‘Het vreemde is dat iedereen waarschijnlijk denkt dat het een aanslag is van jihadistische groeperingen. Maar de man die gearresteerd is op het eiland, is een grote, blanke Noor met een oostelijk Noors accent.’ Onlangs toonde Nederland 2 The Usual Suspects. Niet de film, maar een documentaire in de reeks TV Medialogica, over hoe nieuwszenders hebben bericht over de dubbele aanslag van Anders Breivik in 2011. Omdat de feiten over dader en motief die fatale 22 juli maar mondjesmaat binnenliepen, gaf Beatrice de Graaf, een terrorisme-experte die vandaag hoogleraar is aan de Universiteit Utrecht, alvast duiding in de studio: ‘De aanslagen van de afgelopen tien jaar die het meest tot de verbeelding spreken, zijn inderdaad jihadistisch. Maar uit lijsten van Europol blijkt dat maar 1 à 2 procent van alle aanslagen in Europa door jihadisten wordt gepleegd.’
Dat blijkt inderdaad uit de tabellen. Jaarlijks publiceert Europol, de European Police Office, eensituatie- en trendrapport over terrorisme in de EU. De basis daarvoor zijn cijfers die de nationale veiligheidsdiensten aanleveren.
Voor 2012 meldt de meest recente studie, gepubliceerd in april 2013, in totaal 219 ‘mislukte, verijdelde en uitgevoerde aanvallen’. Slechts 6 daarvan – 2 à 3 procent van het totaal – is ‘religieus geïnspireerd’. Het jaar voordien was geen enkele dat, in 2010 ging het om 3 aanslagen (1 procent). Terroristische gewelddaden in Europa zijn grotendeels – 76 procent in 2012 – het werk van separatisten, hoofdzakelijk van Corsicaanse en Baskische afscheidingsbewegingen, zo blijkt uit het rapport.
Twee van de in totaal zes religieus geïnspireerde – in dit geval: jihadistische – aanslagen op Europese bodem werden gepleegd in België. ‘De aanslag in de Brusselse metro, waarbij een door Al-Qaeda geïnspireerde Fransman twee agenten neerstak in de nasleep van hoofddoekrellen; en in maart 2012 de brandstichting in de sjiitische Redamoskee in Anderlecht’, zegt een terrorisme-expert van de federale politie die anoniem wil blijven. ‘De laatste vijf jaar zijn dat de enige twee incidenten in België die we mogelijk als terrorisme kunnen beschouwen.’
Dat we bij ‘aanslagen’ onbewust aan moslimextremisme denken, komt volgens terreur-experte Bibi Van Ginkel, van het Instituut Clingendael, vooral door de driestheid van jihadistisch geweld (ook en vooral buiten Europa), politici die dat electoraal proberen uit te buiten, en door hoe media het framen. ‘Nederlandse media spraken consequent over “de massamoordenaar” Anders Breivik, niet over “de terrorist”‘, zegt Van Ginkel. ‘Bij jihadistisch geweld doen ze dat wél steevast.’
Aanhangers van de jihad (‘heilige strijd’) gaan ervan uit dat de moslimgemeenschap wereldwijd onderdrukt wordt en dat moslims daartegen moeten opstaan, niet alleen in woord, maar ook met tegengeweld.
Om in te schatten in hoeverre terugkerende Syriëstrijders een dreiging vormen is het te vroeg, zegt Beatrice de Graaf nog. ‘Ik maak me zorgen om die jongeren zelf, en om de ouders en omgeving van anderen die ze mogelijk rekruteren. Maar in Europa hebben Syriëstrijders nog geen aanslagen gepleegd. Het probleem met jihadistisch geweld is hier kleiner dan veel mensen denken.’
Conclusie:
Het rapport van Europol waarnaar Beatrice de Graaf verwijst, bevestigt haar stelling dat slechts een fractie van alle terroristische aanslagen in Europa het werk is van jihadisten. Knack beoordeelt de stelling daarom als waar.
WAAR
Jan Jagers
‘Maar 1 à 2 procent van alle aanslagen in Europa wordt gepleegd door jihadisten’ Terrorisme-experte BEATRICE DE GRAAF op Nederland 2.
