Over ecologie, Rik Daems, het nucleaire programma van Iran, de superboetes en het autosalon.

1Rik Daems legt zijn functie als VLD-fractieleider neer wanneer bekend raakt dat hij een verhouding heeft met PS-parlementslid Sophie Pécriaux. De rol van de media wordt in deze affaire op de korrel genomen.

BRUNO DE WEVER: In de zaak-Daems werden door de kwaliteitsmedia heel wat krokodillentranen geplengd. De commentatoren beweren het een schande te vinden dat het privéleven van een politicus in de pers besproken wordt, maar tegelijk pakken ze uit met reuzengrote foto’s van Rik Daems en die niet onbevallige dame van de PS. Een tamelijk hypocriete houding, als u het mij vraagt.

Ik vind het terugtreden van Daems eigenlijk een slechte zaak voor de geloofwaardigheid van de politiek. Echtscheidingen komen in de beste families voor. Maar dat het grote publiek nu nog maar eens de indruk krijgt dat toppolitici alleen bezig zijn met hun eigen privéleven en carrièreplanning, is volgens mij bijzonder schadelijk. De betrokkene treft hierin ook schuld; door op te stappen maakt Daems er zelf een politieke kwestie van. Zo geeft hij het signaal dat hij als politicus blijkbaar niet meer kan functioneren omdat hij een kind gaat krijgen met die mevrouw Pécriaux.

Mij viel trouwens ook op dat aan weerskanten van de taalgrens totaal anders gereageerd werd op dit dossier. Terwijl men zich in Wallonië afvraagt wat het probleem is, leek het voor de Vlaamse commentatoren een uitgemaakte zaak dat Daems zou terugtreden. Een nieuw bewijs dat beide landsdelen er vaak andere visies op na houden.

2 ‘Iran is een gevaar voor de wereldvrede,’ luidde de reactie van Wolfgang Schüssel, kanselier van Oostenrijk en momenteel voorzitter van de Europese Unie, toen bekend werd dat het land zijn nucleaire programma reactiveert. De grootste drie landen van de EU willen Iran voor de VN-Veiligheidsraad brengen.

DE WEVER: Iedereen die de recente, oorlogszuchtige uitspraken van de Iraanse president Mahmoud Ahmedinejad gevolgd heeft, zal beseffen dat dit zorgwekkend nieuws is. Dat een regime waarvan de leider zulke oorlogszuchtige taal spreekt binnenkort mogelijk over kernwapens beschikt, stemt in ieder geval tot nadenken. Tegelijkertijd is onze westerse verontwaardiging toch enigszins selectief te noemen. Er zijn andere kernmogendheden zoals Pakistan, India en Indonesië die ook geen al te stabiele indruk maken, maar daar zegt niemand iets over.

De houding van de vijf grote kernmogendheden is al helemaal dubbelzinnig. Ze mogen dan de laatste jaren hun nucleaire arsenaal hebben afgebouwd, toch bezitten ze ruim nog de mogelijkheid om de wereld ettelijke malen te vernietigen. Zolang zij die macht behouden, missen ze de morele slagkracht om Iran ervan te weerhouden kernwapens te ontwikkelen. Zeker omdat het een publiek geheim is dat Israël, door de Iraanse publieke opinie beschouwd als de aartsvijand, ook over kernwapens beschikt.

3 Het 84e autosalon van Brussel opende zijn deuren. Organisator Febiac mikt op een recordaantal van 750.000 bezoekers. En hoopt op het salon ongeveer 150.000 wagens te kunnen verkopen.

DE WEVER: Vreselijk. Het autosalon is voor mij het summum van alles wat slecht is aan onze consumptiemaatschappij. Ik erger me er al jaren aan, vooral aan de manier waarop het autosalon in de media gepresenteerd wordt. Telkens weer die beelden van onze toppolitici en onze koninklijke familie die hun puberale fixatie op wagens etaleren voor het oog van de camera, geilend op buitenmaats grote sleeën en meestal nog vergezeld van schaars geklede schonen om het hele gebeuren nog meer een walgelijk macho cachet te geven. Absoluut stijlloos, vind ik dat.

Men wil er dus 150.000 wagens verkopen? Daar word je toch even stil van. Waarschijnlijk is het geweldig nieuws voor onze economie, maar de vraag of zoveel koopwoede wel nuttig of wenselijk is – bijvoorbeeld voor het milieu – wordt zelden gesteld. Vooral omdat op het autosalon altijd de grootste, meest geld- en energieverslindende modellen alle aandacht krijgen. Waarbij ik me afvraag: wat heb je, bijvoorbeeld, aan een drielitermotor met turbo-injectie?

Waarom moet een auto 200 kilometer per uur kunnen rijden? Wie kan die enorme wagens betalen? En vooral: zou men bij het aanschaffen van zo’n protserige 4X4’s niet beter eens aan de veiligheid denken – de veiligheid van de mensen die níét in die wagens zitten?

4 De aarde bezwijkt als Chinezen en Indiërs hetzelfde consumptiegedrag zouden vertonen als westerlingen. Dat zegt het Amerikaanse milieu-instituut State of the World 2006. Daarvoor is er gewoon te weinig energie, water en bouwgrond beschikbaar.

DE WEVER: In dit debat horen we twee verschillende stemmen. Langs de ene kant zeggen de nazaten van de Club van Rome: ‘Stop! Het is vijf voor twaalf, we moeten nu ingrijpen of de natuurlijke rijkdommen van onze planeet zijn binnen afzienbare tijd opgebruikt.’ Maar langs de andere kant hoor je bepaalde wetenschappers betogen dat het helemaal zo’n vaart niet loopt en dat de mens in het verleden vernuftig genoeg is gebleken om dit soort uitdagingen aan te kunnen. Als leek is het bijzonder moeilijk om in dit debat een standpunt in te nemen, zeker omdat er voortdurend heen en weer gegoocheld wordt met statistieken. Maar het is bekend dat je met statistiek alles kunt bewijzen. In ieder geval wordt het moeilijk voor het Westen om de Indiërs en de Chinezen het leven en de luxe te ontzeggen die wij allemaal zelf ook hebben en willen. Elk zinnig beleid moet van die premisse uitgaan.

Of ik zelf een ecologist ben? Ja, in die zin dat ik het groene gedachtegoed erg belangrijk vind, en veel sympathie heb voor mensen die deze politiek moeilijk verkoopbare waarden verdedigen. Ik heb altijd al een zwak gehad voor beleidsmakers die oog hebben voor de toekomst van generaties die nog geboren moeten worden, goed wetende dat het vlugge electorale succes daar niet zit. Van dat soort politici kunnen er niet genoeg zijn, vind ik.

bruno de wever is professor nieuwste geschiedenis aan de universiteit gent.

5 De Belg betaalt de hoogste verkeersboetes in Europa. Tegelijk blijkt uit het aantal verkeersdoden dat de superboetes wel resultaat hebben gehad.

DE WEVER: Je moet oppassen welke conclusies je daaruit trekt. Dat de Belg de hoogste boetes in Europa betaalt, is een objectief feit. Maar wil dat ook zeggen dat de Belg in totaal het meest betaalt? Dat hangt natuurlijk af van de pakkans, en als ik naar mijn eigen ervaringen kijk, lijkt me die hier niet bijzonder groot. In de twintig jaar dat ik in België met de auto rijd, werd ik nog nooit tegengehouden; de tien maanden dat ik in Nederland werkte, controleerde de politie me twee keer.

Het gaat hier om mensenlevens, en in ons dichtbevolkte land met al zijn lintbebouwing, zijn we moreel verplicht om alle verkeersrisico’s tot een minimum te beperken. Ik heb dus geen enkel probleem met hoge boetes, en wat mij betreft mag men de pakkans gerust nog een stuk verhogen. Kijk, we hebben allemaal de neiging om al eens te snel te rijden, of een glas te veel te drinken – zelf ben ik zeker ook niet zonder zonde. Maar wie zijn medemensen in gevaar brengt, kan eigenlijk geen enkel geldig excuus inroepen. Bij onverantwoord rijgedrag moet de overheid streng optreden. Misschien is het juridisch niet haalbaar, maar ik vind dat men de link tussen direct gevaar en de zwaarte van de boete duidelijker zou moeten maken. Wie ’s nachts tegen 150 kilometer per uur over de snelweg scheurt, is in de eerste plaats een gevaar voor zichzelf, maar wie hetzelfde doet in volle avondspits, verdient volgens mij een strengere straf.

6 Voor de toekomst van Irak worden het beslissende weken: binnenkort is de uitslag van de Iraakse verkiezingen definitief bekend. De top van het Amerikaanse leger verwacht daarom dat het geweld er de komende weken fel zal toenemen.

DE WEVER: De bezetter zit nu met de gebakken peren. Tja, ze zijn op voorhand genoeg gewaarschuwd. De Amerikanen en hun bondgenoten zijn zonder valabele reden naar die oorlog getrokken, en zonder afgelijnd plan over hoe men het land politiek weer op de rails zou krijgen. Je hoeft geen Midden-Oostenspecialist te zijn om te zien dat die poging tot mislukken gedoemd is. Irak is fundamenteel verdeeld, en heeft geen democratische traditie. En waar wordt er geïnvesteerd? In de olie-industrie, dat kunnen we vaststellen. Maar ook in het sociale weefsel? Want als dat afwezig blijft, zie ik niet in hoe je een volwaardig democratisch bestel van de grond krijgt.

Ik heb een zekere expertise over de Tweede Wereldoorlog, en ik zie parallellen met wat er nu in Irak gebeurt. De aanslagen die momenteel in Irak plaatsvinden, mag je volgens mij niet te vlug bestempelen als irrationeel gedrag van enkele fanatici. Ons eigen verzet aarzelde in WO II ook niet om geweld tegen de bezetter of tegen collaborateurs te gebruiken. En laten we niet vergeten dat een groot deel van de Iraakse bevolking de Amerikanen en al wie met hen samenwerkt, zo ziet.

jef van baelen

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content