Vorige week dacht u wellicht dat u de suren had voorgeschoteld gekregen, maar niets is minder waar : het waren de soeten van 1596 die ik resumeerde en wel omdat zij in het eerste deel van het jaar vielen, maar ook om u niet al te zeer aan het schrikken te brengen. Want daarna begon de miserie pas echt.

Het jaar was amper half of de Coninginne van Engelandt was niet zeer gherust in het feit dat de Cardinael van Oostenryck deze gewijde vechtjas die, naar ik denk, de biecht afnam met in de ene hand een kwelijzer en in de andere een penitentieroede de stad Calais ingenomen had, deze schone en blijde haven, maar zo na aan hunne contrye gelegen. Daarom na lang overleg besloten zij den Spaignaert gaan aan te tasten in zijnen eighen nest. Om deze ?Pearl Harbour sneak attack? een weinig te vergulden werd een document opgesteld met zoveel ?als?, ?indien? en ?mocht? erin verweven dat zelfs de schrijvers er niet meer wijs uit werden. Deze schrijvers des boeks, slippendrager der Spaignaerden, doorziet de hele constructie want hij vindt het zelfs de moeite niet om het document in zijn geheel weer te geven. ?Dat laat ick aan anderen? schrijft hij ?daer het maer een ghemaeckte zake en is.?

Alzo vertrok dan de strafexpeditie naar Cadiz dat toen om onzichtbare redenen Calais Malis werd genoemd. De Hollanders hadden er zich bijgevoegd om een graantje mee te pikken. Cadiz wordt ingenomen, geplunderd, in brand gestoken alsook de koopvaardijvloot die er aangemeerd ligt. Het is een kabaal van alle duivels. Gelukkigen zijn zij die doof waren want ?het groot getier vande groote stucken gheschuts, haecken, musketten, roeren, trommelen en trompetten? vervulde de lucht zodanig ?dat de vogelen niet in de locht en konden blijven van de hevige beroeringe.? Het werd voor de Engelsen een klinkende overwinning, nochtans minimaliseert onze chroniqueur, ja ridiculiseert hij de triomf met de woorden ?sy heeft daertoe sulcken onseghbaren cost ghedaen om dan elleenlijck een cleyn eylandeken in te nemen sodat de Coninginne meer schaede ghehaelt heeft dan profijt, meer oneere dan ere.? Adrianus Van Meerbeeck deed dus aan subjectieve geschiedschrijving wat dezer dagen na eerst grondig afgekamd en afgerost te zijn weer opgeld maakt. Ik heb waarachtig al mijn wilskracht nodig om bij deze niet weer eens Prediker te citeren, maar waar een wil is, is ook een weg en wij gaan stilzwijgend verder in het jaar 1596.

Ondertussen had de geestelijke ijzervreter, te weten de kardinaal van Oostenrijck, ganse dagen getobd en ganse nachten op zijn legerstede liggen woelen niet wetende welke stad het hem zou believen aan te vallen, tot hij op een morgen opstaende ten leste sijne meninghe heeft geopenbaert. ?Hulst,? sprak hij, en ja Hulst was het die deze droeve prijs toegevallen was. Colonnel Bourlotte en Tesslin zijn met leeg water tussen de schans De Clinge en de Moer overgevaren en hebben een schanse ghenoem Bek-af ingenomen. Toen zaten die van den Cardinael strop. De Moerschans hield stand, dan maar weer schieten en bombarderen, brandend vier werpen en razende bollen gooien totdat die van de schans het welletjes vonden, zij hebben hun sterckte overgegeven met appoinctement zodat zij met slaande trom, bagagiën, geschut en negen vendelen uittrokken die op de Raepschans geleyd werden.

WE GAAN NU AL DIE SCHANSEN niet één voor één afdoen want dit alles waren maar vingeroefeningen om soepel de slag om Hulst te kunnen beginnen. Den sesthiensten van de oogstmaent was het dan zover. ’t Was het al schieten met zware stucken die geladen waren met viercantighe ijzerkens en andere ghedrochten, en het grof geschut zodat die van Antwerpen, Gent, Mechelen, Liere, Axele en Lillo het hoorden. Hulst viel, de 20 Augustus, de borghers die wilden blijven konden dat, die wilden uyttreckken ook mits zij in een neutraal land gingen wonen. De Cardinael van Oostenrijck was aan een vakantie toe. Octobris kwam eraan en den Maerschalck Biron voelde het kriebelen want zo vond hij, de jacht op boeren en borghers was open, zo trok hij dus met een handvol soldatenvolk en vier stucken geschut erop uit naar St. Pol alwaar de borghers beroofd en gherantsoent wierden. De boeren die de kerken, torens en casteelen meenden te verdedigen werden dood geslagen, het neerhof leeggemaakt en de huizen in brand gestoken in deze volgorde, want het leek zowat het vaste scenario te zijn in de droeve tijden toen hier het woord democratie nog niet eens achterstevoren geschreven werd.

Een begin van inspraak en volksreferendum deed zich voor in Italië alwaar de Marckgrave van Marignano door sijne inghesetenen doodgeslagen werd omdat hij heel nieuwe belastingen en tollen opstelde en sijne ghemeynte boven ghewoonte groote lasten was beswarende. De ghemeynte besloot om met dergelijke belastingen voorgoed kort recht te maken dat daer genen Marckgrave van zijnen bloede heerschappij zou hebben. Het is mij te rawaans, maar toch geeft het voorbeeld te denken in ons landje waar 53 procent van het ghemeyntegeld afgeroomd wordt. Wij zijn nu wat beschaafder geworden maar dit zou bloedloos in het stemhokje kunnen gebeuren.

NU ZULT U ZICH beginnen af te vragen : ?en de Turken ?? Welja, de Turken, die belegeren natuurlijk Agria met 150.000 man, de christenen, de prins van Transsylvaniën, Duitsers en Italianen sloegen de handen in mekaar. Wat volgt wil ik u alweer besparen, maar Dezir Bassa moest zo ijlings vluchten dat hij synen tulpant oft hoet achter moest laten, doch erger was dat den Heere Tersino geraeckt werd dat hij bijna het hoofd moest achterlaten.

Dan volgen vier victoriën der Christenen gevolgd door een grote nederlage deszelven. En terwijl de Coninck van Spaigne hier en daar aan het vechten is beramen de Mooren van Afriken een aanslag op de stad Centa die op het nippertje verijdeld wordt. Ook dat nog. Gelukkig is het jaar ten einde zodat we van erger bespaard blijven, hoewel kan het erger ?

Gommaar Timmermans

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content