Over Guantanamo, de Bolkestein-richtlijn, de vogelgriep en de factuur van de vergrijzing.
1 SP.A-voorzitter Johan Vande Lanotte wil het Belgische leger binnen de tien jaar halveren. Die afgeslankte defensiemacht zou moeten opgaan in een Europees leger. Het vrijgekomen budget reserveert Vande Lanotte voor ontwikkelingssamenwerking.
KOEN PELLERIAUX: Johan Vande Lanotte weet ook dat de halvering van het leger niet voor morgen is, al was het maar omdat de Europese defensiemacht nog niet op poten staat. Maar dat Europese leger zal er wel komen, gewoon omdat het bijna onvermijdelijk is. Een klein land als België beseft dat het nooit zal kunnen concurreren met het defensiebudget van het Amerikaanse leger, en dat het ook weinig zin heeft om dat te proberen. Erg lang kan het niet meer duren voor de beleidsmakers in Londen en Parijs dezelfde conclusie trekken, en dan zou dat Europese leger er wel eens sneller kunnen komen dan men nu denkt.
Mij frappeerde dat nogal wat perscommentatoren vrij gratuit beweerden dat dit voorstel onhaalbaar was, een socialistische utopie. Maar de komende jaren gaat een vierde van de huidige krijgsmacht sowieso met pensioen. Als het leger zijn aanwervingen beperkt, en de maatregelen die de regering al genomen heeft om voor militairen de overstap naar andere overheidsdiensten gemakkelijker te maken, op kruissnelheid geraken, dan zijn we er toch al? Het leger halveren is volgens mij best doenbaar. Daarna komt pas de échte uitdaging: de andere partijen ervan overtuigen dat het geld dat de overheid minder moet uitgeven, naar ontwikkelingssamenwerking moet gaan.
2 De Verenigde Staten moeten de gevangenen in hun basis van Guantanamo zo snel mogelijk berechten of hen anders vrijlaten, staat in een rapport van de Verenigde Naties. Het rapport eist dat ‘de Amerikaanse regering zich voortaan onthoudt van foltering en wrede en denigrerende straffen’.
PELLERIAUX: Een verdiende terechtwijzing, natuurlijk. In Guantanamo worden de internationale humanitaire verdragen klaarblijkelijk aan de lopende band geschonden. Als de Verenigde Naties zeggen dat ze bewijzen hebben dat Amerika op die basis gevangenen laat slaan, hen slaap ontzegt en zelfs bewust vernedert, dan heeft de internationale gemeenschap toch geen andere keus dan haar stem te laten horen. Guantanamo is een schande. Wat daar gebeurt, is ongehoord voor een moderne democratie als de Verenigde Staten.
De Amerikanen verstoppen zich achter de structuur van de VN, en ze hebben ergens wel gelijk als ze zeggen dat die organisatie niet aangepast is aan de moderne tijd en erg traag en verdeeld reageert. De VN zijn nog altijd in de eerste plaats een afspiegeling van de overwinnaars van de Tweede Wereldoorlog, en dat is een gebrek. Maar nu de organisatie in deze vorm bestaat, vind ik dat alle landen de morele plicht hebben om haar vorderingen te aanvaarden als internationaal onbreekbare wetten. Hoe kunnen de Amerikanen geloofwaardig blijven als ze deze berisping gewoon terzijde schuiven? Het is waar dat de VS, puur praktisch gezien, moeilijk bestraft kunnen worden. De diplomaten moeten de Amerikanen ervan overtuigen dat deze handelwijze niet door de beugel kan en op lange termijn ook voor henzelf schadelijk is.
3 Het Europees Parlement keurde de fel geamendeerde, maar nog steeds omstreden Bolkestein-richtlijn goed. Tegenstanders vrezen dat hierdoor de West-Europese sociale verworvenheden bedreigd worden.
PELLERIAUX: Een belangrijke gebeurtenis. Naar analogie van het vrij verkeer van goederen en personen, installeert het Europees Parlement nu een vrij verkeer van diensten. Maar laten we – gewoon voor de duidelijkheid – niet meer spreken over de ‘Bolkestein-richtlijn’, want ik denk dat de Nederlandse liberaal zijn eigen werkstuk niet meer zou herkennen in wat het Parlement vorige week goedkeurde. De ergste kantjes zijn er gelukkig afgevijld. Bij zelfstandige dienstverlening geldt bijvoorbeeld op het vlak van volksgezondheid en leefmilieu de reglementering van het gastland en niet van het land van oorsprong, wat toch al een stap in de goede richting is. Jammer genoeg zijn er door de vele, noodzakelijke aanpassingen ook bepaalde juridische onduidelijkheden in de tekst geslopen. Als de huidige richtlijn wet zou worden, dan kan Europa een stormvloed van rechtszaken en betwistingen verwachten. We moeten zeker vermijden dat de tekst zo vaag is dat we de facto een gouvernement des juges creëren, waarbij de rechters en niet de beleidsmakers bepalen wat kan en wat niet.
Wellicht zal het zover niet komen. De richtlijn moet nog terug naar de Europese Commissie en daarna komt ze voor een tweede lezing weer naar het Parlement. De parlementariërs kunnen dus nog wat finetunen.
4 De vogelgriep rukt op in Europa: ook in Duitsland en Italië werden al zieke dieren gemeld. Onze buurlanden veralgemenen daarom opnieuw de ophokplicht voor pluimvee, België wacht daar voorlopig nog mee.
PELLERIAUX: Kijk, de ophokplicht is natuurlijk een heel zichtbare en daardoor ook heel geruststellende maatregel. Toch moet je je de vraag stellen of het op zich wel zo veel uithaalt om alle pluimvee binnen te houden. De specialisten zeggen dat je er in feite niets mee bereikt – logisch ook, de wilde vogels blijven gewoon rondvliegen – en dat het verstandiger is om je terdege voor te bereiden voor als het echt misloopt. En wat dat betreft, denk ik dat we er niet slecht voor staan. België is op alle mogelijke noodscenario’s voorbereid. De plannen liggen er.
Nu weet ik wel dat het erg slecht overkomt: onze buurlanden houden hun vogels binnen, en het lijkt wel alsof de Belgische overheid niets doet en gewoon de gebeurtenissen afwacht. En het staat ook nagenoeg vast dat áls er in België een uitbraak plaatsvindt, de criticasters er gauw bij zullen zijn om de overheid dat te verwijten. Tja. Je kunt als politicus natuurlijk ook laten ophokken met de wetenschap dat het niet veel uithaalt, gewoon om dan later niet het verwijt te krijgen niets geprobeerd te hebben. Maar dat is natuurlijk je verantwoordelijkheid ontlopen. Gaan we de pluimveesector tot dure maatregelen dwingen om ons beter in te dekken tegen mogelijke kritiek? Ik zou het niet met mijn geweten overeen kunnen brengen.
5 Om de kosten van de vergrijzing te kunnen betalen, moet de regering de komende jaren begrotingsoverschotten realiseren. Begrotingen in evenwicht zullen niet langer volstaan, zegt de Nationale Bank in haar jaarverslag.
PELLERIAUX: De allerbelangrijkste conclusie uit dit jaarverslag is dat de overheidsschuld daalt tot 94,3 procent van het bruto nationaal product. Nog niet zo lang geleden zat België op 133 procent, dat is dus wel degelijk een serieuze vooruitgang. De Belgische schuld komt terug op het niveau van 1982, van toen alles fout begon te lopen. Binnen dit en zeven à tien jaar vermoed ik dat we de schuld onder de 60 procent krijgen. Dat is bijzonder goed nieuws, want over ongeveer tien jaar beginnen we de vergrijzing budgettair echt te voelen. Als we dezelfde begrotingsinspanning blijven volhouden, dan kan de overheidsschuld rond die tijd gerust weer beginnen te groeien, tot ongeveer 60 procent. Ik weet het: de schuld laten stijgen, dat is in de Belgische politiek een taboe geworden. Tegen die tijd denk ik echter dat het weer een bespreekbare optie moet zijn. Want laten we wel wezen: België heeft nu een schuld van 93 procent en daar gaan we ook niet van dood. Ik zou dus ook niet te ver gaan met drastische besparingsprogramma’s. Want dan zet je een serieuze rem op de economische groei, en dat lijkt me momenteel geen verstandige zet.
Ik besluit uit deze cijfers dat België geen gigantische problemen zal hebben om de vergrijzing op te vangen. We zullen alles nog kunnen betalen tot 2030, en tegen dan is het ergste leed geleden.
6 Het Israëlische ministerie van Defensie wil het verkeer van Palestijnen tussen de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever verbieden, Palestijnse arbeiders uit Gaza weren en de grens tussen de Gazastrook en Is- raël blokkeren. De Palestijnse gebieden worden zo een economische woestijn.
PELLERIAUX: Ondanks alle negatieve signalen mag je ook niet vergeten welke vooruitgang er de laatste jaren toch geboekt is in dit conflict. Ik weet nog dat ik in mijn eerste kandidatuur aan de universiteit, in 1990 was dat, een taak moest maken over de Palestijnse kwestie. Toen las je in alle vakliteratuur dat de tweestatenoplossing absoluut onbespreekbaar was voor Israël. Ik stel vast dat de tweestatenoplossing vandaag de facto verworven is, en dat ook de Israëliërs terdege beseffen dat we onvermijdelijk in die richting evolueren. Laten we dus alsjeblieft ons perspectief niet verliezen in oeverloze zwartgalligheid, want er is altijd meer mogelijk dan we op het eerste gezicht denken.
Er blijven natuurlijk een paar fundamentele problemen die vrede in de regio bemoeilijken. In de eerste plaats heb ik het dan over het gigantische verschil in welvaart tussen de twee volkeren. Zolang dat niet aangepakt wordt, zullen de conflicten als vanzelf blijven opduiken. Uiteindelijk willen de Palestijnen hetzelfde als iedereen ter wereld: een gezin, een goede job, en een goed leven voor hun kinderen. Men mag niet vergeten dat alle politieke beslommeringen uiteindelijk daaraan ondergeschikt zijn. Wederzijdse welvaart kan de motor zijn voor stabiliteit in de regio.
Jef van Baelen
