Mijnheer Schiltz, dit nummer van Knack besteedt ruime aandacht aan Antwerpen. Hoe schat u de financiële en politieke toestand van uw stad in?
HUGO SCHILTZ: Financieel zijn er geen grote drama’s te verwachten. We zitten in een keurslijf, dat zijn we gewoon, maar ik denk dat de financiën vrij behoorlijk beheerd worden. Ook politiek merk ik een stabilisatie, na de crisissen die zich de voorbije jaren hebben voorgedaan. Meer en meer begint men trouwens te beseffen dat veel van die schandalen sterk overtrokken waren. Eén groot negatief punt blijft dat de allure van de Antwerpse politiek niet beantwoordt aan het beeld dat de Antwerpenaar zelf graag van zijn stad als metropool koestert. De Antwerpse politiek mist grandeur. En zolang de electorale sterkte van het Vlaams Belang aanhoudt, zijn de andere partijen gedoemd om in een coalitie te blijven samenwerken. Het huidige college bewijst dat ook die moeilijke formule kan functioneren, maar dat hangt dan wel af van de kwaliteit van de mensen die het stadsbestuur leiden.
Neemt de verzuring van de Antwerpenaar toe of af?
SCHILTZ: Ik hoop, en ik denk ook, dat ze stilaan afneemt. Het zogenaamde migrantenprobleem is aan scherpte aan het verliezen. De bevolking ziet in dat ze zich onnodig heeft laten opjutten. Maar of dat ook zal resulteren in een betere integratie, moeten we afwachten. De vraag is of de burgers de multiculturaliteit willen beperken tot een beschaafde vorm van apartheid, dan wel of ze werkelijke integratie nastreven. En dat is nog steeds een dubbeltje op zijn kant.
Gelukkig verliest ook de stadsvlucht van enkele jaren geleden haar scherpte. Er is zelfs een lichte tendens naar een terugkeer, vooral bij jonge mensen voor wie Antwerpen toch veel te bieden heeft. Al worden we op dit moment dan weer niet geholpen door de vele infrastructuurwerken, die de mobiliteit in en naar de stad bijzonder moeilijk maken. Een noodzakelijk kwaad, zullen we maar zeggen, en hopelijk wordt de huidige hinder gecompenseerd door een veel groter nut eens de werken afgerond zijn.
Laat ik zeggen dat ik in het algemeen gematigd optimistisch ben voor de toekomst van Antwerpen.
Met de verkiezingen zal heel Europa komen kijken of Filip Dewinter burgemeester wordt. Dan staat Antwerpen weer overal als ‘bruine stad’ in de belangstelling.
SCHILTZ: Helaas, dat gevaar bestaat inderdaad. Daarom zeg ik dat de politieke klasse in Antwerpen zich moet versterken met kwalitatief hoogstaand personeel. Ik ben benieuwd hoe het Vlaams Belang er volgend jaar voor zal staan. Want onder druk van de vermoeidheid zijn de voorbije weken toch al ernstige interne spanningen, en halve of hele rebellieën ontstaan. Het valt niet uit te sluiten dat zich dat herhaalt.
Anderzijds valt het evenmin uit te sluiten dat een lijst ‘Leefbaar Antwerpen’ nieuwe zuurstof aan het Belang en aan de Belangkiezer geeft. En ontwikkelingen op federaal niveau kunnen ook altijd een afspiegeling in de gemeenten krijgen. Ik heb het sterke vermoeden dat als de VLD electoraal en ander verlies moet lijden, dat ten voordele van het Vlaams Belang zal zijn. En het spijt me het te moeten zeggen, maar de politiek geeft op dit moment geen fraai beeld aan de bevolking, dat hoor ik overal waar ik kom. Men zit met argusogen te kijken of de Vlaamse partijen inzake Brussel-Halle-Vilvoorde hun zo fors uitgesproken woord zullen houden, en door haar houding in dit en andere dossiers wekt de regering de indruk van besluiteloosheid. Dat kan een weerslag hebben op de gemeenteraadsverkiezingen.
Leidt Brussel-Halle-Vilvoorde naar de val van de Vlaamse en/of de federale regering?
SCHILTZ: Dat dossier heeft een heel andere dimensie gekregen dan het oorspronkelijk had. De eigenlijke inzet is ondertussen niet meer zozeer de splitsing zelf, maar wel de geloofwaardigheid van de politiek. Als men met vier partijen een eedverbond sluit en daar een regeerakkoord op bouwt, en dan achteruitkrabbelt omwille van de positie van een paar mensen aan de top, dan geeft dat een zware deuk aan de geloofwaardigheid van de politiek in Vlaanderen. Je moet de mensen maar eens trachten uit te leggen waarom die kwestie maar niet opgelost raakt, terwijl zowel de belangrijkste Vlaamse als Waalse polticus, zijnde premier Guy Verhofstadt (VLD) en PS-voorzitter Elio Di Rupo, verklaren dat het geen crisis waard is. Het punt is dat als die twee zeggen ‘Het is geen crisis waard’, ze in feite bedoelen: ‘Zwijg erover.’ Met andere woorden: het is wél een crisis waard. In hun verklaring zit een intrinsieke leugen, en de mensen zijn niet zo dom dat ze dat niet zouden inzien.
Het zou mij niet verbazen mocht men Brussel-Halle-Vilvoorde tóch tot een regeringscrisis laten leiden. In een scenario zoals indertijd met Voeren, waarbij men de regering naar buitenuit laat vallen over Brussel-Halle-Vilvoorde, terwijl de werkelijke reden de desastreuze ontwikkeling van de begrotingssituatie is. Alle insiders weten dat de begroting catastrofaal dreigt te worden. De kosten van de gezondheidszorg zijn onderschat, de economische groei is overschat, de beoogde belastinginkomsten worden waarschijnlijk niet gehaald… Indien de controle correct wordt uitgevoerd, belandt men de komende weken in een zware budgettaire crisis. Nu zal men een regering officieel nooit laten vallen over de begroting, men zoekt dan liever iets anders. En dát ligt in dit geval panklaar. De vraag is hoe groot de wil nog is om deze regering voort te zetten. Behalve bij Verhofstadt, die met zijn voluntarisme alle stormen tracht te keren, bespeur ik geen toename van het enthousiasme, om het voorzichtig te zeggen.
De Roemeense Minodora Cliveti komt in opdracht van de Raad van Europa de taaltoestanden in de Brusselse ziekenhuizen controleren. Aan Vlaamse kant wordt dat minder bekritiseerd dan vorige, door Franstaligen gevraagde, bezoeken van Domeni Columberg en Lili Nabholz-Heidegger.
SCHILTZ: De Vlamingen moeten goed beseffen welk spel er gespeeld wordt. Als men van nabij de beslissingen van de Raad van Europa bekijkt, en hoe die tot stand komen, dan is die Raad een werktuig geworden in handen van zeer actieve lobbyisten. De Franstaligen, Georges Clerfayt (FDF) op kop, hebben dat goed ingezien.
Het is van een stuitend dilettantisme om, zoals de Raad van Europa doet, te denken dat men over delicate interne problemen een valabel oordeel kan vellen door eens iemand een week ter plaatse te sturen. Om inzicht te krijgen in een dergelijk dossier hebben ze aan universiteiten minstens zes maanden studiewerk en terreinonderzoek nodig. Maar één bijna lukraak gekozen afgevaardigde van de Raad van Europa, zou in één week tijd een eeuwenoud nationaliteitenconflict correct kunnen inschatten. Dat is niet meer ernstig. Men moet zich daar nadrukkelijk van distantiëren.
In Rome is het conclaaf begonnen. Op het moment van dit gesprek weten we niet hoe dat zal verlopen. Op welke nieuwe paus hoopt u?
SCHILTZ: Als ik mijn hart laat spreken, hoop ik dat er een nieuwe Johannes XXIII te voorschijn komt. Maar ik vrees van niet. Wat mij opvalt, is de grote kloof in de perceptie van geloof, religiositeit en katholicisme tussen West-Europa en grote delen van de rest van de wereld. Daar zijn wij ons te weinig van bewust. Ik denk aan Zuid-Amerika en aan Afrika, waar men blijkbaar het katholicisme van mijn ouders en grootouders cultiveert. Dat schijnt bovendien ook in de Verenigde Staten van Amerika kansen te krijgen. Zet Rome die trend door, dan confronteert men in Europa heel wat rechtgeaarde katholieken met gewetensvragen. Niet zo lang geleden was ik op een diner, waar een vooraanstaand zakenman rechtuit aan kardinaal Danneels zei dat de houding van de paus inzake voorbehoedsmiddelen een misdaad tegen de mensheid was. Dat zo een opmerking, en niet van de eerste de beste, rechtstreeks aan de kardinaal wordt gemaakt, heeft mij getroffen.
Als er een paus komt die de lijn van Wojtyla doortrekt, zal die overigens niet alleen in Europa op grote weerstand botsen. De manier waarop Johannes Paulus II de bevrijdingstheologieën in Zuid-Amerika de nek heeft omgewrongen, heeft de politieke stabiliteit daar niet bepaald geholpen. In een continent waar de armoede zozeer blijft woekeren, heeft de paus in feite de oorlog tussen de overheid en de guerrilla aangewakkerd. De Kerk had zich resoluut moeten verzetten tegen de schromelijke ongelijkheden, en het systematisch in stand houden van de financiële oligarchieën in al die landen.
Ik hoop dat de nieuwe paus over heel wat problemen klare taal zal spreken, maar ik besef dat de invloedrijke curie, die het beleid van Johannes Paulus II heeft uitgetekend, liever iemand van de strekking Wojtyla zal zien.
China en India hebben grens- en handelsakkoorden gesloten.
SCHILTZ: Dat is van een andere dimensie dan Brussel-Halle-Vilvoorde. Tot voor kort hielden we vanuit het Westen maar een half oog op Azië, maar er zijn daar ontwikkelingen aan de gang die ook voor onze toekomst erg belangrijk zijn. Niet alleen de toenadering tussen China en India, maar ook de spanning tussen China en Japan, en tussen China en Taiwan. Met de verspreiding van de kennis en de toegang tot de technologie is China nu al volop bezig een wereldmacht te worden. Al is het niet zeker dat het die exponentiële groei van zijn economie kan voortzetten zonder dat het politieke en sociale systeem instort. Ook Japan is jarenlang een economisch wonder geweest, tot hun fameuze banksysteem in elkaar klapte.
Eén ding is zeker: wil Europa over twintig, dertig jaar in de wereld nog als een gelijkwaardige medespeler optreden in het concert van de grootmachten, dan zal het op een andere manier te werk moeten gaan dan nu. Er zal een doorgedreven Europese integratie in tal van domeinen nodig zijn, of Europa wordt het Bokrijk van de wereld.
Koen Meulenaere
Hugo Schiltz : ‘Europa dreigt het Bokrijk van de wereld te worden.’
