alom lof voor haar onderhandelingsgave. Maar ze gaf ook te kennen dat ze tegen haar eigen amendement zou stemmen, dat ook zelfmoordneigingen wou aanvaarden als reden voor abortus. Kenny toonde zich onverbiddelijk: de partijtucht volgen of opstappen. Het werd opstappen. Voor het eerst kregen trouwens ook coalitiepartner Labour én oppositiepartij Sinn Féin te maken met dissidentie.

Tegelijk was Ierland ook al ruimschoots over tijd met de aanpassing van zijn middeleeuwse totaalverbod. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens gispte de Ieren voor hun gebrek aan bescherming van moederlevens. De dood in 2012 van Savita Halappanavar, die aan bloedvergiftiging stierf na een geweigerde abortus, was de druppel te veel. Het Hooggerechtshof besliste trouwens al in 1992 dat de wet moest worden aangepast. Zeven regeringen gingen er achteloos aan voorbij. Kenny beet door. ‘Eindelijk rechtszekerheid’, zegt Aengus Ó Snodaigh. ‘Normaal gesproken moet de medische wereld ingrijpen zodra de gezondheid gevaar loopt. Maar die durfde in Ierland niets te doen omdat artsen voor abortus tot levenslang konden krijgen. Nu is er ten minste een wettelijk kader. Dat gaat nog niet ver genoeg – waarom blijft abortus bij verkrachting, incest of misvorming van de foetus nog strafbaar? Maar het hek is van de dam.’

Jaarlijks trekken 1400 Ierse vrouwen in nood naar Engeland. Sinds vorig jaar kunnen ze ook in Belfast terecht, waar een eerste privékliniek voor ‘familieplanning’ is geopend. In de republiek bleven de tegenstanders doof. ‘Ondertussen dekte de kerk wel verkrachting en mishandeling van kinderen toe’, zegt parlementslid Padraig MacLochlainn. Hij raakt daarmee een tere plek. Want terwijl paus Franciscus aan de bisschoppenconferentie in Maynooth op 16 juli nog een steunboodschap stuurde ‘om leven te beschermen van conceptie tot natuurlijke dood’, erkende aartsbisschop Diarmuid Martin ruiterlijk dat kindermisbruik door geestelijken ook in Dublin niet onder de mat geveegd mag worden. Zijn voorgangers deden dat wel.

Lukas De Vos