België monitort de verspreiding van het coronavirus via het rioolwater. Dat helpt om regionale uitbraken op te sporen.
Corona opsporen via het riool? Helemaal nieuw is het niet. Frankrijk, Nederland, Zwitserland, Italië, de Verenigde Staten en Australië testen hun rioolwater al langer op de aanwezigheid van coronasporen. In 2013 kon men in Israël met een soortgelijke methode het poliovirus traceren en een grote uitbraak van de ziekte voorkomen. Wat speelt zich daar allemaal af, luttele meters onder onze straten?
Dave Bierens (49)
Expert bouwkundige herstellingen, Aquafin
‘Samen met mijn collega’s voer ik controles uit in onze riolen’, zegt Dave Bierens van Aquafin. ‘Dat kan niet onvoorbereid. De buizen hangen vol giftige ontbindingsgassen zoals waterstofsulfide. Zonder de juiste beschermkledij, gasmaskers en waarschuwingsmeters afdalen, kan fataal zijn. Ik zou dan ook niemand aanraden om zomaar een putdeksel open te trekken en naar beneden te springen. Het riool is donker, stinkt en is levensgevaarlijk. Blijf daar weg!’
‘In Vlaanderen hebben de buizen waar wij in afdalen een diameter tussen de 80 en de 200 centimeter. We kruipen meestal op handen en voeten door het gangenstelsel. In deze job mag je geen claustrofobie hebben. En niet vies zijn van alle dingen die je daar beneden tegenkomt.’
‘Er wordt vaak verteld dat er krokodillen in de riolen rondzwerven. Die ben ik nog niet tegengekomen. Kinderwagens en kleerkasten wel! Hoe sluikstorters die dingen door een riooldeksel krijgen, blijft voor mij een raadsel.’
Is hij niet bang sinds het coronavirus door de riolen dwaalt? ‘Bang? Nee. De riolen waren ook voor corona al een broedhaard van virussen. Behalve onze gewone beschermkledij dragen we sinds de uitbraak van de pandemie ook nog een speciale beschermbril. Ik ga met een gerust hart het riool in. Maar ik blijf voorzichtig.’
Tony Bergmans (42)
Gids in het Riolenmuseum, Brussel
‘Ik werk hier al vijf jaar als gids’, zegt Tony Bergmans terwijl hij ons door donkere rioolgangen loodst. ‘Ons Riolenmuseum lokt heel wat bezoekers. Ik denk dat het mysterie hen aantrekt. Wie over de Brusselse straten loopt, verwacht niet dat er zich onder zijn voeten een gangenstelsel van 350 kilometer uitstrekt.’
‘Een riool blijft iets verraderlijks. Je moet het constant in de gaten houden. Ongedierte, bacteriën, overstromingen… Bij een plotse wolkbreuk kunnen de gangen van ons museum binnen de vijf minuten vollopen. We houden het weer constant in de gaten, en sluiten alles af wanneer er gevaar dreigt. De dagen na een overstroming zijn mijn collega’s en ik druk bezig met poetsen. Want een riool dat overloopt, dat is miserie. Daar hoef ik geen tekening bij te maken, zeker?’
‘We krijgen geregeld gekke aanvragen binnen. Om een rioolfuif te organiseren. Of om met een rubberbootje te varen. De meeste moeten we weigeren. Veel te gevaarlijk. Zwangere Guy en Arno hebben we wel geholpen met de opnames van een videoclip. Twee toffe gasten. Heel wat van hun songs gaan over het leven in de goot. En van de goot naar het riool is maar een kleine stap.’
Martine Garré (59)
Rattenvanger bij de VMM
‘Vroeger werkte ik in de textielsector’, zegt Martine Garré. ‘Toen de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) twintig jaar geleden een toelatingsexamen voor rattenvanger aankondigde, waagde ik mijn kans.’ Garré is een van de tachtig officiële rattenvangers van Vlaanderen, onder wie amper twee vrouwen. Ze heeft de handen meer dan vol. ‘Er zijn ongelooflijk veel ratten in Vlaanderen. Wij bestrijden vooral de muskusrat en de bruine rat. Die laatste soort woont in riolen en zorgt voor overlast wanneer ze via buizen en roosters aan de oppervlakte komt.’ Een curieuze job, maar ze doet het graag. ‘Mijn werk is nuttig. Ratten zijn echte ziekteverspreiders. Wanneer er ergens een rattenplaag is, moet die meteen aangepakt worden. Anders komt de gezondheid van de mensen in gevaar.’
Tijdens het werk draagt ze stevige lieslaarzen en dikke handschoenen. Ontsmettingsmiddel is nooit veraf. ‘Bruine ratten zijn slimme beesten. Het is telkens weer een uitdaging om ze te vangen. Ik werd nog nooit gebeten, nee. Tijdens onze acties doen we alles om dat te voorkomen. Want hoe klein een rat ook is, wanneer ze zich bedreigd voelt, zál ze aanvallen. Zeker als je weet wat er tegenwoordig allemaal in het rioolwater zit.’
