De moord op vier meisjes in Boulogne-sur-mer en het massale protest tegen de nieuwe migratiewet : Frankrijk beleeft nog maar eens turbulente tijden.

Ook in Frankrijk dreigt een witte woede. Vorige week werden in Outreau, een voorstadje van Boulogne-sur-mer, vier meisjes vermoord en de vermoedelijke daders zijn recidivisten. Zowel Jean-Louis als Jean-Michel Jourdain, de twee broers die de politie naar de vier lijken brachten, zaten vele jaren achter tralies wegens moord en verkrachting. In 1994 en 1995 kwamen ze vrij. Zomaar, zonder de minste begeleiding of controle. Vorige week sloegen ze opnieuw toe en de Franse justitie riskeert nu een contestatie, vergelijkbaar met die in België na de affaire- Dutroux. Daar is ook reden toe. Als het Belgisch gerecht gescleroseerd en ziek is, dan a fortiori het Franse, waar de politisering zo mogelijk nog sterker doorweegt dan in België. Voor minister van Justitie Jacques Toubon en de regering van Alain Juppé naderen moeilijke tijden.

Toestanden rond justitie kan premier Juppé momenteel missen als kiespijn. Zijn regering heeft de handen al meer dan vol met de normen van Maastricht, de moeilijke begrotingssituatie en de dramatische werkloosheidscijfers. Op dit ogenblik lopen er in Frankrijk meer dan vier miljoen werklozen rond. Een heruitgave van de hete herfst van 1995 valt niet langer uit te sluiten. Daarbovenop komt het grootschalig verzet tegen de nieuwe migratiewet van minister van Binnenlandse Zaken Jean-Louis Debré.

De thematiek ligt in Frankrijk bijzonder gevoelig. Sinds 1982 zetten zowat alle regeringen, ook de socialistische, er hun tanden in. Vooral het conservatieve boegbeeld Charles Pasqua onderscheidde zich op dit terrein. Zowel in 1986 als 1994 pakte hij met almaar strengere wetten uit. Dat veroorzaakte rumoer in de media en bij de intelligentsia, maar ontlokte nooit zoveel deining als nu. Deze keer werd in honderden petities tot burgerlijke ongehoorzaamheid opgeroepen en slaagden de tegenstanders er in om tienduizenden op de been te brengen. Althans in Parijs.

DE SCHADUW VAN VITROLLES

Niet de klassieke intellectuelen trokken het verzet op gang, wel enkele cineasten. Op dinsdag 11 februari verscheen in Le Monde een petitie van 59 filmmakers. Een dag later groeide het aantal ondertekenaars aan tot 66 en begonnen gelijkaardige petities in zowat alle groepen van de samenleving te circuleren. In de tv-uitzending Bouillon de Culture van Bernard Pivot kwam het tussen enkele cineasten en een vertegenwoordiger van het Front National tot een woordgemeen, waardoor de hele contestatie in een stroomversnelling geraakte. Sindsdien publiceert Libération dagelijks vier pagina’s namen van personaliteiten die zich tegen de nieuwe wet verzetten.

Vooral het eerste artikel moet het ontgelden. Hierin wordt bepaald dat Fransen die een vreemdeling onderdak verschaffen, de overheid na afloop van de verblijfsvergunning moeten melden dat de vreemde het land verliet. Als hij deze ?meldingsplicht? verzuimt, riskeert hij sancties. Op deze manier hoopt de Franse regering armoezaaiers uit de derde wereld, die zich geen toeristenvisum kunnen aanschaffen omdat ze geen hotel kunnen betalen, zoveel mogelijk uit Frankrijk te houden.

De wet-Debré werd in december al in eerste lezing door het parlement goedgekeurd. De oppositie schitterde toen door haar afwezigheid. De communisten zaten elders, op hun congres, terwijl de socialisten niet eens een alibi voor hun forfait opgaven. De onverschilligheid leek compleet.

Als er nu wél gereageerd wordt, vooral vanuit de société civile, heeft dat veel met de recente kiesoverwinning van het Front National te maken. De extreem-rechtse partij van Jean-Marie Le Pen haalde in het Zuid-Franse stadje Vitrolles een opmerkelijke score. In de tweede stemronde kreeg ze 52,48 procent van de uitgebrachte stemmen, goed voor de burgemeesterspost. Het resultaat is des te opmerkelijker omdat de socialistische kandidaat Jean-Jacques Anglade in 1989 al bij de eerste stemronde de absolute meerderheid veroverde. Vitrolles is de vierde stad die in handen van Le Pen komt. Dat zette er velen aan het denken.

?Le Pen heeft de slechte antwoorden op goede vragen,? verklaarde de toenmalige Franse eerste-minister Laurent Fabius in 1984 al. Maar de hoofdredacteur van Le Monde schreef vorige week : ?Sinds Vitrolles weten we dat deze strategie tot een catastrofe leidt. Het Front kan altijd zeggen dat het al lang uitvoert, wat anderen slechts voorstellen.? De strategie-Fabius, die ook in Belgische socialistische kringen prominente adepten kent, wordt nu systematisch door de Franse rechterzijde toegepast. Zeker op het vlak van de migratieproblematiek probeert ze zo het FN de wind uit de zeilen te nemen. ?De wetten-Pasqua en -Debré,? aldus Le Monde, ?geven altijd hetzelfde antwoord : steeds meer, steeds harder, steeds meer beperkingen, dus minder vrijheid.?

Het verzet tegen de wet-Debré vraagt nu dat de hele wet en niet alleen het artikel rond de meldingsplicht wordt afgeschaft. Volgens Bertrand Tavernier, één van de 59 cineasten, staan er fundamentele waarden op het spel. ?Als gastvrijheid illegaal wordt verklaard en verklikken tot norm verheven, plegen we verraad aan ons humanistisch erfgoed. Het is trouwens geen toeval dat uitgerekend de filmwereld zo fors reageert. We kennen de achterbuurten. We draaien er onze filmen. Cineasten zijn de seismografen van de sociale crisis.?

P.G.

Protest in Parijs : verklikken mag geen norm worden.