Het afgelopen jaar ontstond heel wat heibel over de veiligheid van de hormonale behandeling bij overgangsklachten.

Veel vrouwen zitten nog steeds met heel wat vragen. Om een antwoord te krijgen, werd de hulp ingeroepen van twee vooraanstaande leden van de Belgian Menopause Society, prof. Herman Depypere (Universiteit Gent) en dr. Bruno Pornel (Brussel). Vertrekpunt was de richtlijn van de International Menopause Society. ‘De IMS-consensus’, aldus Depypere, ‘vloeit voort uit een interpretatie van de literatuur, inclusief de meest recente studies. Vaak is er de laatste jaren onverantwoord paniek gezaaid. Die consensustekst brengt weer logica in het gebruik van hormonen tijdens de menopauze.’

Risico op osteoporose

Tijdens haar vruchtbare periode wordt een vrouw door haar eigen hormoonproductie beschermd tegen osteoporose (botverlies), hart- en vaatziekten. Rond de menopauze, tussen 48 en 50 jaar, neemt de eigen hormoonproductie in de eierstokken af en vermindert ook de bescherming. Bovendien krijgen veel vrouwen last van slapeloosheid, opvliegendheid, urinaire problemen, vaginale droogheid, moeilijke en pijnlijke betrekkingen. Het verlies aan eigen hormonen compenseren door toediening van hormonale preparaten, is een oplossing die volgens belangrijke en uitgebreide studies niet enkel de lastige symptomen kan wegwerken, maar ook de natuurlijke bescherming tegen bepaalde aandoeningen kan verlengen. Aan vrouwen die rond en/of kort na hun menopauze met klachten bij hun gynaecoloog komen, zal dan ook een hormonale behandeling worden voorgesteld. Daarvoor dienen zij echter wel op alle mogelijke vragen een duidelijk antwoord te krijgen van hun arts.

Veiligheid

Prof. Depypere: ‘De overgangsklachten doen zich voor bij zestig tot zeventig procent van de vrouwen die de menopauze bereiken, en twintig procent ondervindt langer dan vijf jaar last. Vooral voor die mensen groeien de problemen uit tot een sociale handicap. Er bestaan voldoende bewijzen dat een hormonenbehandeling de beste oplossing is om de klachten te verhelpen. Intussen hebben we een duidelijke kijk op de voor- en nadelen van de behandeling, die we aan de vrouwen moeten meedelen.’

De bescherming tegen osteoporose en de vermindering van het aantal botbreuken vormen niet te miskennen voordelen. Osteoporose treft immers veel menopauzale vrouwen.

Of de bescherming tegen hart- en vaatziekten en dementie even groot is, lijkt minder duidelijk. De consensus stelt dat er geen evidentie bestaat over het gunstige effect van de hormonen, als de behandeling bij hartlijders of dementerende patiënten op latere leeftijd wordt gestart. ‘Een behandeling onmiddellijk na het begin van de menopauze beschermt volgens sommige studies tegen hart- en vaatziekten en een aftakeling van de hersenfunctie’, aldus Depypere. Meer dan tien jaar wachten heeft geen zin.

De meest gesignaleerde, maar eerder zeldzame, bijwerking is het ontstaan van klonters in de aders, die kunnen loskomen en een embolie kunnen veroorzaken. Het risico daarop is het grootst bij het begin van de behandeling. De inname van lage doses, of een toediening via de huid met kleefpleisters of gel is veiliger; daardoor wordt de toch al weinig voorkomende bijwerking tot een verwaarloosbaar niveau herleid.

Door het innemen van een hoge dosis hormonen voor een periode langer dan vijf jaar, neemt de kans op borstkanker in zeer beperkt mate toe. Die toename is vergelijkbaar met de stijging veroorzaakt door overgewicht, het verbruik van meer dan twee glazen alcohol per dag, het laattijdig zwanger of nooit zwanger worden en weinig lichaamsbeweging. Prof. Depypere: ‘We weten dat lage doses hormonen of bepaalde toedieningsschema’s geen verhoogd risico veroorzaken. Wellicht kunnen we in de nabije toekomst door combinaties van lage doses met een stof uit een andere klasse, een volledig neutraal of zelfs borstkanker verminderend resultaat bereiken. De vrouw zit een derde van haar leven in de menopauze. Gezond ouder worden en het behouden van de autonomie zijn dus belangrijk. In die filosofie past meer lichaamsbeweging, stoppen met roken, evenwichtige voeding en een hormonale ondersteuning bij tekenen van hormoontekort’.

Eind 2003 oordeelde het Europese geneesmiddelenagentschap evenwel dat het toedienen van hormonale preparaten niet meer aanbevolen moest worden als eerstelijnsbehandeling in de preventie van osteoporose en vroeg dat de bijsluiter in die zin aangepast zou worden. De International Menopause Society, een internationale wetenschappelijke organisatie, noemt de beslissing onterecht en zelfs gevaarlijk voor de gezondheid van vrouwen in de menopauze. Op 15 oktober publiceerde de International Menopause Society haar zienswijze en aanbevelingen voor het medisch korps (in het Engels) op haar website (www.imsociety.org). n

Dr. P. Schrooten

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content