Meisjes van twaalf die worden uitgehuwelijkt aan mannen van vijftig: in het islamitische noorden van Nigeria komt het nog veelvuldig voor. De sharia staat kindhuwelijken immers toe, al is dat volgens sommige islamgeleerden het gevolg van een verkeerde Koraninterpretatie. Ondertussen komen vele jonggescheiden bruiden in de prostitutie terecht.

Moslima Zainab Abdullahi (18) huilde tranen met tuiten tijdens haar huwelijksdag, van ’s ochtends tot ’s avonds. Veertien lentes jong was ze en vol afschuw over die ‘lelijke man rond de vijftig’, die oma had uitgezocht. Vrouwelijke bloedverwanten probeerden de bruid tevergeefs te troosten, terwijl grootmoeder onverstoorbaar genoot van de muziek en het eten. De echtgenoot werd een gênante trouwdag bespaard: huwelijksceremonie en -feest zijn voor mannen en vrouwen gescheiden.

Een maand daarvoor stond de bruidegom voor Abdullahi’s huis, in de Noord-Nigeriaanse stad Kano. Met haar moeder, drie broertjes en zusje woont ze nu in hetzelfde stenen kamertje met golfplatendak, aan een binnenplaats. ‘Ik was compleet verrast toen ik hem zag, hij kon mijn vader zijn. Ik weigerde hem te zien’, blikt het meisje terug. Maar haar oma, die zich sinds haar zoon een paar jaar eerder was overleden verantwoordelijk voelde voor haar kleindochter, stuurde haar naar buiten.

‘Hier gehoorzaam je uit respect je grootouders, hoewel ik haar alles nog zeer kwalijk neem’, zegt Abdullahi als ze het kale gangetje voor de binnenplaats inloopt. ‘Kijk, daar stond ik twee uur lang als een dummy, zonder te bewegen. Hij praatte tegen mij vanaf een stoel naast me, ik luisterde niet.’

Volgens Unicef waren er in 2006 wereldwijd meer dan zestig miljoen vrouwen, tussen de 20 en 24 jaar (de onderzoeksleeftijd), getrouwd voor hun achttiende. Kindhuwelijken komen het meest voor in Zuid-Azië (45 procent) en in Afrika ten zuiden van de Sahara (40 procent). Het VN-Kinderfonds stelt dat dergelijke huwelijken ongewoner worden, maar dat de verandering traag gaat. Zo ook in het islamitische noorden van Nigeria, een van de grootste probleemgebieden.

Volgens regeringsstatistieken (Demographic and Health Survey) is in 2006 in Noordwest-Nigeria 79 procent van de vrouwen getrouwd voor hun achttiende en 40 procent voor hun vijftiende. De islamitische wetgeving, de sharia, zou het toestaan, maar volgens sommigen is dat gebaseerd op verkeerde interpretaties.

Voor de trouwerij hielp Abdullahi haar moeder in huis, om zich op een huwelijk en een leven als huisvrouw voor te bereiden. Oma had haar daartoe, zeer tegen haar zin, op tienjarige leeftijd van de Koranschool gehaald. Haar aanstaande echtgenoot was boer en al vijf keer getrouwd en gescheiden. Na de trouwdag verhuisde Abdullahi naar zijn dorp Hausawa. ‘Dat was verschrikkelijk’, zegt het meisje. ‘Er was geen elektriciteit en drinkwater moest ik uit een verre troebele rivier halen.’

Tijdens haar huwelijksnacht weigerde het meisje seks. Na minutenlang aan haar te trekken, gaf hij het op. Dat herhaalde zich geregeld, tot hij haar na drie maanden aangaf bij de dorpsoudsten. Abdullahi: ‘Twee oudere vrouwen en een man schreeuwden dat ik mijn echtgenoot niet mocht weigeren en sloegen me met rieten stokken.’

Ze besloot het toen, net als het huwelijk, maar te ondergaan, ze kon nergens heen vluchten. De eerste keer was pijnlijk. Daarna werd de pijn minder, de walging niet. Totdat ze na ongeveer een jaar liever klappen kreeg dan seks had. Als straf voor de weigering gaf hij haar geen eten meer. Dagenlang at ze bij een goede vriendin in de buurt. Niet lang erna scheidde haar man van haar.

Een zwangerschap is Abdullahi bespaard gebleven. Dan had ze het misschien niet meer kunnen navertellen. Nigeria kent, op India na, de meeste gevallen van moedersterfte bij de bevalling. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie 59.000 in 2005. Deels komt dit door de kindhuwelijken en de jonge leeftijd van de moeders in Noord-Nigeria. Ook is er in het noorden een hoge babysterfte vlak na de geboorte en komen er veel bevallingsgerelateerde complicaties voor.

Grootste zonde

‘Het sociale isolement waarin de jonge bruiden terechtkomen, vormt vaak een groot probleem tijdens de zwangerschappen’, zegt Mairo Bello. Zij is directeur van hulporganisatie AHIP (Adolescent Health and Information Projects) en mede-auteur van The Experience of Married Adolescent Girls in Northern Nigeria, een van de schaarse onderzoeken naar deze problematiek in deze regio uit 2007.

Volgens Bello gaan de jonge bruiden vaak ver van hun ouderlijk huis wonen. Hun vriendinnen zien ze niet meer, omdat ze alleen nog met getrouwde vrouwen mogen omgaan. ‘Regelmatig gaat het om polygame huwelijken, waarbij andere echtgenotes ze uit jaloersheid gaan pesten’, aldus Bello. ‘Deze situatie leidt vaak tot onder meer hoge bloeddruk, die slecht is voor de zwangerschap. Veel meisjes weten zeer weinig over hun gezondheidssituatie, sommigen snappen pas heel laat dat ze in verwachting zijn.’

Uit het onderzoek blijkt ook dat rond de tien procent van de jonge bruiden tenminste een keer gescheiden is. In tegenstelling tot in de Arabische moslimlanden kunnen deze exen makkelijk opnieuw trouwen. Zo liep Abdullahi na een aantal maanden een andere man tegen het lijf. ‘Het was liefde op het eerste gezicht’, aldus het meisje. ‘Hij was ook gescheiden, ongeveer 45 jaar, knap en vriendelijk. Hij had een eigen levensmiddelenhandel. Na een kort praatje vroeg hij mij ten huwelijk en ik stemde verheugd in.’

Ze trok bij hem in, in een groot huis vlakbij haar moeder. Hij woonde daar met zijn verschillende kinderen en jonge kleinkinderen. Abdullahi maakte het huis schoon en kookte voor iedereen. Aan haar geluk kwam een einde, toen een van zijn dochters na een half jaar beweerde dat ze vergif in het eten had gestopt. Haar man scheidde vrijwel direct van haar. Tegenwoordig volgt Abdullahi een naaicursus en heeft ze even genoeg van mannen.

Nu is ze achttien. Hoe staat ze ertegenover dat je pas zou mogen trouwen op die leeftijd? ‘Dat zou perfect zijn, dan kun je jezelf eerst ontwikkelen en een betere keuze maken.’ In Nigeria is de wettelijke huwelijksleeftijd achttien, met uitzondering van de noordelijke gebieden waar al sinds vele generaties de sharia geldt. Op termijn wil het land dat rechttrekken, omdat begin 2000 de CEDAW ( Convention on the Elimination of All forms of Discrimination Against Women) geratificeerd is, waardoor de huwelijksleeftijd overal naar de internationale standaard zou moeten. Pogingen dat in de shariagebieden te implementeren, stuitten tot nu toe echter op verzet van de islamgeleerden.

‘Sociaal gezien is het een van de grootste zondes om kinderen buiten het huwelijk te krijgen’, zegt islamgeleerde en schrijver Lawal Adamu Gininyu (41). ‘Om dit te voorkomen, worden meisjes weggegeven zodra ze ongesteld zijn geworden. Dat gebeurt vooral in dorpen, waar mensen arm zijn en hun kinderen niet naar school kunnen sturen, omdat het te ver is. Zelfs nu het basisonderwijs sinds een paar jaar gratis is.’ In de steden is er volgens hem meer geld om meisjes naar school te sturen en wordt dat ook aangemoedigd, zodat het aantal kindhuwelijken daalt.

Volgens Gininyu mogen kindhuwelijken onder de sharia plaatsvinden, omdat de Koran het toestaat. ‘De profeet Mohammed trouwde de zesjarige Aïsja, die bij hem introk op haar negende. Op welke leeftijd zij geslachtsgemeenschap met hem had, is onduidelijk. Daarnaast gaf de profeet zijn eigen dochter Fatima op haar dertiende weg.’ Gininyu stelt dat het consumeren van het huwelijk niet is toegestaan tot het meisje er mentaal en psychisch klaar voor is.

‘De vraag wanneer zij geslachtsrijp is, staat nogal open voor discussie’, werpt Bello tegen. De praktiserende moslima is zelf een groot voorstander van trouwen vanaf achttien, wat volgens haar ook door de sharia wordt ondersteund. Zij stelt dat de profeet Mohammed zijn dochter Fatima weggaf toen ze achttien was. Binnen de islam verschillen namelijk de meningen over haar exacte geboortedatum. Bello: ‘Als je alternatieven hebt, waarom kies je dan voor degene die mensenlevens in gevaar brengt?’

DOOR ELWIN VERHEGGEN/foto’s jan-joseph stok