Daags voordat Vlaams minister-president Kris Peeters (CD&V) een belangenconflict inriep tegen de beslissing van staatssecretaris voor Mobiliteit Melchior Wathelet (CDH) om meer toestellen boven de Vlaamse Noordrand te laten vliegen en minder over de Brusselse Zuidrand, brachten verschillende media verslag uit over onderzoek naar gezondheidsschade door lawaai. ‘Vliegtuiglawaai maakt je dikker’, titelde de deredactie.be op 7 mei, onderzoekster Charlotta Eriksson (Karolinska Institutet) parafraserend. Op basis van een studie waarvoor tien jaar lang meer dan 5000 mensen in Stockholm werden onderzocht, zegt zij: ‘Wanneer je sterk wordt blootgesteld aan lawaai, kan dat leiden tot een toename van de taille met 6 centimeter.’ Vooral de buik van mensen die nabij de Zweedse luchthaven woonden, bleek verdikt. Gemiddeld 3,8 centimeter per stijging van het geluidsniveau met 5 decibel (dB), om precies te zijn.
Dat vliegtuigkabaal het risico van hart- en vaatziekten en diabetes vergroot, was al bekend. Ook de kans op depressie en problematisch alcoholgebruik neemt erdoor toe, zegt professor Paul Van de Heyning (UAntwerpen), die een cursus over geluid en gezondheid doceert. Maar maakt blootstelling aan lawaai je ook dikker, zoals de studie in Environmental Health Perspectives beweert?
Van de Heyning en twee andere Vlaamse experts beamen die stelling zonder omwegen. Uitermate degelijk onderzoek, gedetailleerd en relevant, met nieuwe resultaten die in de lijn liggen van alle bestaande evidentie, zo luidt het oordeel. Al moet je ‘dikker’ hier eng begrijpen, benadrukt Dirk Avonts, professor huisartsgeneeskunde (UGent) en Antwerps OCMW-raadslid voor Groen: ‘De onderzoekers vonden een verband tussen vliegtuiglawaai en buikomtrek, maar bijna geen met de ‘ruwe maat’ voor globaal overgewicht: de body mass index (BMI). Dat kan goed nieuws lijken, maar het tegendeel is waar. Buikvet zet zich vast rond je maag en darmen. En anders dan vet aan pakweg armen of billen, is het een “metaboolactief” stukje weefsel dat je stofwisseling reorganiseert. De buikomtrek voorspelt veel beter dan de BMI je sterftekans door hart- en vaatziekten. Een toename ervan houdt dus ernstige gezondheidsrisico’s in.’
Volgens de hypothese van de onderzoekers is het stresshormoon cortisol de spin in het web. Als lawaai (of iets anders) je slaap verstoort – ook al merk je dat niet omdat je er niet van wakker wordt – produceren je bijnieren extra cortisol. Dat zorgt onder meer voor een toegenomen hongergevoel.
‘Als de slaapduur of -kwaliteit afneemt, raakt bovendien de balans verstoord tussen de eetlustremmende en de eetlustopwekkende hormonen leptine en ghreline’, voegt cardioloog Marc Goethals (OLV-ziekenhuis Aalst) daaraan toe. ‘Wie slecht slaapt, voelt zich minder verzadigd en heeft meer zin in calorierijk eten.’
Vliegtuiglawaai kun je niet zomaar vergelijken met het gesuis van een snelweg. Het is in de regel meer slaapverstorend en dus schadelijker, zeggen de drie artsen, omdat het in pieken komt, en met lagere frequenties die je wakker donderen. Toch vindt Dirk Avonts het Zweedse onderzoek een zwaarwichtig argument om ook in dichtbevolkt gebied rond snelwegen de gezondheidsschade van lawaai extra te onderzoeken. En Goethals zegt: ‘Monotoon geroezemoes veraf is minder schadelijk dan vliegtuiglawaai. Maar naarmate het geroezemoes luider wordt, krijg je hetzelfde effect.’
Conclusie:
De Zweedse studie onderstreept het belang van de discussie over geluidsnormen in woongebieden. Knack beoordeelt de stelling als waar, want drie artsen bevestigen dat vliegtuiglawaai dikker maakt.
WAAR
Jan Jagers
‘Vliegtuiglawaai maakt je dikker’
Onderzoekster CHARLOTTE ERIKSSON(Karolinska Institute), op deredactie.be.
