Waarom vindt Knack dit boek zo bijzonder? Omdat Binet erin geslaagd is een bijzonder grappige roman te schrijven over een van de minst grappige figuren ooit: Reinhard Heydrich, Heinrich Himmlers rechterhand en het brein achter zijn acties en ideeën, waaronder de Holocaust. Vandaar de titel van het boek: Himmlers hersens heten Heydrich, HhhH dus. Heydrich had de leiding over Bohemen en Moravië en werd vanwege zijn wreedheid ook wel de beul van Praag genoemd. Hij stierf op 4 juni 1942 aan de gevolgen van een aanslag door het Tsjechische verzet. Omdat de Duitse bezetter dacht dat de daders uit Lidice kwamen, werd dat dorp als vergelding platgebrand. Alle mannen werden doodgeschoten, vrouwen en kinderen afgevoerd naar het concentratiekamp.
Binet stelt vragen bij de geleidelijke fictionalisering van de geschiedenis.
Welk personage zal u kunnen inspireren? De verteller van het boek, wegens zijn tomeloze energie en associeerzucht, maar ook wel omdat hij als kind van zijn postmoderne tijd de alwetendheid van die verteller onophoudelijk relativeert. HhhH is een roman over het schrijven van een roman, over het zoeken naar informatie, het invullen van onbekende passages en de schaamte die daarmee gepaard gaat. Het is Binets manier om vragen te stellen bij de geleidelijke fictionalisering van de geschiedenis in films en boeken die net heel erg realistisch willen zijn. Het klinkt misschien allemaal wat highbrow, maar Binet is eerder een man van de praktijk dan van de theorie, een romancier dus, die Hitler uit frustratie op een tapijt laat kauwen en nadien in een voetnoot uitlegt dat ‘je tapijt opvreten’ echt geen Duitse uitdrukking is naar analogie met het Franse ‘je hoed opeten’.
Welke muziek speelt u op de achtergrond? Heydrich liet zich voorstaan op zijn liefde voor Duitse muziek, en dus kon hij niet zwijgen over Händel, Mozart, Beethoven en Schubert. Als u liever tegen dan met de man mee denkt, is de swing van Duke Ellington of Count Basie misschien meer iets voor u – ‘negermuziek’, zoals de nazi’s het noemden.
Waar leest u dit boek het best? Op citytrip in Praag. Dan kunt u in de voetsporen van de verteller treden en de tramrit overdoen van de plegers van de aanslag op Heydrich. En om het helemaal luguber te maken kunt u de plek bezoeken waar de antitankgranaat de auto van ‘het blonde beest’ raakte. Voor lezers die geïnteresseerd zijn in Praag tijdens de Tweede Wereldoorlog is HhhH zeker de moeite waard.
Wat vonden anderen van dit boek? Claude Lanzmann, de regisseur van de bejubelde documentaire Shoah, prees HhhH voor zijn originaliteit. Bret Easton Ellis noemde het een van de beste historische romans ooit, en volgens de recensent van de Volkskrant is het boek niet minder dan subliem. HhhH werd bekroond met de Prix Goncourt du Premier Roman.
Wanneer moet u dit boek níét lezen? Als u niet van postmoderne fratsen houdt en vindt dat de Tweede Wereldoorlog alleen in sereniteit behandeld mag worden. Op zijn manier is Binet immers ook een bommengooier.
U hebt het boek uit: wat nu? Wanneer er één boek aan de basis van HhhH heeft gelegen, zal het wel Jonathan Littells De welwillenden zijn, de fictionele autobiografie van een Oostfront-SS’er die beschrijft hoe hij aanwezig was bij een paar van de ergste gruweldaden van het naziregime, maar daar niet echt wroeging over heeft. ‘Houellebecq bij de nazi’s’, noemt Binet het in HhhH. Hebt u liever iets grappigs, kies dan voor Jiri Weils Mendelssohn op het dak, over twee werkmannen die in opdracht van Heydrich een standbeeld van de Joodse componist Felix Mendelssohn moeten verwijderen, niet goed weten welk beeld dat precies is, dan maar gaan voor dat met de grootste neus en zo Wagner van het dak halen.
Dit boek maakt deel uit van de Knack 50-boekencollectie. U vindt deze week bij dit nummer een voucher waarmee u het boek aankoopt voor slechts ? 9,99 bij Standaard Boekhandel. De volledige collectie bestelt u via Knack.be/Knack50 voor 49 euro.
