‘Stroomonderbrekingen leiden tot meer criminaliteit. Hebben onze excellenties daar ook aan gedacht?’ Die bekommernis stuurde @torfsrik, rector van de KU Leuven, op 3 september de wereld in. ‘Hoe en wanneer de stroomonderbrekingen zouden plaatsvinden, de praktische gevolgen het bedrijfsleven… Dat hebben we allemaal kunnen lezen’, zegt hij aan de telefoon. ‘Maar heeft men aan de veiligheidsconsequenties gedacht?’
Door problemen in de kerncentrales van Doel en Tihange dreigt deze winter een stroomtekort. Uit een enquête bij 900 Vlamingen blijkt volgens het onderzoeksbureau iVox dat twee op de drie al geïnformeerd hebben naar mogelijke stroompauzes in hun gemeente. ‘Ongeveer evenveel Vlamingen geloven niet dat het zo’n vaart zal lopen, maar bijna een kwart zegt de komende weken voorzorgen te nemen door bijvoorbeeld kaarsen te kopen of een noodgenerator te plaatsen.’
Of ze dat doen uit veiligheidsoverwegingen zegt het onderzoek niet. Maar als Torfs’ stelling klopt, is daar reden toe. ‘Mijn tweet steunt niet op onderzoek, maar ik herinner me berichten over stroomonderbrekingen aan de Amerikaanse Oostkust (in 2003, nvdr.) en over plunderingen in New Orleans na de orkaan Katrina (2005). Dat waren uiteraard noodgevallen met bijkomende calamiteiten. Maar anders bekeken lijken die problemen op het onze. In de winter, wanneer de stroompauzes zich zouden voordoen, is het donker. Zonder stroom is er geen licht. En kun je bijvoorbeeld een gsm-batterij niet opladen om de politie te bellen.’
Leiden stroomonderbrekingen tot meer criminaliteit?
Onderzoek daarover is schaars en bijna uitsluitend Amerikaans. Cijfers voor België zijn er al helemaal niet, zeggen vijf experts. Het antwoord op de vraag hangt af van de situatie. De New Yorkse stroompanne van 1977 resulteerde al na tien minuten in wijdverspreide plunderingen en vandalisme. Orkaan Katrina had volgens onderzoek in Journal of Criminal Justice een ‘veeleer bescheiden effect’ op de criminaliteit. ‘Maar uit een studie over de vuurwerkramp in Enschede bleken de misdaadcijfers na twee weken zonder stroom – tegen de verwachtingen in – niet gestegen’, stipt criminoloog Lieven Pauwels (UGent) aan.
Opvallend is dat het aantal inbraken bij stroompanne lijkt toe te nemen, terwijl gewelddelicten zoals straatroven over het algemeen afnemen, zegt criminoloog Jasper van der Kemp (VU Amsterdam). ‘Er is minder volk op straat in het donker, en dus is er minder gelegenheid.’
Het effect van vooraf aangekondigde stroompauzes is nog niet onderzocht. Eddy De Raedt, hoofdcommissaris bij de federale politie, maakt zich weinig zorgen: ‘Als die onderbreking beperkt blijft tot drie uur, is daar geen reden toe. Door goed te sensibiliseren, stijgt de sociale waakzaamheid. Volgens mij leidt zo’n stroompauze dan niet tot meer criminaliteit. Criminelen kunnen zich goed voorbereiden, maar burgers ook. Zolang we het psychologische gevoel vermijden dat de samenleving abnormaal functioneert, zie ik geen probleem.’
De lokale politie Antwerpen zegt wellicht extra patrouilles te sturen naar de plaatsen waar de onderbreking zich voordoet. ‘De gelegenheid maakt de dief. En de gelegenheid wordt hier beter gemaakt’, zegt woordvoerder Sven Lommaert. ‘Het spreekt voor zich dat wij daar rekening mee houden.’
Conclusie:
Knack beoordeelt de stelling als grotendeels waar. Er zijn voorbeelden van plotse stroompannes die hebben geleid tot plunderingen en geweld. Maar veiligheidsexperts zien weinig of geen extra risico’s in een aangekondigde, kortstondige stroomonderbreking.
GROTENDEELS WAAR
Jan Jagers
‘Stroomonderbrekingen leiden tot meer criminaliteit’ Kerkjurist RIK TORFS, op Twitter.
