door Rik Van Cauwelaert
‘Een scène die het fin de régime perfect illustreert.’ De uitspraak komt van een verbijsterde bezoeker die vorige week donderdag, aan de vooravond van 11 juli, een groep aangeschoten PS-Kamerleden gadesloeg, die de Marseillaise brallend, ‘ Vive la France!‘ scanderend en passerende Vlamingen ‘ nazi!’ naroepend, de gangen van het Huis van de Parlementairen onveilig maakte.
Kennelijk lieten de zatte PS’ers, overtuigd dat de val van de federale regering onvermijdelijk was, zich weinig gelegen aan de boodschap die burggraaf Etienne Davignon, ooit houder van een onbenoembaar hoog aantal bestuursmandaten, tot de natie had gericht via een opiniestuk in de Franstalige krant Le Soir en een wat ingekorte versie daarvan in een Vlaamse courant, Het Laatste Nieuws.
En toeval of niet: twee dagen later werd de nieuwe voorzitter van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), Thomas Leysen, ook topman van Umicore, aan het woord gelaten, wederom in Le Soir, maar nu ook in Leysens eigen krant De Standaard.
Het denkraam van beide entrepreneurs was éénduidig: ‘Er moet worden bestuurd; het land kan zich een nieuwe politieke crisis niet veroorloven.’
De voorspelbare tussenkomsten van Davignon en Leysen passen volkomen in wat professor Wilfried Dewachter ooit omschreef als ‘amechtige pogingen die op tragikomische wijze de belgicistische handhavingsreflex illustreren’.
Davignon en Leysen kennen het Belgische systeem en zijn gebruiksaanwijzing. Davignon heeft aan het hoofd gestaan van de Generale Maatschappij, de holding die Wallonië leeghaalde. Hij bewerkte mee de Franse overname van die holding – ‘zij die België zogenaamd hebben gered, hebben de Generale uitgeleverd aan Frankrijk’, verklaarde André Leysen onlangs nog. Waarna Davignon, samen met Albert Frère, ook de uitverkoop van Electrabel en Tractebel aan het Franse Suez regelde.
Umicore, het bedrijf geleid door Thomas Leysen, heeft in 1995, toen het nog Union Minière heette, de kostprijs van een verregaande herstructurering grotendeels afgewenteld op de Belgische belastingbetaler.
De belgicistische handhavingsreflex van beide ondernemers valt dus gemakkelijk te begrijpen. Alleen hun uitgangspunt – ‘het land kan zich een nieuwe politieke crisis niet veroorloven’ – klopt niet. Want dertien maanden al bewijst het federale niveau zijn toenemende irrelevantie.
De Europese Centrale Bank rapporteert in een recente publicatie dat de Belgische arbeidsmarkt er sinds 2001 tegenover die in de andere lidstaten van de Europese Unie op achteruitboert.Hetzelfde rapport heeft het ook over het toenemende verschil inzake werkgelegenheid tussen het noorden en het zuiden van het land.
Intussen blijkt die federale regering niet eens in staat de sociale zekerheid fatsoenlijk te beheren. De Belgische pensioenen zijn van de laagste in Europa en werken de verarming van de bevolking in de hand. De betaalbare gezondheidszorg is voor tal van Belgen een fictie geworden.
De Studiecommissie voor de Vergrijzing meldde onlangs dat de kosten van de veroudering van de bevolking in versneld tempo toenemen. Maar de federale regering heeft niet eens het begin van een oplossing voor dat probleem achter de hand.
Niet zo lang geleden voorspelde Vlaams minister van Werk Frank Vandenbroucke, die de federale boordtabellen uit zijn hoofd kent, dat de Belgische overheid ‘niet meer bij machte is om de toekomst van ons sociaal model te garanderen’.
De uitspraak van Vandenbroucke is de belangrijkste politieke verklaring die hier in lengte van jaren werd afgelegd. Toch werd ze straal genegeerd door alle Belgische kopstukken, ook door hen die vandaag de mond vol hebben over solidariteit.
Het beheer van het sociale systeem, met de sociale zekerheid en bijgevolg de solidariteit tussen Vlamingen en Franstaligen als sluitstuk, is de enige belangrijke bevoegdheid die nog in federale handen rust.
Legitimiteit en soevereiniteit komen het bestuursniveau toe dat het welzijn en de toekomst van de burgers kan verzekeren. Als de voorbije dertien maanden ons al iets hebben geleerd, dan wel dat de federale overheid daar niet meer toe in staat is.
