JA

De Congolese president Joseph Kabila heeft zijn ambassadeur in Brussel teruggeroepen na nieuwe kritiek van minister van Buitenlandse Zaken Karel De Gucht (Open VLD). Door openlijk te zeggen waar het op staat, lijkt die het omgekeerde te bereiken van wat hij beoogt. Niet?

Elke Belg geeft jaarlijks twintig euro aan Congo. Als donor hebben wij het recht, ja zelfs de plicht om de corruptie te stoppen en respect voor de mensenrechten en transparantie te eisen. Met inmengen in interne aangelegenheden heeft dat niets te maken. Als je geld geeft, is het toch normaal dat je weet wat daarmee gebeurt? Kabila is een oorlogsmisdadiger die de verkiezingen heeft gewonnen en het verschil niet kent tussen de schatkist en zijn eigen portefeuille. In China heeft hij een nieuwe broodheer gevonden, dus voert hij nu een stammentwist met België om zijn corrupte beleid af te schermen. Een voorbeeld? Twee jaar geleden hebben we geld gegeven om een riolering aan te leggen van de luchthaven naar de binnenstad van Kinshasa, maar vandaag is daar nog niets van te zien. Kritiekloos steun geven heeft veertig jaar lang niks opgebracht. Als de zachte hand niet helpt, is het tijd voor de harde vuist. Zelfs als het resultaat daarvan is dat de communicatielijnen worden doorbroken.

En de Congolese bevolking dan?

Zeggen dat het ten koste gaat van de lokale bevolking, is onjuist. Want daar gaat ons geld niet naartoe. Op dit moment voeden we een geïnstitutionaliseerde kleptocratie. We mogen alleen middelen geven als we weten waar ze naartoe gaan. Anders moet de kraan dicht. Een bedrijf dat subsidies ontvangt, moet daar ook over rapporteren.

De Gucht heeft u destijds uit zijn partij gezet. Neemt u het nu toch voor hem op?

Ja. Keizer Karel is een caracteriel met de lichaamstaal van Louis Quatorze en met een tong die een atoom kan doen splitsen, maar wat hij zegt over Congo is correct.

De Gucht heeft gelijk, maar kiest niet de juiste strategie, zegt u. Waarom?

Harde taal spreken is als manier van diplomatie bedrijven soms nodig, maar als strategie maar beperkt bruikbaar. Ze leidt er immers toe dat ofwel de communicatie volledig wordt stopgezet, ofwel dat een van de twee partijen voor de ander het hoofd moet buigen. En in internationale relaties kan geen van beide de bedoeling zijn. Inhoudelijk worden De Guchts bezorgdheden – goed bestuur, eerlijke mijncontracten en respect voor de mensenrechten in Congo – breed gedeeld, niet alleen in België, maar in de hele wereld en ook in Congo zelf. Doordat de relatie tussen België en Congo aan elkaar hangt van de gevoeligheden wegens het koloniale verleden, zorgt de toon van De Gucht ervoor dat zijn boodschap haar effect mist. Hij maait de Belgische diplomatie het gras voor de voeten weg.

Als er op het terrein weinig verandert, welk alternatief stelt u dan voor?

Hij zou zijn aanpak beter moeten spreiden: scherpe kritiek formuleren op een moment dat die effectief kan zijn en, vooral, zoveel mogelijk werken achter de schermen. In zijn kritiek op de mijncontracten en de daarmee gepaard gaande corruptie, gebeurt dat bijvoorbeeld. België stelt zich scherp op zowel tegenover de overheid als tegenover de mijnbedrijven, en tegelijk wordt er in de VN-Veiligheidsraad heel actief gelobbyd. Ik kan me voorstellen dat het De Gucht op de zenuwen werkt als er niets beweegt of als het de verkeerde kant uitgaat, maar de communicatielijnen tussen België en Congo moeten openblijven, zodat we kunnen evolueren naar twee landen die op een volwassen manier met elkaar spreken en wederzijds kritiek kunnen formuleren. De Gucht volhardt in zijn gelijk en durft daar zelfs, zoals in de interne discussie over het migrantenstemrecht destijds, zijn carrière voor op het spel te zetten. Dat siert hem, maar als minister van Buitenlandse Zaken moet hij vooral bezig zijn met het beter maken van de wereld vanuit Belgisch standpunt. Dat is niet hetzelfde als een persoonlijke overtuiging volgen.

NEE

De Congolese president Joseph Kabila heeft zijn ambassadeur in Brussel teruggeroepen na nieuwe kritiek van minister van Buitenlandse Zaken Karel De Gucht (Open VLD). Door openlijk te zeggen waar het op staat, lijkt die het omgekeerde te bereiken van wat hij beoogt. Niet?

Elke Belg geeft jaarlijks twintig euro aan Congo. Als donor hebben wij het recht, ja zelfs de plicht om de corruptie te stoppen en respect voor de mensenrechten en transparantie te eisen. Met inmengen in interne aangelegenheden heeft dat niets te maken. Als je geld geeft, is het toch normaal dat je weet wat daarmee gebeurt? Kabila is een oorlogsmisdadiger die de verkiezingen heeft gewonnen en het verschil niet kent tussen de schatkist en zijn eigen portefeuille. In China heeft hij een nieuwe broodheer gevonden, dus voert hij nu een stammentwist met België om zijn corrupte beleid af te schermen. Een voorbeeld? Twee jaar geleden hebben we geld gegeven om een riolering aan te leggen van de luchthaven naar de binnenstad van Kinshasa, maar vandaag is daar nog niets van te zien. Kritiekloos steun geven heeft veertig jaar lang niks opgebracht. Als de zachte hand niet helpt, is het tijd voor de harde vuist. Zelfs als het resultaat daarvan is dat de communicatielijnen worden doorbroken.

En de Congolese bevolking dan?

Zeggen dat het ten koste gaat van de lokale bevolking, is onjuist. Want daar gaat ons geld niet naartoe. Op dit moment voeden we een geïnstitutionaliseerde kleptocratie. We mogen alleen middelen geven als we weten waar ze naartoe gaan. Anders moet de kraan dicht. Een bedrijf dat subsidies ontvangt, moet daar ook over rapporteren.

De Gucht heeft u destijds uit zijn partij gezet. Neemt u het nu toch voor hem op?

Ja. Keizer Karel is een caracteriel met de lichaamstaal van Louis Quatorze en met een tong die een atoom kan doen splitsen, maar wat hij zegt over Congo is correct.

De Gucht heeft gelijk, maar kiest niet de juiste strategie, zegt u. Waarom?

Harde taal spreken is als manier van diplomatie bedrijven soms nodig, maar als strategie maar beperkt bruikbaar. Ze leidt er immers toe dat ofwel de communicatie volledig wordt stopgezet, ofwel dat een van de twee partijen voor de ander het hoofd moet buigen. En in internationale relaties kan geen van beide de bedoeling zijn. Inhoudelijk worden De Guchts bezorgdheden – goed bestuur, eerlijke mijncontracten en respect voor de mensenrechten in Congo – breed gedeeld, niet alleen in België, maar in de hele wereld en ook in Congo zelf. Doordat de relatie tussen België en Congo aan elkaar hangt van de gevoeligheden wegens het koloniale verleden, zorgt de toon van De Gucht ervoor dat zijn boodschap haar effect mist. Hij maait de Belgische diplomatie het gras voor de voeten weg.

Als er op het terrein weinig verandert, welk alternatief stelt u dan voor?

Hij zou zijn aanpak beter moeten spreiden: scherpe kritiek formuleren op een moment dat die effectief kan zijn en, vooral, zoveel mogelijk werken achter de schermen. In zijn kritiek op de mijncontracten en de daarmee gepaard gaande corruptie, gebeurt dat bijvoorbeeld. België stelt zich scherp op zowel tegenover de overheid als tegenover de mijnbedrijven, en tegelijk wordt er in de VN-Veiligheidsraad heel actief gelobbyd. Ik kan me voorstellen dat het De Gucht op de zenuwen werkt als er niets beweegt of als het de verkeerde kant uitgaat, maar de communicatielijnen tussen België en Congo moeten openblijven, zodat we kunnen evolueren naar twee landen die op een volwassen manier met elkaar spreken en wederzijds kritiek kunnen formuleren. De Gucht volhardt in zijn gelijk en durft daar zelfs, zoals in de interne discussie over het migrantenstemrecht destijds, zijn carrière voor op het spel te zetten. Dat siert hem, maar als minister van Buitenlandse Zaken moet hij vooral bezig zijn met het beter maken van de wereld vanuit Belgisch standpunt. Dat is niet hetzelfde als een persoonlijke overtuiging volgen.