Een Turkse soap is ongelooflijk populair in Griekenland. Tussen Istanbul en Thessaloniki rijdt weer een trein. Grieken en Turken beginnen te ontdekken dat ze toch wel erg veel met elkaar gemeen hebben.
Zij heet Nazli en hij heet Nikos. Zij is de dochter van een Turkse baklavamaker en hij de zoon van een Griekse tycoon. Ze wonen allebei in Bodrum en ze zijn verliefd. Dat moet fout gaan, hoor ik u al denken, gifbekers en yatagans liggen binnen handbereik. Na heel wat heen-en-weergepraat in het Turks, treden de twee uiteindelijk in het huwelijk, dat wordt opgeluisterd door zowel Turkse als Griekse muziek. Om de spanning er nog wat in te houden, doen aan weerskanten nog wat familieleden lastig, maar dat hoort nu eenmaal zo in een soap. Yabanci Damat, ‘de buitenlandse bruidegom’, was al een populaire serie op het Turkse tv-station dat de opdracht gaf tot het draaien ervan, maar was de voorbije zomer ook een laaiend succes op de Griekse televisie.
Nochtans is het nog geen tien jaar geleden dat Grieken en Turken alweer er op voet van oorlog leefden vanwege een paar onooglijke onbewoonde rotsen in de Egeïsche Zee. De grens tussen beide landen is in dat gebied nooit helemaal scherp afgelijnd en dat zorgt, samen met Cyprus, voor de belangrijkste bron van spanningen tussen de twee buren. Ook de manier waarop de Grieken omgaan met de Turkse minderheid in hun deel van Thracië en de behandeling door de Turken van het laatste restje Grieken in Istanbul blijven voor wrevel zorgen.
Maar ook wat dat laatste betreft, komt er schot in de zaak. Op 6 september herdachten de circa 3000 Griekse inwoners van wat zij nog Constantino- pel noemen de ‘pogrom’ die vijftig jaar eerder het leven kostte aan zestien Grieken. Deze was zogezegd een vergeldingsmaatregel voor een brandstichting in het Turkse consulaat van Thessaloniki, dat aan het geboortehuis van Kemal Ataturk paalde. Algauw bleek echter dat een en ander opgezet spel was van eerste minister Adnan Menderes. Die zou in 1961 samen met de gewezen minister van Buitenlandse Zaken Fatin Zorlu wegens hoogverraad worden opgehangen. De Turkse autoriteiten hebben in deze zaak ondertussen officieel schuld bekend.
De Grieken herinneren graag aan dit soort gruweldaden, te beginnen bij de slachting van Chios in 1821, via de val van Smyrna een eeuw later en de verdrijving van meer dan drie miljoen Grieken uit Klein-Azië daarna. De Griekse ‘pogrom’ op de moslims van Kreta in 1897 wordt daarbij wijselijk over het hoofd gezien.
Aardbeving
Het zou tot 1999 duren eer Grieken en Turken nader tot elkaar kwamen. Griekenland stuurde toen een hulpteam dat zou assisteren bij de opruiming van de gevolgen van de aardbeving in Izmit. Een paar weken later gingen Turkse hulpverleners in Athene aan de slag. De politiek van toenadering die toen in gang werd gezet, lijkt niet meer te stoppen. Zo kondigden de Griekse premier Kostas Karamanlis en zijn Turkse tegenhanger Recep Tayyip Erdogan samen de bouw van een pijplijn aan, die de beide landen met elkaar verbindt, en die vanaf 2006 aardgas vanuit de Kaukasus naar Italië en andere Europese landen moet brengen. Vorig jaar was Karamanlis zelfs de eregast op de bruiloft van Erdogans dochter.
Op 8 juli maakte de Tostluk Express/Filia Express zijn maidentrip van Istanbul naar Thessaloniki, waarmee beide steden voor het eerst sinds de Ottomaanse tijd weer rechtstreeks met elkaar zijn verbonden. Erdogan bracht in 2004 al een bezoek aan Athene. In 2006 zal Karamanlis voor een tegenbezoek naar Turkije gaan. De laatste Griekse premier die dat nog deed, was Konstantinos Karamanlis, oom van, en dat was in 1959.
Het is echter vooral in de harten van de mensen dat de verzoening met de erfvijand zich lijkt te voltrekken. De correspondent van het NRC Handelsblad in Athene, Frans van Hasselt, citeert een collega van de krant Elephterotypia die onomwonden stelt dat er geen enkele andere bevolking en geen enkele andere staat zo op de Griekse gelijkt dan ‘deze vijand met een andere godsdienst’.
In 2004 brachten al 500.000 Grieken een bezoek aan Turkije, net als de andere eurogebruikers gelokt door de lage prijzen. Het handelsvolume tussen de twee landen, dat in 1999 nog werd geraamd op 300 miljoen dollar, was in 2004 al goed voor 1,8 miljard dollar en heeft volgens analisten een nog onbekend potentieel. Meer dan 70 Griekse ondernemingen hebben geïnvesteerd in het land van hun allerbeste vijand.
Marcel Schoeters
