Yannick De Clercq heeft een eigen kijk op zijn taak van regeringscommissaris bij de Universiteit Gent. Het Rekenhof klaagt aan.
Het verslag van het Rekenhof is duidelijk : van de vier regeringscommissarissen bij de Vlaamse universiteiten is Yannick De Clercq ?een geval apart?. De zoon van minister van Staat Willy De Clercq (VLD) heeft een originele visie op zijn functie van regeringscommissaris bij de Universiteit Gent (UG) en het Universitair Ziekenhuis Gent (UZG). Hij heeft een kabinet dat de universiteit jaarlijks tien miljoen frank kost, reist op kosten van de universiteit, zit in de raad van bestuur van concurrenten of juist van bedrijven waarmee de universiteit zaken doet en heeft een auto met chauffeur.
De VU-fractie in het Vlaams parlement wil onderwijsminister Luc Van den Bossche (SP) over de zaak ondervragen. Het Rekenhof zelf bepleit een doorzichtige regeling voor de kostenvergoedingen van regeringscommissarissen en wil duidelijke afspraken over hun cumuls. In een eerste reactie zegt het kabinet van Onderwijs dat de minister conclusies uit het rapport trok en daarover ?één van de komende weken? met het Rekenhof zal praten. Eigenlijk moest de minister binnen de drie maanden reageren.
Bij de controle van de rekeningen van de Vlaamse universiteiten stelde het Rekenhof vast dat sommige universiteiten werkingskosten voor hun commissarissen betaalden. Dat is vreemd, want daarvoor staat elders op de Vlaamse begroting meer dan twintig miljoen (23,1 miljoen in 1995). Het Rekenhof vroeg aan de universiteiten meer details over de rekeningen van 1993, 1994 en 1995. De Nederlandse kamer van het Hof keurde de resultaten op 10 december 1996 goed en stuurde het verslag op 12 december door naar Luc Van den Bossche.
VOOR 650.000 FRANK OVERUREN
Regeringscommissarissen wonen de bestuursvergaderingen van de universiteiten bij, met raadgevende stem. Ze controleren of de universiteiten het overheidsgeld behoorlijk besteden en het financieel evenwicht van de instelling niet in gevaar brengen. Ze geven advies bij uitgaven van meer dan 1.250.000 frank. Regeringscommissarissen krijgen het salaris van een gewoon hoogleraar. Hoe hun kosten moeten worden vergoed, is wettelijk niet vastgelegd. Vandaar dat het Rekenhof terugvalt op de ?algemene beginselen van behoorlijk bestuur en meer specifiek het beginsel van zorgvuldigheid, zuinigheid en vooral redelijkheid.?
Het Rekenhof vindt dat universiteiten geen geld moeten spenderen aan hun externe controleurs. Ze kunnen hun regeringscommissaris wel een bureau, een stoel en een telefoon ter beschikking stellen. Hem vergoeden voor zijn verplaatsingsonkosten, kan niet. Een auto geven, kan helemaal niet. Maar het gebeurt wel, in Gent.
Al onder de vorige regeringscommissaris, Hans Van Acker (zoon van de socialistische minister van staat, Achille), stelde de UG een auto met chauffeur ter beschikking van haar controleur. De andere universiteiten houden het sinds 1995 bij een kleinere vergoeding van de transportkosten, al kan ook dat niet door de beugel. Vorig jaar leasde de UG voor haar commissaris een nieuwe Mercedes 280E met een waarde van 1.676.067 frank (maandelijkse kost : 49.957 frank). Dit jaar staan op de universitaire begroting kredieten om de auto aan te schaffen.
Dat de regeringscommissaris zijn baan ter harte neemt, blijkt uit de overuren van zijn privé-chauffeur. Alleen in september 1995 moest die bijna drie weken (veertien werkdagen) tot middernacht paraat staan. Het Rekenhof, fijntjes : ?Terloops kan opgemerkt worden dat het diensthoofd dat deze staten bekend en juist bevond, de commissaris zelf was.? In 1995 voegde de privé-chauffeur voor 653.454 frank aan overuren aan zijn basisloon toe. Met een brutoloon van 1.714.668 frank is hij de beste verdiener in de entourage van De Clercq. De loonlast van het kabinet schommelt om de acht miljoen. In 1995 spendeerde de UG 10.452.284 frank aan de hofhouding van De Clercq aan de Leuvense universiteit bedroegen de werkingskosten datzelfde jaar… 73.805 frank. Overigens is geweten dat dolende burgers nog altijd op het bureau van de commissaris terecht kunnen voor politiek dienstbetoon. De Clercq was vroeger schepen in Gent (zie kader).
Volgens het Rekenhof mag de commissaris geen personeelskosten op de universiteit of het ziekenhuis verhalen. De Clercq denkt daar anders over. Hij is een belangrijk raadgever van de universiteit, zo vertelde hij de ambtenaren van het Rekenhof. ?Ook deze situatie bestaat sinds meer dan twintig jaar en heeft tot op heden alleen maar voldoening gegeven. De bedoeling was en blijft de regeringscommissaris die afgezien van zijn belangrijke controle ook de eerste raadgever is van de universiteit bij te staan en ertoe bij te dragen de controle op een onafhankelijke, deskundige, grondige en efficiënte en vlotte manier te laten verlopen.?
Wat De Clercq daaronder verstaat, wordt snel duidelijk. Want tot grote verbazing van het Rekenhof maakt de UG geen onderscheid meer tussen de externe en de interne controle. Dat gebeurde op intitiatief van De Clercq, met instemming van de top van de universiteit. Het was niet de enige keer dat de commssaris zijn bevoegdheid overschreed. Intussen zijn de interne en externe controle in zijn kabinet geïntegreerd. ?Een daadwerkelijke integratie die ook blijkt uit de Administratieve Gids 1995-1996 van de UG en de homepage van de commissaris op het Internet,? schrijft het Rekenhof.
VERDACHT VAN BELANGENVERMENGING
De regeringscommissaris zette behalve zijn foto ook zijn curriculum en de samenstelling van zijn kabinet op Internet. De laatste versie dateert van 12 maart 1997, drie maanden nadat het Rekenhof zijn rapport aan de minister stuurde. Ze vermeldt alle namen en telefoonnummers van zijn personeel. Leerrijk is ook de lijst met bestuursmandaten.
De Clercq is lid van de raad van bestuur van de NV Innovatie- en Incubatiecentrum RUG. ?De commissaris is extern controleur van de UG en terzelfder tijd bestuurder van een spin-off van de universiteit.? Sedert 1995 is De Clercq ook juridisch adviseur van de VZW Kliniek Polikliniek Institut Moderne, een Gents ziekenhuis waar de vrijmetselarij de plak zwaait. ?Minstens deontologisch rijzen toch problemen aangaande de verenigbaarheid van de aanstelling tot juridisch adviseur bij een concurrerend ziekenhuis, terwijl de betrokkene eveneens commissaris van de Vlaamse regering is bij het Universitair Ziekenhuis Gent,? aldus het verslag.
Het Rekenhof staat ook stil bij de bestuursmandaten van De Clercq bij de Antwerpse vastgoedmakelaar NV Ceusters en de overheidsverzekeraar Omob. ?Beide dingen immers mee bij overheidsopdrachten die door de UG gegund worden.? In een brief aan universiteit en ziekenhuis (20 juni 1996) liet De Clercq vorig jaar weten dat hij ?de wens uitdrukt dat verzekeringsdossiers en dossiers met betrekking tot de aanduiding van makelaars in onroerend goed? door iemand anders zouden worden gecontroleerd. Hij wil bij de behandeling van deze zaken zelfs de vergadering van de bestuursorganen verlaten. Het Rekenhof merkt op dat een regeringscommissaris geen bevoegdheden kan delegeren.
Het Gentse gerecht onderzoekt overigens de rol van De Clercq in de toewijzing van de verkoop van een universiteitspand aan NV Ceusters. Daartoe gebeurden verscheidene huiszoekingen. Het was De Clercq die aandrong om dit soort verkopen aan de privé over te laten en die NV Ceusters bij de universiteit introduceerde. NV Ceusters verkocht onder meer het pand aan de Onafhankelijkheidslaan (15,5 miljoen frank). Onderzocht wordt of De Clercq aan belangenvermenging deed. Het directiecollege van de UG wees de verkoop in februari 1996 aan NV Ceusters toe. Het compromis voor de verkoop werd in april gesloten, de akte in augustus 1996 verleden. Het ontslag van De Clercq uit de raad van bestuur van NV Ceusters staat in het Belgisch Staatsblad van 31 augustus 1996.
EEN KENNER VAN KASSA’S
Vanzelfsprekend berust alles op een misverstand. Yannick De Clercq weet niet wat de taak van een regeringscommissaris is, want niemand heeft hem dat de voorbije tien jaar uitgelegd. Dat verklaart ook waarom de controleur op kosten van de universiteit op reis gaat. ?Nadat de commissaris in 1992 de wereldexpo te Sevilla bezocht (kostprijs 177.160 frank, voor vier personen), nam hij op uitnodiging van het universiteitsbestuur deel aan een studiebezoek aan Bologna,? schrijft het Rekenhof. In feite nodigde De Clercq zichzelf uit om in Italië onder meer een ?intelligent kassasysteem? te bestuderen. ?Hoogst verwonderlijk,? schrijft het Rekenhof. De specialisten van de betrokken diensten gingen namelijk niet mee. De reis met drie personen kostte 125.258 frank.
Het Rekenhof besluit dat de UG wel eens te streng kan gecontroleerd worden : ?Aangezien de commissaris verbonden aan de UG en de UZG over veel meer personeel beschikt bij zijn controleopdracht, zou hierdoor in theorie een discriminerende want veel strengere externe controle mogelijk zijn, wat de gelijke behandeling van de universiteiten in gevaar zou brengen.? Er zijn nog ambtenaren met humor.
Kris Van Dijck en Nelly Maes zetelen voor de Volksunie in de commissie Onderwijs van het Vlaams parlement. Zij willen minister Van den Bossche om uitleg vragen over de hoge onkosten die alleen in Gent worden gemaakt. ?De universiteiten klagen altijd over een gebrek aan middelen, maar Gent geeft het geld dan op zo’n manier uit,? zegt Van Dijck. ?We moeten af van deze politieke benoemingen, commissarissen moeten van universiteit veranderen en er moet een wettelijke regeling komen voor hun werkingskosten.?
?Wat mij mateloos stoort, is de vanzelfsprekendheid, de arrogantie, de machtswellust van Yannick De Clercq. Hij loopt in de voetsporen van zijn voorganger. Die was ook de zoon van een toppoliticus en moest ook levenslang en luxueus gecaseerd worden,? zegt Nelly Maes. Ze ziet nog problemen : ?De meeste regeringscommissarissen, ook in het hoger onderwijs, komen van kabinetten. Zij mogen hun bevoegdheden overschrijden, omdat de instellingen rekenen op hun rechtstreekse lijn met de kabinetten. Gent koopt zich blijkbaar ook nog vrij van controle door de commissaris zo in de watten te leggen, dat hij monddood is. Van den Bossche moet het Vlaams parlement maar eens uitleggen wat hij hiertegen gaat ondernemen.?
Peter Renard
Nelly Maes over Yannick De Clercq (foto) : Wat mij mateloos stoort, is de vanzelfsprekendheid, de arrogantie, de machtswellust van deze commissaris.
