De procedureslag om de Antwerpse Ring en het BAM-tracé sleept aan. Ook het actiecomité Ringland heeft een bezwaarschrift ingediend. Initiatiefnemer Peter Vermeulen over de bocht van Open VLD en de historische kans voor Antwerpen.
Het wordt een van de grote uitdagingen voor Bourgeois I: een finale doorbraak forceren in het al vijftien jaar aanslepende dossier van de Antwerpse Ring. De Vlaamse regering wil het BAM-tracé met de Oosterweelverbinding onverwijld aanleggen, zoals voorzien in het Valentijnsakkoord dat tijdens de vorige legislatuur werd gesloten. Tegelijkertijd schermt het regeerakkoord met een bijkomende studie over de overkapping van de Ring. Deze inlas kwam er pas toen coalitiepartners N-VA en CD&V zich gedwongen zagen Open VLD als derde partner aan boord te hijsen. De liberalen hadden tijdens de verkiezingscampagne het hele Oosterweel-tracé afgebrand. Open VLD wedijverde met Groen voor de titel van fanatiekste supporter van Ringland, de actiegroep die ijvert voor een volledige overkapping van de Ring.
Intussen flakkert de procedurestrijd in alle hevigheid op. Na stRaten-generaal en Ademloos, de twee bekendste actiegroepen in het verzet tegen het BAM-tracé, heeft nu ook Ringland een bezwaarschrift ingediend tegen het GRUP, het Gewestelijk Ruimtelijk Uitvoeringsplan voor het Oosterweel-tracé. Peter Vermeulen, de ingenieur-architect en stedenbouwkundige die met zijn studiebureau Stramien Ringland op de kaart zette, ziet daar goede redenen voor. ‘De heraanleg van de Ringis een historische kans voor Antwerpen, en die mogen we niet hypothekeren door verder te gaan op de ingeslagen weg van de BAM. In het GRUP zitten elementen zoals de Hollandse knoop bij het Sportpaleis en de Oosterweelknoop bij het Noordkasteel. Als je die betonneert, is er geen weg meer terug. De overkapping wordt enkel als “milderende maatregel” opgenomen, maar ons project kan niet half worden gerealiseerd, het heeft geen zin om hier en daar een stukje te overkappen. Alleen door een volledige overkapping kunnen we het verkeersinfarct op de huidige Ring oplossen en tegelijk een enorme impuls aan de stadsontwikkeling geven. We zijn niet gerust op de plannen van de Vlaamse regering.’
De beloofde overkappingsstudie lijkt vooral een schaamlapje voor de Open VLD.
PETER VERMEULEN:(monkelend) Laten we positief blijven en hopen dat Open VLD erin slaagt Ringland op de tafel van de Vlaamse regering te krijgen. Makkelijk zal dat niet worden, want zowel N-VA als CD&V zweren bij BAM. Ik ken nochtans heel wat N-VA’ers en CD&V’ers die onze plannen steunen, maar aan de top willen ze er blijkbaar nog niet van horen. Beslist beleid, luidt het daar. De focus ligt alleen op automobiliteit. Natuurlijk, partijen slepen hun verleden mee, vandaar ook de dubbele houding van SP.A tegenover Ringland. We hadden gehoopt dat na de verkiezingen het bord zou worden afgeveegd. Alle partijen zouden samen de bocht maken en zonder gezichtsverlies toegeven aan het gezond verstand: we zitten met BAMop het verkeerde spoor. Datis helaas nog niet gebeurd.
Wat hopen jullie met dat bezwaarschrift te bereiken?
VERMEULEN: Het studiebureau van het GRUP moet alle bezwaarschriften beantwoorden. Op basis daarvan zal de Vlaamse Commissie Ruimtelijke Ordening advies geven aan de Vlaamse regering die finaal de knoop moet doorhakken. Dat zal een paar maanden duren. Hopelijk zijn tegen dan ook de geesten binnen de Vlaamse regering gerijpt.
Nog meer tijdverlies! We horen de ondernemers inde Kempen tot hier vloeken.
VERMEULEN: Ja, en ik begrijp hun ergernis. Maar bij wie ligt de fout? Niet bij de actiecomités. Het zijn de politici die de wetten op inspraak en referenda hebben gestemd. Dan moet niemand komen klagen wanneer de burger die mogelijkheden gebruikt om diezelfde politici terug te fluiten als ze hun huiswerk niet maken. Want dat is de kern van dit dossier. Overigens, het roer omgooien hoeft geen tijdverlies te betekenen. Integendeel. Ons voorstel: laten we met alle betrokkenen zo snel mogelijk rond de tafel gaan zitten, misschien is dat wel een taak voor de provinciegouverneur. En stop dan ook onmiddellijk met de onzin om de verschillende MER’s en GRUP’s los van elkaar te behandelen. Oosterweel zit al in de uitvoeringsfase, maar intussen loopt er nog een milieueffectenonderzoek voor de R11bis, en de nieuwe A102 tussen het knooppunt E19-A12 in Ekeren en de E313 in Wommelgem. Dat slaat toch nergens op? Ringland staat voor een integrale benadering, waarin ook de kunstmatige tegenstelling tussen de stad en de rand wegvalt.
Hoezo?
VERMEULEN: We benaderen mobiliteit regionaal. De Ring overkappen volstaat immers niet, even belangrijk is een optimaal gebruik van de Liefkenshoektunnel die er al twintig jaar onderbenut bijligt, of de realisatie van de A102. Voor Ringland is een derde oeververbinding dan ook geen uitgangspunt, maar het sluitstuk in het verhaal. Het komt eropaan de trafiek op de Ring te optimaliseren, eerder dan zoals BAM vooral te investeren in capaciteitsuitbreiding. Capaciteit zuigt trafiek aan, dat weet iedereen. De optimale capaciteit combineren met rekeningrijden, dat is de oplossing.
U bent de geestelijke vader van Ringland. Inspiratie in Madrid gehaald?
VERMEULEN: Nee, zo is het niet gegaan. Als stedenbouwkundige volg ik het dossier al lang, ik heb in 1990 trouwens meegewerkt aan het Globaal Structuurplan van Antwerpen. Toen al werd gewezen op de conceptuele fout van de Ring: te veel op- en afritten op een te korte afstand. Ere wie ere toekomt: het was de actiegroep Borgerhoudt van Mensen die het idee tien jaar geleden lanceerde. Ze wilden een stukje van de Ring overkappen om het Rivierenhof bereikbaar te maken. Uiteindelijk is het de Stad zelf die als eerste een globaal overkappingsonderzoek heeft verricht, een verkiezingsbelofte nog van Patrick Janssens uit 2006. De studie was klaar in juni 2012, ik heb ze meegenomen op vakantie in Turkije. Ik zie mezelf daar nog zitten, met een kladschrift waarin ik schetsen en aantekeningen maakte. En ineens zag ik het voor me. Eureka, het woord staat in hoofdletters in mijn schriftje.
In feite gaat het om een tunnelconcept. Waar zit de meerwaarde?
VERMEULEN: In de positionering van doorgaand en stedelijk verkeer. Meestal redeneert men als volgt: het doorgaand verkeer loopt in het midden, het plaatselijk verkeer aan de buitenkant zodat het gemakkelijk de stad in en uit kan. Dat lijkt logisch, maar in de praktijk is die scheiding niet zo duidelijk en komen er heel veel tunnels en bruggen met veel weefbewegingen aan te pas. Mijn idee: we draaien de zaak om en laten het doorgaand verkeer in de buitenste tunnels rijden, het stedelijk verkeer in het midden, en daar leggen we de Singel met het lokaal stadsverkeer bovenop. Niet alleen wordt het zo heel eenvoudig om op- en afritten te bouwen, je wint bovendien enorm veel ruimte. 800 voetbalvelden, een gebied zo groot als de binnenstad. Tachtig procent wordt groen, de rest kan worden ontwikkeld.
Waar zit de gezondheidswinst?
VERMEULEN: Minder geluidshinder en een betere luchtkwaliteit. We moeten de uitstoot met de best beschikbare technologie filteren.
Ringland zou 2 miljard kosten. Hoe realistisch is dat?
VERMEULEN: Twee miljard is een schatting (op basis van cijfers van de stad), maar Ringland zal alleszins veel minder kosten dan het BAM-tracé dat nu al op vier miljard wordt geraamd. Ons project is goed doordacht. Het verkeer gaat door vier gescheiden tunnels, veel goedkoper want het is de lengte van de overspanning die de prijs bepaalt. Bovendien: de vrijgekomen ruimte is ook geld waard. De stad moet een trust oprichten om de gronden te ontwikkelen, idealiter gaat de opbrengst naar mobiliteit. Openbaar vervoer, fietsinfrastructuur, rekeningrijden, ook dat hoort bij onze totaalvisie.
Verrast door het elan dat Ringland heeft genomen?
VERMEULEN: Het is onwaarschijnlijk. In november 2012 heb ik het plan voorgesteld in de Permeke-bibliotheek. Er was nauwelijks interesse. De kentering is er gekomen na een intussen mythische familiebijeenkomst vorige zomer. Aan tafel werden de plannen gesmeed. Een website, nieuwe naam en logo, daarmee zouden we de media bespelen en een draagvlak creëren met het oog op de Vlaamse verkiezingen. In januari was de website online, en toen is de zaak ontploft. We hadden op 300 belangstellenden gerekend voor een avond in de Roma, er kwamen er 1500 opdagen. Ringland werd zelfs de inzet van het Antwerpse kopstukkendebat.
Behalve uw zoon, nicht en twee neven maken ook verschillende Stramien-collega’s deel uit van Ringland. Wordt het zo geen privéclub?
VERMEULEN: Mijn familie, vrienden en collega’s zijn vanaf het eerste uur betrokken, dat klopt. Maar het Ringlandfestival heeft 15.000 bezoekers gelokt. We proberen de druk op de ketel te houden, het volgende evenement wordt een menselijke ketting rond Antwerpen. Ik was dertig jaar geleden al betrokken bij Red de Statie, een actiecomité tegen de sloop van het Centraal Station. We hebben toen een bal georganiseerd, met groot succes. Een draagvlak creëren, dat is waar het bij grote infrastructuurwerken op aankomt, en dat is de BAM nooit gelukt.
DOOR ERIK RASPOET
