FACTCHECKER

De ‘nadenkstoel’, het ‘strafstoeltje’, het ‘stoutstoeltje’ of simpelweg ‘in het hoekje’. Stoute kinderen even isoleren is tegenwoordig erg populair als opvoedingsmiddel, merkt Gabriëlle Jurriaans op in een opinie voor deVolkskrant. Ze geeft toe dat het op korte termijn heel effectief kan zijn, maar ze is toch tegen. Het is geen onschuldig trucje, waarschuwt ze: ‘Je kind in de hoek zetten veroorzaakt in de kinderhersenen dezelfde pijnreactie als een fysieke afstraffing, blijkt uit onderzoek. Geïsoleerd zijn van anderen ervaart je kind als verschrikkelijk.’ Jurriaans gebruikt de pijn als argument om af te stappen van de straf in het hoekje, en je kind net bij je te nemen om uit te leggen wat er fout loopt. Niet isoleren, maar emotioneel beschikbaar zijn voor je kind.

In het opvoedingsdebat willen we ons hier niet mengen. Maar we vroegen ons af of de stelling klopt dat in het hoekje moeten staan, eigenlijk evenveel pijn doet als een oorveeg. Jurriaans blijkt de mosterd gehaald te hebben bij Daniel J. Siegel, een hoogleraar Psychiatrie van de UCLA School of Medicine, die op 23 september op de website van Time Magazine hetzelfde pleidooi hield, als voorproefje voor zijn nieuwe boek No-Drama Discipline. En het idee komt niet uit de lucht gevallen, zegt professor Biologische Psychologie Hans Op de Beeck van de KU Leuven. ‘Er zijn wel degelijk gelijkenissen. Een aantal gebieden in de hersenen zijn zowel bij psychologische pijn als bij fysieke pijn actief. Maar dat betekent niet dat je ook letterlijk dezelfde pijn voelt. De psychologische weerslag die een persoon krijgt door isolatie, is niet hetzelfde als echte pijn. Hersenen zitten complex in elkaar en je voelt pas pijn als je een aantal opeenvolgende stadia doorloopt. Sommige zullen gelijk lopen met psychologische pijn, maar lang niet allemaal. Vooral het vroegste stadium is bij fysieke pijn anders.’

Dat bevestigt ook Frank Van Overwalle, professor Sociale Psychologie van de VUB. ‘Pijnstillers kunnen zelfs helpen bij sociale pijn. Omdat die hersenactiviteit gedeeltelijk dezelfde is als bij fysieke pijn. En je kunt die gelijkenis inderdaad op breinscans vaststellen.’ De drie geconsulteerde experts vinden het te kort door de bocht om vanwege het pijnargument af te stappen van het strafhoekje. ‘Natuurlijk kan even apart moeten echt aankomen’, zegt Van Overwalle. ‘Maar zo leert het kind dat er consequenties zijn als de regels overtreden worden. Dat is iets helemaal anders dan een slag van vader of moeder, wat een kind altijd zal begrijpen als een afwijzing. Een groot verschil.’ Professor Op de Beeck: ‘Veel hangt af van hoe je het aanbrengt. Je kunt dat ‘in de hoek zetten’ ook bekijken als een time-out. Eens even tot honderd tellen tijdens de crisis, en dan pas verder gaan. Dat kun je perfect zo uitleggen, eerder dan als straf, en dan zal het kind dat zeker niet op dezelfde lijn zetten met een tik op het achterwerk of een draai om de oren. Je kind slaan, doen de meeste mensen trouwens als ze zelf even de trappers kwijt zijn. En doorgaans hebben ze er meteen spijt van. Een kleuter snapt zeker het verschil tussen een gecontroleerde straf waar een idee achter zit, zoals het hoekje, en een ongecontroleerde fysieke reactie.’

Conclusie:

Een fysieke straf en een isolatiestraf kunnen inderdaad gelijksoortige hersenactiviteit veroorzaken, bevestigen de experts, maar niet hetzelfde pijngevoel. Omdat het niet écht evenveel pijn doet, is het een oneerlijk argument om te gebruiken tegen het ‘in de hoek zetten’. Daarom beoordelen we de stelling als grotendeels onwaar.

GROTENDEELS ONWAAR

Thomas Verbeke

‘Kind in de hoek zetten doet evenveel pijn als fysieke straf’ GABRIËLLE JURRIAANS, publicist, in een opiniestuk op Volkskrant.nl.

Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content