‘Investeren in sociale werkplaatsen is geen kostenpost, maar brengt de overheid en de samenleving geld op.’ Dat is de boodschap van de koepel van sociale werkplaatsen voor de Vlaamse partijen.
De volgende Vlaamse regering heeft de mogelijkheid om een grote groep mensen uit de langdurige werkloosheid te halen, stelt het Samenwerkingsverband Sociale Tewerkstelling (SST), de koepel van sociale werkplaatsen. Ze kan dat door voluit te kiezen voor investeringen in de sociale economie. In Vlaanderen werken nu zo’n 22.000 mensen in die sociale economie. Het gaat om mensen met een handicap of mensen die om psychosociale redenen niet klaar zijn voor de reguliere arbeidsmarkt. Zo’n 8800 werken in sociale werkplaatsen als kringloopwinkels, groendiensten of fietspunten.
De sector staat voor een drastische hervorming door het maatwerkdecreet dat de huidige Vlaamse regering heeft goedgekeurd. Vanaf 2015 zullen de subsidies per werknemer niet langer aan de werkplaats worden toegekend, maar aan de werknemer zelf. Die krijgt een ‘rugzakje’ mee met een loonpremie en een begeleidingspremie die het eventuele rendementsverlies opvangt. Bedoeling is dat voortaan ook reguliere bedrijven, met subsidiesteun, hen in dienst kunnen nemen en begeleiden.
Hoe zwaar dat rugzakje zal wegen en hoe groot het totale budget voor de tewerkstelling van de zwakste werknemers zal zijn, moet de volgende Vlaamse regering nog bepalen. Bij de koepel van de sociale werkplaatsen hopen ze dat de politici het belang van de sociale economie zullen inzien.
‘Investeren in onze mensen is geen kostenpost maar levert geld op voor de overheid, voor de samenleving en uiteraard ook voor de persoon zelf’, stelt Eva Verraes, directeur van SST. ‘We hebben de berekening gemaakt. Voor één voltijdse medewerker komen we op een jaarlijkse nettowinst van 12.228 euro. De sociale werkplaatsen halen nu iets minder dan de helft van hun bedrijfsopbrengsten uit subsidies. Die zijn nodig omdat wij mensen werk bieden die minder rendement halen en weinig kans maken op gewone tewerkstelling. Het enige alternatief is vaak langdurige werkloosheid, wat de maatschappij veel meer geld kost.’
De sector maakt zich sterk dat die subsidies snel terugverdiend zijn. Onder andere door het wegvallen van de werkloosheidsuitkering, maar evengoed door het feit dat de persoon in kwestie duurzaam werk heeft en er dus ook werkgevers- en werknemersbijdragen en personenbelasting betaald worden.
Onderschatting
Het bedrag van 12.228 euro nettowinst is nog een onderschatting. Verraes: ‘Een aantal factoren op lange termijn is niet meegerekend, omdat ze niet objectief berekenbaar zijn. Als iemand duurzaam werk heeft, in een context die voor hem op maat is gemaakt, is de kans bijvoorbeeld ook kleiner dat zijn kinderen op hun beurt in de armoede en de werkloosheid terechtkomen.’
De sociale werkplaatsen staan klaar om extra mensen op te vangen. Een rondvraag bij de 94 werkplaatsen wees uit dat er nog 1600 arbeidsplaatsen bij kunnen komen, als de subsidiepot dat toelaat. Een cijfer dat ze bij de Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling enkel kunnen toejuichen. ‘We zitten nu met een grote groep mensen die door hun psychosociale problematiek moeilijk in het gewone arbeidscircuit terechtkunnen, en voor wie nu ook geen plaats is in de sociale economie’, verduidelijkt Carole Castelein, expert sociale economie bij de VDAB. ‘Zij blijven dus langdurig in die werkloosheid zitten.’
Door het nieuwe maatwerkdecreet zullen er nog meer mensen in aanmerking komen voor werk in een sociale werkplaats. Nu moet iemand naast een psychosociale problematiek ook nog voldoen aan twee objectieve criteria: laaggeschoold zijn en vijf jaar werkloos. In de nieuwe regeling hanteert de VDAB een ander indeelsysteem, waarbij die objectieve criteria wegvallen en er meer gewicht wordt gegeven aan de psychosociale problematiek. ‘Als we het probleem van de werkzoekenden met psychosociale problemen en arbeidshandicap willen aanpakken, moeten we de hele sociale economie uitbreiden. Niet alleen de sociale en beschutte werkplaatsen, ook de lokale diensteneconomie en de arbeidszorg. Maar er moet ook werk gemaakt worden van samenwerkingsverbanden tussen de reguliere en de sociale economie en individueel maatwerk’, stelt Carole Castelein van de VDAB.
DOOR CATHY GALLE
