Het Obama-offensief in Europa is voorbij. Zeker de Amerikanen hadden er meer van verwacht.
door Hubert van Humbeeck
Er was dat ene kleine foutje. Tijdens de ontvangst in Buckingham Palace legde Michelle Obama in een onbezonnen moment even familiair een arm op de rug van koningin Elizabeth II. Helaas voor Michelle registreerde de alom aanwezige camera de forse inbreuk op het protocol. Maar afgezien daarvan toerde het circus Obama met groot publiek succes door het oude continent.
Achter de schermen liep echter niet alles zoals de Amerikanen het hadden gewild. Zo lieten de Europeanen op het feest voor de 60e verjaardag van de NAVO zich er niet toe verleiden om veel hulp te beloven voor de nieuwe Amerikaanse strategie in Afghanistan. Obama bezwoer hen nochtans om dat wel te doen, ‘omdat een volgende aanval van Al-Qaeda tegen Europa gericht zal zijn’. En dat de operatie in Afghanistan in de eerste plaats de bedoeling heeft om Al-Qaeda uit te schakelen, en niet zozeer om van dat land een westerse democratie te maken, met de waarden die daarbij horen. Daarmee wordt de loper uitgerold voor de zogenaamde ‘gematigde’ taliban. Wat dat betekent, lieten beelden zien die vorige week in de Swatvallei in Pakistan werden gemaakt, waar de taliban sinds kort van de overheid zijn ding mag doen. Een meisje van 17 werd door twee mannen op de grond gedrukt, terwijl een derde haar met een riem minutenlang sloeg. Reden? Ze werd verdacht van overspel.
Het NAVO-feestje liep bijna helemaal mis toen lidstaat Turkije het been stijf hield en weigerde om de Deense premier Anders Fogh Rasmussen te aanvaarden als de nieuwe secretaris-generaal van de organisatie. De Turken nemen het Fogh Rasmussen kwalijk dat hij geen afstand nam van de publicatie in een Deense krant van cartoons met de profeet Mohammed. Die werden in de moslimwereld aangevoeld als een belediging. De Turkse premier Recep Tayyip Erdogan leidt een moslimpartij. Fogh Rasmussen bestuurt Denemarken al enkele jaren met een coalitie van zijn rechtsliberalen en een xenofobe, populistische partij.
Washington hield zich in het dispuut op de vlakte: Turkije speelt een sleutelrol in de nieuwe Amerikaanse politiek in het Midden-Oosten. Fogh Rasmussen had de steun van onder meer Angela Merkel en Nicolas Sarkozy. Erdogan bespaarde hen uiteindelijk een publiek affront en aanvaardde de Deen, in ruil voor enkele topbanen.
Om de pil te vergulden, pleitte Barack Obama er in Praag dan maar voor dat Turkije snel lid wordt van de… Europese Unie. Het leek daarbij geen bezwaar dat de belangrijkste landen, die het in die club voor het zeggen hebben, een dag eerder nog weigerden om het Turkse verzet tegen Fogh Rasmussen serieus te nemen. Ze wekten daarmee ten minste de indruk dat Turkije niet voor vol wordt aangezien als er onder Europeanen wordt gepraat.
Toch verliet de Amerikaanse president Europa nog op de wolk waarop hij ook was gearriveerd. Hij pleitte in Praag voor een wereld zonder kernbommen. ‘Aanvaarden dat er kernbommen zijn, is aanvaarden dat ze ooit worden gebruikt.’ Als Obama er ook Israël kan van overtuigen om zich van zijn kernwapens te ontdoen, wordt hij een groot president. In afwachting daarvan moet iemand hem vertellen dat de campagne voorbij is.
