INFO : De auteur is hoogleraar sociolinguïstiek aan de Universiteit Gent.

Het Vlaams Belang is geboren, en moeder en kind hebben de bevalling goed doorstaan. De partij heeft één doel: een ‘gematigde’ partij lijken. En dat wil zeggen: een partij die de gematigde kiezer in het centrum aanspreekt, compromissen sluit zoals elke normale partij, de scherpe kantjes van haar optreden wat bijvijlt.

Let op het woordgebruik. Het Belang zou graag beschreven worden met de woorden die men voor andere partijen gebruikt. Termen zoals ‘gematigd’ staan daarin centraal: de Ariel Ultra-kuur die het Belang nu aanvangt moet uitmonden in een gematigd profiel, het profiel van de ‘normale’ politiek. De partij gaat deze kuur zelf aan, maar niet alleen. Ze doet het in samenwerking met de media, die al geruime tijd royaal aandacht besteden aan de ‘normalisering’ en ‘matiging’ van het Belang.

Een term zoals ‘gematigd’ wordt vaak gebruikt als een simpele beschrijvende term, in contrast met ‘niet-gematigd’: ‘extreem’ of ‘extremistisch’, zoals in ‘extreem-rechts’. Dat is een probleem, want binnen het politieke taalgebruik zijn termen zoals ‘gematigd’ en ‘extreem’ ideologisch gekleurd. Wie het Belang als ‘gematigd’ omschrijft, doet dan ook geen neutraal-beschrijvende uitspraak, maar een ideologische en evaluerende uitspraak, die allerhande waarden projecteert op het Vlaams Belang. En die waarden, dat hebben we al gezien, zijn die van de ‘normale’ politiek, van het ‘centrum’, van normale, redelijke mensen.

Zodra het Belang erin slaagt zichzelf als ‘gematigd’ te laten benoemen, heeft het zijn hervormingskuur met glans doorstaan. Het zal die overwinning bovendien behalen zonder één knoop aan zijn jas te verplaatsen. Het Eigen Volk Eerst-beginsel, het programma en de centrale doelstellingen van de partij blijven immers ongewijzigd. Dat hebben Van Hecke, Annemans en Dewinter ten overvloede benadrukt. De hervorming is een juridische en cosmetische ingreep die een gematigde indruk moet wekken, een gematigd imago, een voorkomen dat mensen niet langer de gordijnen in jaagt, maar ze in nog dichtere drommen op de partij laat stemmen.

De kans dat dit huzarenstukje lukt is groot. Het Vlaams Belang heeft van niemand lessen te krijgen als het op propaganda en public relations aankomt, ze zijn de meesters van die sport. En bovendien staan de sterren gunstig. Het Belang is er in de laatste vijftien jaar in geslaagd het hele politieke centrum naar rechts te drijven, en is zo allicht de meest succesvolle zweeppartij in de Belgische geschiedenis. Door die globale verschuiving naar rechts staat het Vlaams Belang nu niet meer aan de rand, maar in het centrum van het politieke bedrijf. De andere partijen staan nu allemaal dichter bij het Vlaams Belang dan enkele jaren geleden. Het schoolvoorbeeld is natuurlijk de alliantie CD&V/N-VA, waarbij dé Vlaamse centrumpartij (de christen-democraten) scheep gaat met de radicale vleugel van wijlen de Volksunie, en waarbij eertijds ‘extreme’ standpunten zoals federalisme nu al ‘gematigde’ standpunten zijn.

‘Gematigd’ gaat dan ook over meer dan over met twee woorden spreken, vriendelijk glimlachen tijdens interviews en algemeen Nederlands spreken. Het gaat ook over meer dan het verschil tussen het terugkeerbeleid en de nieuwe lijn ‘aanpassen of opkrassen’. Dit ene woord is de inzet van een serieuze politieke herverkaveling. De dag dat het Vlaams Belang als een gematigde partij beschreven wordt, zijn wij een rechts landje geworden. n

Jan Blommaert

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content