Slavische Macedoniërs riepen de NAVO uit tot vijand, want vriend van de Albanese guerrilla. Burgeroorlog grijnst het land aan en het Westen weifelt.

Ljubco Georgievski kneedde twee weken geleden een bom. De premier van Macedonië beschuldigde de Amerikaanse en Europese gezanten ervan de etnisch Albanese guerrilla (UCK) in zijn land een behulpzame hand te bieden. Hun voorstel was onaanvaardbaar. Het Albanees als tweede officiële taal invoeren waar meer dan twintig procent Albanezen wonen? De lokale politie in die gebieden aan het gezag van Binnenlandse Zaken onttrekken? Het zou tot het uiteenvallen van Macedonië leiden.

Premier Georgievski duwde het Westen in het vijandelijke kamp en ontketende daarmee antiwesterse en anti-Albanese rellen. In de hoofdstad Skopje viel de menigte onder meer de Britse, Duitse en Amerikaanse ambassades aan. Het UCK had de strijd voor het eerst verlegd van de bergen naar een stadscentrum, naar Tetovo, de informele hoofdstad van de etnisch Albanezen. Het regeringsleger kon de terreur niet aan. De gevechten kostten in een paar dagen meer dan tien burgers het leven, duizenden Slavische inwoners ontvluchtten de stad, richting Skopje. Sinds in februari de rebellie bij de grens met Kosovo begon, registreerde het Commissariaat voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties al meer dan zestigduizend Macedonische vluchtelingen in Kosovo en meer dan dertigduizend ontheemden in Macedonië zelf.

Midden vorige week probeerde een batterij westerse onderhandelaars het aan flarden geschoten staakt-het-vuren van 5 juli te redden. De Slavische en Albanese partijen die samen in de regering zitten, zouden weer gaan praten over het terugdraaien van de achterstelling van het Albanese bevolkingsdeel. De rebellen zouden zich een ietsje terugtrekken. Aan de andere kant zwaaide Binnenlandse Zaken met een aanhoudingsbevel tegen dertien kopstukken van het UCK wegens misdrijven tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Terwijl de NAVO met de beschuldigde UCK-leider Ali Ahmeti afspraken maakte. Kortom, een volwassen burgeroorlog is nabij.

VARKENTJE RAAKT NIET GEWASSEN

Waarom laat premier Georgievski dan geen stoom van de ketel? De man is voorzitter van de Slavisch-nationalistische VMRO-DPMNE, de grootste partij van Macedonië. Hij voert al campagne voor de vervroegde parlementsverkiezingen van januari 2002. Toegeven aan de eisen van de Albanezen past dus niet in zijn kraam. Het verwijt de toestand te hebben laten escaleren, wentelt hij af op westerse bemoeiallen, met al hun gedraai. Eerst rekende het Westen erop dat het leger het varkentje wel zou wassen; onderhandelen met de terroristen was uit den boze. Maar het slecht geëquipeerde leger kreeg het UCK niet klein. De rebellen wonnen aanzien onder de Albanese bevolking. En plots, nadat in juni een groep omsingelde UCK’ers in Aracinovo door Amerikaanse soldaten van de KFOR-vredesmacht uit Kosovo werd ontzet én hun wapens mochten behouden, vond het Westen dat wél met hen moest worden onderhandeld.

Onmogelijk trapezewerk voor Georgievski die nog maar 35 is. Gestut door de diaspora, rolde hij als letterenstudent en VMRO-voorzitter het politieke toneel op voor de eerste vrije verkiezingen, eind 1990. Georgievski behaalde met zijn partij bijna eenderde van de stemmen. Als 25-jarige promoveerde hij tot vice van president Kiro Gligorov, de oude ex-communist die Macedonië zonder bloedvergieten van Joegoslavië wist los te maken. Na acht maanden nam Georgievski ontslag als vice-president, om in het parlement met de VMRO oppositie te voeren. In 1992 vroeg Gligorov hem een nieuwe regering te vormen, maar daarin faalde hij. Twee jaar later versloeg de ouwe hem in de presidentsverkiezingen. Nadat Gligorov in 1995 zwaargewond werd bij een bomaanslag op zijn auto, trad hij af. De dijk was gebroken, de nationalistische golfslag overspoelde het land.

De auteur van twee poëziebundels (over zwoele seks en de vlucht van zijn dorp naar Skopje) en korte fictie ( Directe interventie in de anatomische structuur van de geschiedenis), Ljubco Georgievski, werd in 1998 premier. Een jaar later koos Macedonië zijn partijgenoot Boris Trajkovski tot president. Trajkovski was gedurende zijn studententijd in de Verenigde Staten methodistisch priester. Als opperbevelhebber van het leger belijdt hij nu de militaire terughoudendheid waar de NAVO om vraagt. Terwijl Georgievski zich doorzet als havik.

DE MAFFIA IS BAAS

Wie hebben, afgezien van politieke opportunisten, belang bij het uitbreken van een burgeroorlog? Voormalig BBC-correspondent en eminent Balkankenner Misha Glenny schreef onlangs in het Oostenrijkse magazine Profil: ‘De maffia verheugt zich al op een oorlog in Macedonië. Die zal hun bedrijvigheid een nieuwe impuls geven en het wederopbouwprogramma van de Europese Unie in Zuidoost-Europa nog verder achteruitzetten. Een krachtdadige interventie van de NAVO, om de chaos in Macedonië op te ruimen, zou niet alleen een humanitaire operatie zijn. Het gaat ook om de verdediging van elementaire Europese en Amerikaanse belangen.’

Volgens Glenny spannen Servische, Kroatische, Albanese, Bosnische en Macedonische maffiagroepen de nationalistische bewegingen voor hun kar, en intimideren ze zo hun concurrenten. De criminele activiteit belet de internationale gemeenschap in Bosnië en Kosovo sterke structuren op te zetten. Het lukt niet, omdat de maffia daar de eerste viool speelt.

Kosovo is de hoofdbasis van de Albanese UCK-guerrilla. Als het UCK Macedonië in een oorlog stort, moet de NAVO- en KFOR-vredesmacht in Kosovo normaal uit eigenbelang tegen dat UCK optreden. Want dan geraken de logistieke aanvoerlijnen van de veertigduizend man sterke vredesmacht afgesneden, lijnen die van de Griekse haven Thessaloniki over Macedonië naar Kosovo lopen.

In het ergste scenario worden Servië, Bulgarije en Albanië in het conflict meegezogen en krijgt de rest van Europa een vloed vluchtelingen over zich heen. Plus nog meer ‘producten’ van mensenhandelaars en andere maffiosi dan nu al het geval is.

Frans Vuga

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content