Een echte tuinfanaat zit nooit stil. Kan hij de spade, hark of schoffel niet gebruiken, dan raast hij toch nog in gedachten door zijn tuin.
Januari is een moeilijke maand om dragen voor de heetgebakerde tuinier want hij kan niet veel anders doen dan voor het raam met de duimen zitten draaien. De grond is tot dertig centimeter diep betonhard bevroren. Toch gewagen sommige bloemenboeken en tijdschriften van activiteiten zoals het omwoelen van de grond omdat de vorst deze dan verbrokkelt en luchtig maakt. Papier is natuurlijk verduldig en dit soort geschriften wordt wel eens vanuit een geairconditioneerde en met thermopane tegen de kou gepantserde ruimte geschreven. Ik weet het, het is niet onmogelijk om door de permafrost te breken, maar er komt heel wat bij kijken. Ik heb tuinders gekend die bij wijze van spreken hun prei met hamer en beitel aan de aarde ontrukten, anderen die met een ketel heet water deze smakelijke groente losweekten. In het eerste geval kochten wij een zwaar verminkte plant tegen 45 frank het stuk in harde belga’s van vijftien jaar terug. In het tweede geval was onze prei nog duurder maar had wel het voordeel dat hij reeds half gaar gekookt werd aangeboden. Dit behoort echter tot het tuinieren voor het gewin. Als amateur die gewoon een tuintje wil omspitten kan men toch geen dertig meter lange tuinslang aan zijn baddouche aansluiten en zijn tuin in een half gesmolten modderbad veranderen of er met een gehuurde pneumatische boor op losgaan waarbij men van die geluidsdempende oorwarmers moet opzetten het juiste woord ken ik voor deze oordracht niet daar mijn woordenboeken slechts tot 1975 na Christus reiken.
Er zijn tijdens slapeloze nachten natuurlijk nog tientallen andere manieren uit te denken om bevroren grond om te woelen. Een warmtestraler waarmee men de versleten asfaltlaag van de snelwegen smelt, valt me het eerst te binnen, maar men vergete niet dat zijn tuin er van onderuit komt als een stuk verschroeide aarde. Dan is er het dynamiet, een uitvinding des duivels zult u denken, maar vergeet niet dat elke verkochte staaf een zij het bescheiden bijdrage levert aan de prijzenpot voor de Nobelprijswinnaars die zich geen moeite besparen om ons het leven draaglijker een aangenamer te maken, hoewel ik hierover mijn reserves heb bij Samuel Beckett.
Maar dit allemaal terzijde. Er hoeft op gewezen dat deze springstof tot de paardenmiddelen behoort en uw tuintje eerder in het bos van Passendale zal veranderen dan in een toekomstige lusthof.
Beter dan u in al dit onbegonnen grondwerk te storten is het de hersenen in werking te stellen en met half geloken ogen over de winterse woestenij, u de zomerse beloften voor de geest te roepen, die erin liggen te slapen.
U kijkt naar een windgat waar de sneeuw hoog opgehoopt ligt en denkt : ?Ha, daar liggen mijn tulpenbollen goed afgedekt tegen de min 10 aan de grond. Of : wacht eens even, heb ik op die plaats niet net iets geplant dat best wat vorst kan verdragen en zitten de tulpen niet net daar op die open plek waar het steenhard vriest ?? Daar stopt de droom en begint het tobben, een geestelijke bezigheid die het merendeel van de tijd van de tuinliefhebber in beslag neemt. Want hoewel hij alle almanakken, oude weerspreuken en voorspellingen heeft in acht genomen, valt de winter altijd anders uit dan verwacht. Dit jaar waren er schier geen rode bessen aan de hulst, wat op een harde winter wijst, maar er waren uitzonderlijk weinig noten, een hardnekkig bewijs van zachte wintermaanden. De trek van de ganzen wordt nauwkeurig genoteerd alsook wanneer de zwaluwen het hier voor bekeken houden, hoe diep de coloradokevers in de grond kruipen om te overwinteren tussen twee haakjes, een zeer betrouwbare wintervoorspeller , hoeveel mispels er geoogst worden en nog veel meer totdat het hoofd ervan duizelt en men met zijn plantgoed als een dronken kop door de tuin tolt om voor elk een geschikt plekje te vinden.
En dan is er nog de vochtigheid. Te veel regen doet de knollen rotten in de grond, te weinig doet ze uitdrogen en verschrompelen, schrale noordoostenwind zuigt alle vocht uit uw tuintje en voert het kostbare vocht naar de zuiderburen die er al meer dan genoeg van hebben. Weinig sneeuw dekt niet genoeg af tegen de ijzige vingers van de vorst die het leven in de knollen van de paasbloemen doodknijpt. Te veel sneeuw weegt te zwaar op de takken van bomen, heesters en struiken en doet ze afbreken. Te lauwe dagen doet het sap voorbarig in de gewassen stijgen en als dan februari toeslaat, kan alles naar de breekwerf. Kortom, januari is de maand van kalmeermiddelen en een glaasje vergeetwijn voor de bloemenvriend. Het beste van alles verdiept hij zich, tegen beter weten in, in de onwaarschijnlijke theorieën uit zijn boeken en tijdschriften.
Voor mijn echtgenote en mij ligt de zaak heel anders. Januari en februari met hun nijpende kou doen ons goed aan het hart. De slapende natuur is onze beste vriend want nu weten wij tenminste dat ons tuintje er verstijfd bij ligt. Geen grotere zorg overkomt ons dan wanneer half maart begin april de 150 vierkante meter tuin wakker schiet, de planten zich uit hun winterslaap rekken en de scheuten beginnen uit te lopen. Want Heer, bevrijd ons van het enthousiasme van de quinquefolie, van de gehechtheid van de klimop, van de groeizucht der hosta’s, de proliferatie van de paardenbloem en de wurgende liefde van het geitenblad. Zie neer op ons en toom de bangmakende liefde van de wilde rozelaar enigszins in en leer de bosaardbei haar fatsoen te houden.
Ooit hadden wij een tuintje waarin wij konden wandelen, zitten, een boek lezen, het was een klein paradijs. Wij sliepen niet zoals Doornroosje honderd, doch slechts twee jaar en zagen naar de tuin niet om, maar bezatten ons aan de boom van geld en goed. Nu staat er voor ons kleine paradijs een wachter met een groen zwaard om ons de toegang te versperren. Het zal ons veel mankracht en speciën kosten om deze wachter te verdrijven.
Gommaar Timmermans
